Mars One. Μια παράσταση με κατάληξη την απογείωση

     Με αφορμή την ανακοίνωση του προγράμματος Mars One, που έχει σαν στόχο να επιτύχει μόνιμη εγκατάσταση του ανθρώπου στον Κόκκινο Πλανήτη, η ομάδα ΠοδήλατρΟν αποφάσισε να φανταστεί πώς είναι για κάποιον να προσπαθήσει να επιβιώσει σε συνθήκες όπου η θερμοκρασία φτάνει τους -170 βαθμούς Κελσίου, με συνεχή έκθεση σε ακτινοβολία για 7 μήνες, σε ζωτικό χώρο 25 τετραγωνικών μέτρων, χωρίς δυνατότητα επιστροφής. Την εμπειρία μας μεταφέρει ο σκηνοθέτης της παράστασης και ένας εκ των δύο ιδρυτών της ομάδας, Γιώργος Στυλιανόπουλος.

     Για πες μου λίγο για την ομάδα.

    «Το ΠοδήλατρΟν ξεκίνησε πριν από περίπου 2 χρόνια, σε συνεργασία με τη Βίκυ Μιχαλοπούλου, με το θεατρικό “Σε Χαμηλό Ποτήρι” του Βασίλη Ραΐση, το οποίο το είχαμε ανεβάσει από τον Ιανουάριο έως το Μάρτιο του 2014 σε δύο πολυχώρους (Ερνέστο Αrt Cafe, Γκρι Καφέ) και στο Παsάγιο θέατρο με θέμα τις ανθρώπινες σχέσεις βάσει κάποιων ιστοριών που διαδραματίζονταν σε μπαρ στις οποίες προσθέσαμε εμείς το διαστημικό στοιχείο. Αργότερα μας ήρθε η σύλληψη για αυτό το project (το Mars 1)».

     Γιατί διάστημα; 

    «Γιατί είναι κάτι διαφορετικό και λίγο παραγνωρισμένο ως τόπος έκφρασης, ενώ είναι κάτι και με το οποίο δεν έχει ασχοληθεί κανείς μέχρι τώρα στην Ελλάδα στο θέατρο, απ' όσο γνωρίζω. Όταν λέω παρεξηγημένο εννοώ ότι η ενασχόληση με το διάστημα περιορίζεται σε εικόνες που έχουμε συνδέσει αποκλειστικά με εξωγήινους, με special εφέ, με blockbuster ταινίες. Έχουμε μάθει να το σκεπτόμαστε ως ένα αντικείμενο περισσότερο επιστημονικό, κάτι που σκοπό έχει να εντυπωσιάσει τον άλλον και που, απ' όσο έχω αντιληφθεί, κατόπιν συζητήσεων με ανθρώπους που ασχολούνται με το αντικείμενο, δεν σχετίζεται με ουσιαστικά ζητήματα που άπτονται της ανθρώπινης φύσης. Για μένα αυτό είναι λάθος, γι΄ αυτό λέω ότι έχει παραγνωριστεί. Άμα κάποιος παρατηρήσει καλύτερα, ακόμα και σε κάποιες από τις blockbuster ταινίες, όπως το Star trek, θα ανακαλύψει ότι από πίσω από τα εφέ, που είναι αυτά που σου μένουν αρχικά, υπάρχει μια ολόκληρη κοσμοθεωρία, τίποτα δεν είναι τυχαίο, υπάρχουν χίλιοι συμβολισμοί και, εννοείται, ένα σωρό μηνύματα που σου περνάνε, απλά ο κόσμος συνήθως «κολλάει» περισσότερο στο εντυπωσιακό, στο εφέ».

     Αυτό σου κάνει εντύπωση; Δεν είναι το σύνηθες, ειδικά όταν το διάστημα αντιπροσωπεύει για όλους μας το άγνωστο, το χάος;

    «Δε μου κάνει εντύπωση, ασφαλώς, και εννοείται ότι επικοινωνιακά αυτό μας βοήθησε και στην επιτυχία της παράστασης. Λες στο κοινό «έλα να σου δείξω κάτι που έχει να κάνει με την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον Άρη», είναι λογικό ο άλλος να περιμένει να δει κάτι διαφορετικό που θα τον εντυπωσιάσει, άσχετα που μετά το τέλος της παράστασης θα διαπιστώσει ότι είναι κάτι αρκετά κοντινό στις δικές του προσλαμβάνουσες. Ένα σημαντικό στοιχείο της παράστασης είναι ότι ένας θεατής που θα επιλέξει να δει ένα έργο κλασικό, θα μπει στην διαδικασία να προσέξει τα αντικείμενα γύρω του, πώς είναι ο χώρος που εκτυλίσσεται το έργο, πράγματα δηλαδή που θα του αποσπάσουν την προσοχή. Όταν, όμως, τον πας στο διάστημα, σκέφτεται ο άλλος «α τώρα είμαι στο διάστημα, οπότε δε θα ασχοληθώ με το πού είμαι, αλλά με αυτό που γίνεται μπροστά μου!», γιατί τελικά στο διάστημα, όπως το έχουμε στο μυαλό μας, χάνεσαι τελείως, με αποτέλεσμα το ίδιο να λειτουργεί κάπως σαν background, κάτι το οποίο δεν το παρατηρείς και που υπάρχει μόνιμα και σκέφτεσαι «ωραία, τώρα εγώ θέλω να δω τι γίνεται μπροστά μου». Όταν αυτό συμβαίνει στο θέατρο ο θεατής διευκολύνεται να εστιάσει στην ιστορία και στους ηθοποιούς, συνεπώς, από μόνο του αυτό είναι ένα καλό εργαλείο για να δείξεις στο θεατή με μεγαλύτερη αμεσότητα αυτό που θες να πεις». 

     Μίλα μας λίγο για το θέμα της παράστασης, το Mars 1. 

     To Mars One αποτελεί μια ιδιωτική πρωτοβουλία, ένα project που από πίσω του βρίσκεται μια ιδιωτική εταιρία, (και όχι η NASA ή κάποιος άλλος οργανισμός που έχει τα επιστημονικά εχέγγυα και κατέχει το know how στο διάστημα), η οποία ιδρύθηκε το 2011 και πλανάρει να στείλει αποστολή πληρώματος στον Άρη το 2023, χρονικό σημείο που πλέον -αφότου είχε ξεκινήσει η παράσταση- ανακοινώθηκε ότι μετατοπίζεται για το 2027. 

     Είχε ήδη μέσα στο ίδιο έτος (2011) προηγηθεί επίσημη ανακοίνωση της NASA σύμφωνα με την οποία ανεστάλησαν όλα τα προγράμματα αποστολής πληρώματος στον Άρη για οικονομικούς λόγους. Στις 14 Αυγούστου 2013, οπότε δημοσιεύθηκε ότι 202.586 άτομα είχαν στείλει αίτημα ενδιαφέροντος για συμμετοχή στο project, η Nasa άλλαξε τα πλάνα της, αναγγέλοντας ότι θα σταλεί πλήρωμά της στον Άρη το 2032, γεγονός που αποτελεί αν μη τι άλλο ευχάριστη εξέλιξη, πάνω από όλα διότι η εξερεύνηση του διαστήματος μας επιτρέπει να εντοπίζουμε και να επιλύουμε πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στον δικό μας πλανήτη. Αντίθετα, η Mars Οne είναι μια εταιρία που συστήθηκε για αυτόν τον σκοπό με νούμερο έναν στόχο της, προφανώς, το κέρδος.

    Τι ήταν αυτό που σας παρακίνησε να ασχοληθείτε με αυτό το γεγονός;

    «Το πόσοι άνθρωποι αποφάσισαν να μπουν στην διαδικασία και να κάνουν αίτηση. Τον Αύγουστο του 2013, οπότε και έληξε η προθεσμία για την υποβολή αιτήσεων, ο αριθμός των ενδιαφερομένων είχε φτάσει τις 202.586 στον κόσμο. Προσωπικά μου φαίνεται τεράστιος ο αριθμός. Όχι τόσο για ένα τέτοιου τύπου ταξίδι στο οποίο θα είσαι αναγκασμένος να εγκλωβιστείς σε ένα χώρο για μεγάλο χρονικό διάστημα και στο οποίο στην τελική ίσως περάσεις καλά, ίσως και όχι. Περισσότερο διότι αναρωτιέμαι τι θα βρεις όταν θα φτάσεις εκεί. Είναι ένα εύλογο ερώτημα και ταυτόχρονα το ότι είναι αναπάντητο, το κάνει ακόμα πιο τρομακτικό. Μου φαίνεται, λοιπόν, πολύ μεγάλος ο αριθμός των υποψήφιων συμμετασχόντων, τόσο μεγάλος που εξηγείται μόνο από το ότι δεν έθεσαν αυτό το ερώτημα στον εαυτό τους, δεν τους απασχόλησε καν και είναι ενδεικτικό της μοναξιάς και τάσης φυγής απ'τα προβλήματα της καθημερινότητας του σημερινού ανθρώπου. 

     Επίσης, μην ξεχνάς ότι πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ριψοκίνδυνο ταξίδι, με ακραία δύσκολες συνθήκες, που καταντάει να μοιάζει ουσιαστικά αυτοκτονικό. Ακόμα και αν αυτοί οι άνθρωποι καταφέρουν να επιστρέψουν στη Γη, μόνο η ακτινοβολία που θα έχουν εισπράξει, θα είναι αρκετή για να τους καταδικάσει σε καρκίνο για όλη τους τη ζωή. Το δε περιβάλλον συνιστά την πλήρη απομόνωση. Εκεί θα είναι μόνοι τους, παρέα με την ερημιά και δύο-τρεις ανθρώπους που δεν θα είναι ότι τους έχουν επιλέξει εκείνοι για να ταξιδέψουν μαζί. Και είναι κάτι που ξεκαθαρίζεται κιόλας καθόλη τη διάρκεια της επιλογής των συμμετασχόντων, οι οποίοι, παρότι είναι ακόμα σε φάση εκπαίδευσης, απαγορεύεται να επικοινωνούν κατά τ' άλλα μεταξύ τους. Είναι δηλαδή ένα σαφές project που (σύμφωνα με τη δική μας εκδοχή) σε καθοδηγεί στο να μαθαίνεις να κάνεις μόνος σου τη δουλίτσα σου, να μην επικοινωνείς, ούτε να συνεργάζεσαι με τους άλλους, αλλά να βάζεις μπροστά τις παρωπίδες σου και τέλειωσε. Αυτό τελικά είναι κάτι που δεν μπορεί να λειτουργήσει στους ανθρώπους, ευτυχώς ή δυστυχώς, και που θα γίνει ακόμα χειρότερο όταν αυτοί που φτάσουν εκεί θα υποχρεωθούν για πρώτη φορά να συνεργαστούν με κάποιον εντελώς άγνωστο, με εξίσου άγνωστες συνέπειες.

     Πέραν τούτων, οι ενδιαφερόμενοι γνωρίζουν ήδη ότι πρόκειται για μια εταιρία που θα τους εκμεταλλευθεί ακραία, μετατρέποντας ουσιαστικά σε reality show το ταξίδι τους και μάλιστα χωρίς όριο. Ακόμα και τώρα που το project είναι εν εξελίξει και οι ενδιαφερόμενοι λαμβάνουν εκπαίδευση, προκειμένου να επιλεχθούν ως πιθανά μέλη του πληρώματος, κομμάτια της εκπαίδευσης θα μεταδοθούν διαδικτυακά από την εταιρία. Μετά δε την πρώτη φάση της επιλογής, που θα καταλήξει η εταιρία σε 40 άτομα, οποιοσδήποτε θα μπορεί να μπει στην σελίδα της εταιρίας και να δει ανά πάσα στιγμή τι κάνουν οι εκπαιδευόμενοι. 

      Με αυτές, λοιπόν, τις συνθήκες, ήδη γνωστές στους ενδιαφερόμενους, μας έκανε τεράστια εντύπωση το μεγάλο ενδιαφέρον που έδειξαν οι υποψήφιοι και αυτό ήταν που ουσιαστικά αποτέλεσε και το έναυσμα για την ομάδα μας να ασχοληθούμε με μια τέτοιου είδους παράσταση». 

     Τι είναι αυτό που σου κάνει τόση εντύπωση;

     «Μου κάνει εντύπωση ότι τόσα άτομα έδωσαν την συναίνεσή τους να ασκηθεί επάνω τους αυτή η εκμετάλλευση. Θεωρώ ότι είναι πολύ ενδεικτικό της μοναξιάς που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους γύρω μας. Επίσης, αυτό που περισσότερο με τρομάζει είναι ότι θεωρείται αυτονόητο για κάποιον να τον εκμεταλλευθούν με αυτόν τον τρόπο και να το αποδεχθεί εκ των προτέρων για τον εαυτό του. Όπως και το γεγονός ότι το βλέπει γύρω του συνέχεια στους υπόλοιπους και δεν αντιδρά απέναντι σε αυτό, αλλά αντίθετα το βρίσκει φυσιολογικό. Μην ξεχνάμε ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με μια αποστολή ιδιαίτερα επικίνδυνη, με μηδαμινά σχεδόν ποσοστά επιτυχίας, από την οποία λογικά δε θα επιστρέψει κανείς, η οποία διοργανώνεται από μια εταιρία που στόχο της δεν έχει την επιστημονική έρευνα, αλλά το κέρδος. Προσωπικά θεωρώ ότι αυτά τα 202.586 άτομα έκαναν αυτήν την επιλογή, προκειμένου να αισθανθούν ότι θα ξεπεράσουν τα προβλήματα που έχουν εδώ, στη Γη. Είναι άλλο πράγμα να επιλέγεις μια extreme κατάσταση γιατί σου αρέσει ο κίνδυνος και στην τελική σκέφτεσαι ότι αξίζει να πεθάνεις για αυτό, επειδή θέλεις να γίνεις πρωτοπόρος της εξερεύνησης και σε χαρακτηρίζει το τυχοδιωκτικό στοιχείο. Ωστόσο, αυτοί που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στην αποστολή, ακόμα και από τις συνεντεύξεις τύπου που έχουν δοθεί, φαίνεται ότι είναι άνθρωποι δυστυχισμένοι και απογοητευμένοι και το κριτήριο τους για να επιλέξουν ένα τέτοιο ταξίδι είναι ακριβώς η αποτυχία τους να λύσουν τα προβλήματά τους εδώ που βρίσκονται. Αυτή η λανθασμένη νοοτροπία υπάρχει και στους ήρωες της δικής μας αποστολής. Για αυτό και είναι βέβαιο ότι, ακόμα και αν η αποστολή πετύχει, πάλι θα παραμείνουν δυστυχισμένοι».

     Τώρα που η παράσταση σημειώνει επιτυχία, πώς αισθάνεσαι για αυτό; 

     «Πάρα πολύ ωραία, γιατί έχουμε καταφέρει ως ομάδα πράγματα που ήταν πάρα πολύ δύσκολα, κυρίως από άποψη χρόνου, διότι παρότι εξαρχής υπήρξε πολύ καλή προετοιμασία και προγραμματισμός, συνέβησαν διάφορα απρόοπτα, χρειάστηκε να γίνουν ένα μήνα πριν την παράσταση δύο αντικαταστάσεις ηθοποιών, αλλά ευτυχώς βρέθηκαν ο Γιώργος Βέττος και η Γαρυφαλλιά Μπάκουλα που μας ξελάσπωσαν κυριολεκτικά. Πέραν της θετικής ενέργειας που πάντα βοηθάει σε ο,τιδήποτε για να πάει κάτι καλά, με όλα τα παιδιά που συμμετείχαν στην παράσταση μπορέσαμε να δουλέψουμε πολύ ουσιαστικά και άμεσα. Κυριολεκτικά άμεσα. Για παράδειγμα, για να μπορέσουμε να κάνουμε την σκηνή του galaxy master που έχει μέσα role playing game, 3 από τους 4 ηθοποιούς δεν είχαν παίξει ποτέ. Για να το καταλάβουν πώς έπρεπε να γίνει και να νιώσουν την σκηνή κτήμα τους περάσαμε μαζί ένα ολόκληρο βράδυ παίζοντας ένα γνωστό παιχνίδι ρόλων. Ήταν η μόνη σκηνή του έργου που δεν είχε γραφτεί από πριν σκοπίμως. Μετά κατά την διάρκεια των προβών μέσα σ΄ένα μόνο βράδυ όλοι μαζί, παίζοντάς το σαν παιχνίδι, γεννήθηκε η σκηνή. Ήταν πραγματικά τεράστια η συνδρομή των ηθοποιών στο έργο, παρά την τόσο κοντά στην πρεμιέρα αντικατάσταση και πραγματικά αισθάνθηκα ότι η συνύπαρξη μαζί τους και η συνεργασία που μας προσέφεραν λειτούργησε κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι παρατηρήσεις του ενός να δένουν με εκείνες του άλλου και τις δικές μας, σα να είχαμε στα χέρια μας ένα μαγνητικό παζλ». 

     Ποια είναι τα επόμενα σχέδια της ομάδας;

     «Πέραν ενός άλλου εγχειρήματος που ετοιμάζουμε, σκεπτόμαστε να διευρενήσουμε την δυνατότητα να παιχθεί το Mars 1 σ' ένα χώρο που να ομοιάζει περισσότερο με το φυσικό του περιβάλλον, όπως το Πλανητάριο, και παράλληλα να επιτρέπει και μια πιο κινηματογραφική του προσέγγιση, που, λόγω θέματος του ταιριάζει πολύ, πάντα όμως σεβόμενοι ότι πρόκειται για θέατρο και όχι για σινεμά. Έχουμε υπόψη μας το ιδανικό μέρος και πολλές ιδέες και όλα είναι υπό διερεύνηση και συζήτηση». 

      Εσύ θα ήθελες να πας στο διάστημα; 

     «Ναι, θα το ήθελα, όχι όμως υπό τις συνθήκες που επικρατούν στην παράσταση και ουσιαστικά αυτό είναι που θέλω να δείξω μέσα από το έργο, διότι ωραίο είναι να πραγματοποιούμε τα όνειρά μας, αλλά με τι κόστος, άμα είναι να χάσουμε τα πάντα για ένα όνειρο, ίσως να μην αξίζει τελικά, ίσως και να αξίζει, ανάλογα με τον στόχο που έχουμε θέσει και με το ποιοι είμαστε εμείς, τι κερδίσαμε από αυτό, τι μας άφησε..».

    Σύμφωνα με επίσημη ιστοσελίδα της εταιρίας Mars One ( http://www.mars-one.com/about-mars-one) η εξερεύνηση του ηλιακού συστήματος προσδοκάται να φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά, να βοηθήσει στην κατανόηση των πηγών του ηλιακού συστήματος, της ίδιας της ζωής και της θέσης του ανθρώπου στο διάστημα. Μια αποστολή στον Άρη, σύμφωνα με το πρόγραμμα, πιστεύεται ότι θα εμπνεύσει τους ανθρώπους να σκεφτούν πως όλα είναι πιθανά και πως τα πάντα μπορούν να επιτευχθούν με επιμονή. Το ταξίδι στον Άρη είναι το επόμενο σοβαρό βήμα που πρέπει να γίνει για να ικανοποιηθεί η ανθρώπινη ανάγκη για διαρκή αναζήτηση. Τα τελευταία 50.000 χρόνια ο άνθρωπος έχει εξευρευνήσει και έχει αποικήσει όλες τις ηπείρους της Γης. Η αποίκηση του Άρη είναι το επόμενο λογικό βήμα.

    Η NASA πάλι έχει κατ' επανάληψη κριτικάρει το πρόγραμμα, αναφερόμενη στους μη ρεαλιστικούς του στόχους και στο ανέφικτο χρονοδιάγραμμα που έχει θέσει. Μόλις την προηγούμενη βδομάδα ο αρχηγός της ανακοίνωσε, στα πλαίσια του NASA's 2016 budget, ότι καμία εταιρία δεν πρόκειται να φτάσει στον Άρη χωρίς την στήριξη της ιδίας και της κυβέρνησης.

     Όποιος και αν ανακαλύψει τελικά πρώτος την εξωγήϊνη ζωή, ας ελπίσουμε να μην την βρει τόσο πολυσύνθετη όσο μοιάζει να είναι ή όσο θέλουμε να την βλέπουμε εμείς εδώ στη Γη. Προσωπικές ευχαριστίες σε όλην την ομάδα για μια παράσταση που σου κινητοποιεί με το πιο γλυκό τρόπο την αντίληψη, σε κάνει να θες να τρέξεις σπίτι για να ξεφυλλίσεις τις σελίδες του Μικρού Πρίγκηπα και να σκεφτείς όλα εκείνα που υπάρχουν στη ζωή σου και που μπορούν να σε κάνουν να απογειωθείς.