Ασιάτικη ματιά, ελληνική καρδιά: Richard Liem

Στα 17 του ο πατέρας μου αποφάσισε να ταξιδέψει με καράβι. Ήθελε να φύγει από τη χώρα του, την Ινδονησία, μιας και τα πράγματα δεν ήταν αρκετά εύκολα ώστε να εκπληρώσει τα όνειρά του. Ήθελε να γνωρίσει τον κόσμο. Κάποια στιγμή, το καράβι έφτασε στην Ελλάδα, και στον Πειραιά γνωρίστηκε τυχαία με τη μητέρα μου, η οποία είναι Κερκυραία. Ερωτεύτηκαν αλλά στη συνέχεια ο πατέρας μου χρειάστηκε να γυρίσει πίσω και βρέθηκαν χωριστά για μεγάλο διάστημα. Κατάφερε, όμως, να γυρίσει στην Ελλάδα γιατί ήθελε να την παντρευτεί και να ζήσει μαζί της. Οπότε, έμειναν εδώ και ξεκίνησαν να δουλεύουν παράλληλα και αργότερα, άνοιξαν μαγαζί. Εκείνη την εποχή, ο Πειραιάς γνώριζε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη στη βιομηχανία, το εμπόριο και τη ναυτιλία, με αποτέλεσμα να καταφθάνουν με καράβια και άλλοι Ινδονήσιοι. Με αυτόν τον τρόπο, μεγάλωσε και ο κύκλος του πατέρα μου. Παντρεύτηκαν, λοιπόν, γεννήθηκε στη συνέχεια ο αδερφός μου και το 1993 εγώ. 

Τι θυμάσαι σαν παιδί έχοντας την διπλή υπηκοότητα; Σε ενοχλούσαν οι αντιδράσεις των παιδιών;

Θα σου μιλήσω για την περίοδο του νηπιαγωγείου και ίσως και λίγο πριν. Σε αυτή την ηλικία τα πράγματα είναι πιο αγαθά. Για παράδειγμα όταν πήγαινα στην πλατεία να παίξω με τα υπόλοιπα παιδάκια, σίγουρα ήμουν αυτό που ξεχώριζε λόγω της Ασιατικής μου εμφάνισης, δηλαδή, τα σχιστά μου μάτια. Άκουγα, λοιπόν, τα παιδάκια να λένε στις μαμάδες τους: «μαμά κοίτα, ένα Κινεζάκι!», το οποίο στην ηλικία που ήμουν ακουγόταν χαριτωμένο. Βασικά δε με ενοχλούσε τόσο, εφόσον είχε ειπωθεί με αυτόν τον αγαθό και χαριτωμένο τρόπο και εγώ ήμουν φυσικά σε αντίστοιχη διάθεση. Στο δρόμο με τη μητέρα μου, όταν τη ρωτούσαν για μένα, συνήθιζα να ακούω την ίδια ιστορία ξανά και ξανά. Το έβλεπα πιο πολύ σαν αγγαρεία και έλεγα πως ρωτάνε τα ίδια πράγματα καθώς η μητέρα μου έδινε εξηγήσεις: «είναι μισός-μισός, ο πατέρας του είναι από την Ινδονησία, γνωριστήκαμε εδώ,κλπ κλπ». Φαντάσου ότι αυτό γινόταν και γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μου! Πλέον το έχω συνηθίσει.

Μεγαλώνοντας άλλαξε αυτή η αντιμετώπιση;

Θα έλεγα είναι διαφορετική. Δε θεωρώ, όμως, ότι ήταν φυλετικός ρατσισμός, αλλά ένας ρατσισμός ενάντια στο «διαφορετικό». Για παράδειγμα, ήμασταν εκατόν πενήντα άτομα και οι πέντε βιώναμε ένα είδος ρατσισμού. Ο ένας για το πάχος, ο άλλος για το χρώμα και εγώ για τα σχιστά μου μάτια. Δεν ένιωσα ποτέ ότι με έβλεπαν σα «φρικιό», απλά με ενοχλούσε, και ακόμα με ενοχλεί, όταν υπάρχει η τάση να κρίνεις κάτι ή κάποιον μόνο και μόνο επειδή εμφανισιακά δεν ταιριάζει με τα στερεότυπα που έχεις συνηθίσει. Πάντως, οι άνθρωποι της πόλης είναι συνηθισμένοι, πλέον, να βλέπουν ξένους. Είναι πιο εξοικειωμένοι και μπορούν να ζήσουν μαζί τους αρμονικά.

Μιλάς Ινδονησιακά;

Στην Ινδονησία είχα πάει πολύ μικρός αλλά δε θυμάμαι πολλά πράγματα. Η μητέρα μου, την εποχή που έλειπε για μεγάλο διάστημα ο πατέρας μου, έμαθε τη γλώσσα και μιλάει πάρα πολύ καλά. Μεταξύ τους μιλάνε ινδονησιακά, αν και ο πατέρας μου προσπαθεί να μιλήσει και κάποια ελληνικά, σπαστά παρόλα τα χρόνια. Μέχρι να πάω σχολείο μιλούσα μόνο Ινδονησιακά, και μάθαινα ελληνικά σα δεύτερη γλώσσα. Αυτό ήταν και το σκεπτικό των γονιών μου, να μάθω τα Ινδονησιακά στο σπίτι σαν παιδί, και αργότερα θα μάθαινα ασφαλώς και τα ελληνικά. Δυστυχώς, δεν έγιναν έτσι τα πράγματα, με αποτέλεσμα να μιλάω πιο πολύ ελληνικά, έχοντας με κάποιο τρόπο διαγράψει τα Ινδονησιακά. Φυσικά τα καταλαβαίνω, αλλά για να μιλήσω χρειάζομαι χρόνο να σκεφτώ και να συντάξω τις προτάσεις.

Στην οικογένεια σας συνηθίζετε να γιορτάζετε τα έθιμα; Τι επαφή έχετε με τις παραδόσεις της Ινδονησίας;

Γιορτάζουμε πάντα την κινεζική πρωτοχρονιά κι αυτό το θυμάμαι σαν παιδί, επειδή ερχόταν μετά την Πρωτοχρονιά που γιορτάζαμε στην Ελλάδα. Επειδή οι γονείς μου έχουν ένα κινέζικο εστιατόριο, συνηθίζαμε να διακοσμούμε και το μαγαζί ανάλογα. Το ντύναμε στα κόκκινα και υπήρχε πάντα ένα θέμα ανάλογα με το ζώδιο  της χρονιάς εκείνης - για παράδειγμα αν ήταν η χρονιά του αλόγου,  του δράκου ή του κόκορα κλπ.

Ποιος μαγειρεύει στο σπίτι; Ελληνική ή Ινδονησιακή κουζίνα;

Ο πατέρας μου δε μαγειρεύει για κανένα λόγο στο σπίτι, μιας και το κάνει καθημερινά στο μαγαζί! (γέλια). Η μητέρα μου μαγειρεύει ως επί το πλείστον και τρώμε την κλασσική ελληνική κουζίνα. Δεν έχουμε τη δυνατότητα να τρώμε συχνά ινδονησιακά λόγω ιδιαίτερων προϊόντων που δε βρίσκονται εύκολα εδώ, οπότε καταλήγουμε στην κινεζική κουζίνα που είναι πάνω κάτω ίδια. Λατρεύω την ασιατική κουζίνα γενικά, και μπορώ να πω ότι αποσπάει ένα τεράστιο κομμάτι του χαρακτήρα μου. Μέσω της ασιατικής κουζίνας ξαναβρίσκω τη χώρα μου. Επειδή κι εγώ σαν μάγειρας, δουλεύω με ασιατικά προϊόντα, υπάρχει ένα ιδιαίτερο δέσιμο με αυτές τις γεύσεις, ακόμα και με τις ετικέτες των προϊόντων όταν τις διαβάζω.

Άρα παρόλο που έχεις γεννηθεί και μεγαλώσει στην Αθήνα, με αυτό τον τρόπο «ταξιδεύεις» και βρίσκεσαι στη χώρα σου. Για την ελληνική κουζίνα τι έχεις να πεις;

Τις αγαπάω εξίσου το ίδιο και τις δυο. Ή μάλλον θα αναγκαστώ να πω ότι αγαπώ την ελληνική κουζίνα πιο πολύ διότι κι αυτή με ταξιδεύει με τον δικό της τρόπο, επειδή έχω αναμνήσεις από τα αρώματα του ελληνικού φαγητού. Για παράδειγμα, η ρίγανη με ταξιδεύει πίσω στο χωριό μου στην Κέρκυρα, στην Κοκοκίλα! Έχω συνεπώς, περισσότερες αναμνήσεις από ελληνικά αρώματα και γεύσεις.

Την αγαπάς την Αθήνα; Ποιες είναι οι αγαπημένες σου βόλτες;

Η Αθήνα μου αρέσει πάρα πολύ και σαν πόλη αρχιτεκτονικά αλλά και για την αίσθηση που μπορεί να προκαλεί σε έναν τουρίστα. Τη γουστάρω φουλ! Μου αρέσει η «νταρκίλα» που βγάζει και αποπνέει η ατμόσφαιρα, συγκεκριμένα το βράδυ. Είμαι, ως επί το πλείστον, παιδί της νύχτας. Αν έχω την επιλογή να κάνω μια βόλτα στην πόλη δε θα προτιμήσω το πρωί. Πες ότι είμαι ερωτευμένος με τα φώτα της πόλης, με τη μαγική ατμόσφαιρα που υπάρχει τη νύχτα, είναι κάτι που δεν το αλλάζω. Ένας περίπατος στο Μοναστηράκι το βράδυ έχει μια ιδιαίτερη μαγεία. Μου αρέσουν οι βόλτες γύρω από την Ακρόπολη, πάνω στο βράχο, αλλά και σε κεντρικές λεωφόρους όπου μπορώ να παρακολουθώ τους ανθρώπους να κινούνται. Μου αρέσει μέσα στο μετρό, όπου νιώθω ότι είμαι μια κουκκίδα δίπλα στους επιβάτες,  να κοιτάζω τα πρόσωπα των ανθρώπων και να μαντεύω τη διάθεσή τους, αν έρχονται από τη δουλειά τους ή από διασκέδαση, γιατί μπορεί κάποιος να είναι χαρούμενος κι άλλος τρελαμένος. Επίσης, αγαπώ πολύ τη γειτονιά μου, τον Κορυδαλλό. Εκεί μεγάλωσα και τη λατρεύω. Αν με ρωτήσεις από πού είμαι θα προτιμήσω να σου πω ότι είμαι από τον Κορυδαλλό, παρά από τον Πειραιά ή την Αθήνα ή την Ελλάδα γενικότερα. Ο Κορυδαλλός είναι ο τόπος μου, αυτή είναι η πατρίδα μου.

Τι σε ενοχλεί στην Αθήνα;

Με ενοχλούν οι οδηγοί. Με ενοχλούν γιατί είναι αγενείς, πεισματάρηδες, εγωιστές και δε σέβονται τους γύρω τους. Το βιώνω αυτό σαν οδηγός αλλά συμπεριλαμβάνω και τον εαυτό μου μέσα σε αυτούς γιατί είναι αναπόφευκτο να μην παρασυρθείς. Σίγουρα όλοι κάνουμε λάθη και κάνουμε αυτά που με τη σειρά μας κατακρίνουμε. Προσπαθώ, όμως, να το αλλάξω. Αλλάζω τον εαυτό μου για να αλλάξουν και οι υπόλοιποι.

Κάποιο αστείο περιστατικό που θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας;

Μου αρέσει γενικά να «τρολλάρω» τον κόσμο. Πρόσφατα δούλευα σε ένα μαγαζί, εστιατόριο-καφέ-μπαρ που ήταν open kitchen, δηλαδή, στην ουσία βρισκόμουν έξω, και είχα επαφή με τον κόσμο. Πολλοί σταματούσαν για να με ρωτήσουν κάτι, και φυσικά λόγω της ασιάτικης μου εμφάνισης μου μιλούσαν στα αγγλικά. Τους απαντούσα κι εγώ στα αγγλικά και τους άφηνα να νομίσουν ότι είμαι 100% ξένος, μέχρι το τέλος όπου τους ευχαριστούσα και τους χαιρετούσα σε άπταιστα ελληνικά! Επίσης, έχει τύχει να είμαι με φίλους και δίπλα να ακούω να αναρωτιούνται αν καταλαβαίνω ελληνικά ή όχι. Μου αρέσει να αφήνω τον κόσμο να απορεί, να αναρωτιέται, να σκέφτεται αν μιλάω ή όχι τα ελληνικά. Κάτι άλλο επίσης, που μου αρέσει να κάνω, είναι όταν θα μου ζητήσουν να τους πω κάτι στα κινέζικα, θα βγάλω από το μυαλό μου μια λέξη, κάτι που δεν υπάρχει καν, και θα το σερβίρω σοβαρά  σαν κινέζικη λέξη! Γελάω όταν βλέπω ότι το πιστεύουν μέχρι να τους αποκαλύψω την αλήθεια. Επίσης, μου αρέσει να λέω ότι έχουμε περίεργα έθιμα στην Ινδονησία. Όταν με είχε ρωτήσει ένας φίλος από που είμαι και του είχα πει από την Ινδονησία, ήθελε να μάθει αν έχουμε πολεμικές τέχνες εκεί. Του είπα, λοιπόν, ότι στο χωριό του πατέρα μου που είναι μέσα στη ζούγκλα προπονούνται με κουτουλιές! Τον άφησα για μερικά χρόνια να το πιστεύει! (γέλια)

Σχετικά με το γυναικείο φύλο, σε έχει ευνοήσει ή όχι η ασιατική εμφάνισή σου;

Δεν έχω παρατηρήσει κάτι έντονο. Πιστεύω ότι είναι θέμα προτίμησης καθαρά. Σε μια παρέα θέλοντας και μη θα τραβήξω το βλέμμα. Από εκεί και πέρα όμως είναι θέμα γούστου.

Ποια είναι τα όνειρά σου, τι σκέφτεσαι να κάνεις στο μέλλον;

Η πατρίδα μου μετά από εικοσιτρία χρόνια είναι σίγουρα η Ελλάδα όπως και ο τόπος που θα ήθελα να τελειώσω τη ζωή μου. Να κάνω τον κύκλο μου και να καταλήξω εκεί που ξεκίνησα, στη μυρωδιά της ρίγανης! Στο μεταξύ, θέλω να ταξιδέψω, να πειραματιστώ με την ασιατική κουζίνα γενικότερα, να ανοίξει ο εγκέφαλός μου γνωρίζοντας άλλες χώρες, άλλους λαούς και άλλες γεύσεις. Θεωρώ ότι μόνο ταξιδεύοντας και γνωρίζοντας τον κόσμο θα αποφασίσω αν θα συνεχίσω και την καριέρα μου ως μάγειρας ή θα κινηθώ προς άλλη κατεύθυνση. Εδώ η εμφάνιση μου και η καταγωγή μου με έχουν βοηθήσει σχετικά με το αν θα προτιμήσουν εμένα από κάποιο άλλον, π.χ. σε συνέντευξη για δουλειά. Σε ένα ασιατικό εστιατόριο θα προτιμήσουν κάποιον με ασιατική εμφάνιση που μιλάει όμως και ελληνικά από κάποιον Έλληνα με την ίδια προϋπηρεσία. Όμως νιώθω ότι λόγω της κρίσης στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, δεν υπάρχει δυνατότητα εξέλιξης. Θέλω να πάω πέρα από αυτά τα όρια, πέρα από αυτό που μπορώ να δω εδώ. Εδώ βλέπω το ταβάνι. Νιώθω περιορισμένος.

Επιδιώκεις να έρθεις σε επαφή με ανθρώπους της χώρας σου;

Όχι ιδιαίτερα. Αν δω στο δρόμο Ασιάτες θα πω «Α! Ξαδέλφια μου!» αλλά δεν θα πάω να τους μιλήσω. Αν όμως τύχει και γνωρισθώ με κάποιους, σίγουρα θα υπάρχει άλλου είδους επικοινωνία. Οι γονείς μου πηγαίνουν κάθε Κυριακή σε μια εκκλησία που είναι για Ινδονήσιους. Η μητέρα μου είναι αυτή που μεταφράζει κάποια αποσπάσματα από τη βίβλο και την Καινή Διαθήκη. Φαντάσου πόσο καλά ξέρει τη γλώσσα! Είναι ένας κύκλος περίπου 200 ατόμων και υπάρχει κάποια κοινωνική ζωή μεταξύ τους.

Ποιο μήνυμα θα ήθελες να αφήσεις στους αναγνώστες του deBop;

Να μην κολλάτε σε εμπόδια και στα λόγια των άλλων.Να στέκεστε σπαθί σε αυτό που πιστεύετε και να τιμάτε αυτό που αγαπάτε. Αγάπη πάνω από όλα, σεβασμός, αλληλεγγύη και να κυνηγάτε τα όνειρά σας. Για ένα όνειρο ζούμε!

Κείμενο - Φωτογραφίες: Μαρία Μιχαλινού