Click Ngwere, μια πολυτάλαντη γυναίκα από τη Ζιμπάμπουε, στην Αθήνα
2018-10-01
Την Click Ngwere έφερε από τη Ζιμπάμπουε στην Αθήνα μια ελληνική οικογένεια για να μάθει το ελληνικό κέντημα. Η Click έμαθε να πλέκει μόνη από μικρό παιδί κι από τότε δεν σταμάτησε! Χρειάστηκε να εργαστεί σκληρά όταν έμεινε χήρα με 4 παιδιά σε ηλικία 29 χρονών. Πήγαινε ακόμα σχολείο όταν μια φίλη της πρότεινε να ενταχθούν στο στρατό και να συμμετάσχουν στο εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της πατρίδας της.
Απ' ότι έχω καταλάβει το πλέξιμο σε ακολουθεί σε όλη τη ζωή σου!
Ναι, ξεκίνησα να πλέκω μόνη μου από 7 χρονών κι αυτό κάνω κάθε μέρα από τότε! Δεν μου έμαθε κανείς. Μόνη μου καταπιάστηκα με αυτή την τέχνη κι έμαθα τα πάντα. Αργότερα στο σχολείο υπήρχε σαν μάθημα και φυσικά ήταν το αγαπημένο μου.
Πώς κατάφερες να είσαι και πολεμίστρια;
Ο πατέρας μου πέθανε κατά τη διάρκεια του πολέμου με τη Ροδεσία. Πήγα να μείνω σε ένα φιλικό σπίτι και μια φίλη μου τότε επέμενε να πολεμήσουμε για την ελευθερία. Πήγαινα ακόμα σχολείο όταν βρέθηκα στην Μοζαμβίκη να εκπαιδευτώ ως στρατιώτης. Ήταν το 1975. Πολεμήσαμε και κερδίσαμε την ανεξαρτησία μας το 1980. Η χώρα μετανομάστηκε τότε Ζιμπάμπουε. Στη συνέχεια αποφάσισα να παραιτηθώ από το στρατό που δεν ήταν ο τομέας μου και να επιστρέψω στα θρανία. Τελείωσα το λύκειο, πήγα στο Πανεπιστήμιο και σπούδασα ιστορία. Ήμουν καθηγήτρια ιστορίας και δίδασκα σε λύκεια. Εκείνη την εποχή γνώρισα τον σύζυγό μου και παντρευτήκαμε.
Πώς κύλησε η ζωή από εκεί και πέρα;
Ο σύζυγός μου ήταν δημοσιογράφος και χρειαζόταν να ταξιδεύει πολύ. Αυτό δυσκόλεψε τη ζωή μας ειδικά όταν γέννησα τα πρώτα δίδυμα, 2 αγοράκια.
Ήταν πολύ δύσκολο να βρεις δουλειά στην πόλη. Το σχολείο που εργαζόμουν βρισκόταν εκτός πόλης, στην επαρχία και περίπου 500 χλμ. να πας και να έρθεις. Συνεπώς έλειπα όλη την εβδομάδα και επέστρεφα τα Σαββατοκύριακα. Γι’ αυτό τον λόγο αποφασίσαμε με τον σύζυγό μου ότι έπρεπε κάποιος από τους δυο μας να μείνει σπίτι για να είναι με τα παιδιά, αυτή θα ήμουν εγώ. Αλλά είμαι άνθρωπος με πολλές ανησυχίες έτσι σκεφτόμουν πάλι τι θα μπορούσα να κάνω. Ξεκίνησα σεμινάρια σε νηπιαγωγείο σχετικά με εκπαίδευση. Η δουλειά αυτή όμως ήταν απαιτητική και έπρεπε να μετακινούμαι από επαρχία σε επαρχία. Το επόμενο που έκανα ήταν να παρακολουθήσω μαθήματα για να γίνω μελισσοκόμος. Μου πήρε 3 χρόνια κι όταν τελείωσα δυστυχώς πέθανε ο σύζυγός μου και καταπιάστηκα με το πλέξιμο, το οποίο φυσικά δεν είχα αφήσει ποτέ. Έτσι δούλευα εντατικά πουλώντας τα έργα μου για να επιβιώσουμε. Ήμουν τότε έγκυος στα επόμενα δίδυμα, 2 κοριτσάκια που γεννήθηκαν αργότερα.
Πώς βρέθηκες στην Αθήνα λοιπόν;
Όταν έμεινα χήρα με τέσσερα παιδιά χρειάστηκε να δουλέψω σκληρά. Το πλέξιμο ήταν αυτό που έκανα εντατικά για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε. Μια Ελληνίδα που ζούσε στη Ζιμπάμπουε είχε ενθουσιαστεί με τις δημιουργίες μου και έκανε πολλές αγορές. Μια μέρα μου πρότεινε να με στείλει στην Αθήνα να μάθω το ελληνικό κέντημα.
Έτσι βρέθηκα στην Αθήνα. Αρχικά έμεινα στο Μαρούσι στο σπίτι συγγενών της. Τον χειμώνα παρακολουθούσα μαθήματα για να μάθω κέντημα και το καλοκαίρι δούλευα στην Κάλυμνο στο ξενοδοχείο που είχαν οι γονείς του ζευγαριού. Το συμβόλαιο ήταν για 3 χρόνια και δούλευα σκληρά για να στέλνω χρήματα στα παιδιά μου στη Ζιμπάμπουε. Όταν ήρθε η ώρα να επιστρέψω επέλεξα να παραμείνω στην Ελλάδα, να τελειοποιήσω αυτό που έμαθα και να βοηθήσω καλύτερα τα παιδιά μου. Ξεκίνησα να καθαρίζω σπίτια και να δουλεύω ως μπειμπι σίτερ. Μάζευα όσα λεφτά μπορούσα για να πάρω μια ραπτική μηχανή. Ποτέ δεν άφησα το πλέξιμο και σιγά σιγά μπόρεσα να πάρω την πρώτη μου μηχανή. Οι παραγγελίες μεγάλωναν και δεν τις προλάβαινα μέχρι που κατάφερα αργότερα να αγοράσω μια μηχανή για πλέξιμο και μία για κέντημα!
Καταλαβαίνω ότι δεν σου ήταν καθόλου εύκολο να αφήσεις τα παιδιά σου. Τα έχεις δει έκτοτε;
Ήταν πολύ σκληρό να τα αφήσω αλλά δεν είχα άλλη επιλογή. Έμειναν στην Ζιμπάμπουε με τ' αδέρφια μου. Στην Αθήνα θα ερχόμουν για μαθήματα και δεν θα μπορούσα να φροντίζω τα παιδιά μου. Ούτε υπήρχαν χρήματα για να έχω μια μπέιμπι σίτερ, και μιλάμε για 4 παιδιά! Τα αγόρια τώρα μεγάλωσαν αρκετά και μπορούν να με επισκεφτούν μιας κι εγώ δεν μπορώ πλέον να πάω πίσω για πολιτικούς λόγους.
Πόσο χρονών ήσουν όταν πρωτοήρθες; Ποιες ήταν οι πρώτες σου εντυπώσεις όταν έφτασες στην Αθήνα;
Ήμουν 29 χρονών και ταξίδευα για πρώτη φορά στην Ευρώπη. Όταν έμαθα ότι θα πήγαινα στην Ελλάδα είχα ενθουσιαστεί. Μιας και ήμουν καθηγήτρια ιστορίας ήξερα τα πάντα για την ελληνική ιστορία! Περίμενα να δω πολλά διαφορετικά πράγματα σε σχέση με την χώρα μου. Στο μυαλό μου φανταζόμουν μια πόλη όμορφη, μοντέρνα με μεγάλη ανάπτυξη. Όταν όμως προσγειώθηκα και είδα στο αεροδρόμιο "λευκές" γυναίκες να καθαρίζουν το πάτωμα ξαφνιάστηκα! Στη συνέχεια είδα "λευκούς" άντρες να οδηγούν λεοφωρεία και ταξί, άλλες γυναίκες και άντρες να καθαρίζουν στο δρόμο. Τι συνέβαινε; «Τι γίνεται εδώ;» σκέφτηκα. Στη χώρα μου αυτές τις δουλειές τις κάνουν οι μαύροι. Επίσης κάτι άλλο που μου έκανε εντύπωση ήταν να βλέπω τις γυναίκες να καπνίζουν. Στην Αφρική είναι ασυνήθιστο να δεις μια γυναίκα να καπνίζει. Αυτές που το κάνουν θεωρούνται "πόρνες". Οπότε άρχισα να σκέφτομαι ότι όλες οι γυναίκες ήταν πόρνες και το ανέφερα όταν έστελνα γράμματα στους δικούς μου. (γέλια). Αργότερα ανακάλυψα ότι το κάπνισμα γίνεται για ευχαρίστηση και για κοινωνικούς λόγους.
Ποιες δυσκολίες αντιμετώπισες;
Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν η επικοινωνία, η γλώσσα. Όταν προέρχεσαι από την Αφρική πιστεύεις ότι όλοι οι λευκοί μιλάνε αγγλικά που είναι και μια διεθνή γλώσσα. Απογοητεύτηκα όμως όταν συνειδητοποιήσα ότι δεν συνέβαινε αυτό και δεν μπορούσα να επικοινωνήσω με τους Έλληνες. Δεν ξέρω αν έφταιγε η προφορά μου αλλά δεν υπήρχε διάθεση να μου μιλήσουν στα αγγλικά. Ότι και να τους ρωτούσα μου απαντούσαν στα ελληνικά. Όταν ζητούσα να αγοράσω ψωμί με κοιτούσαν σαν να ερχόμουν από τον Άρη! Χρειαζόταν πολλές φορές να γράψω αυτό που ήθελα να ψωνίσω. Δυσκολεύτηκα επίσης στην αρχή να συνηθίσω την κυκλοφορία στους δρόμους. Στην Ζιμπάμπουε οδηγούν αριστερά, στην Αθήνα δεξιά, αλλού ανέτειλε ο ήλιος αλλού έδυε. Σταδιακά όμως άρχισα να αναγνωρίζω και να συνηθίζω τα πάντα.
Σου δημιούργησε κάποιος προβλήματα λόγω του χρώματός σου;
Όταν είχα πρωτοέρθει δεν υπήρχαν πολλοί μαύροι και ο κόσμος στο δρόμο με κοίταζε έντονα. Ήταν πολύ δυσάρεστο και ένιωθα άβολα. Ακόμα και σήμερα όμως, στο λεοφωρείο για παράδειγμα με κοιτούν σαν να βλέπουν φάντασμα. Με τα παιδιά είναι όμως διαφορετικό. Θυμάμαι στην Κάλυμνο ότι τα παιδιά είχαν μεγάλη περιέργεια να με δουν. Τα έφερναν οι γυναίκες του χωριού και με περιεργάζονταν με τις ώρες. Ακόμα κι αν η επικοινωνία μαζί τους ήταν ανύπαρκτη, ένιωθα το πάθος και την μεγάλη τους λαχτάρα να μου μιλήσουν.
Επίσης θυμάμαι όταν τελείωσα τα μαθήματα για το κέντημα έπιασα δουλειά σε ένα σπίτι ως μπέιμπι σίτερ. Τα παιδάκια σε αυτό το σπίτι δεν είχαν δει ποτέ μαύρη γυναίκα. Κάθε φορά που έβγαιναν με τους γονείς τους και τύχαινε να δουν κάποια μαύρη, όταν επέστρεφαν μου έλεγαν: «Είδαμε άλλη μία Κλικ!» Κάποια στιγμή ταξίδεψαν στην Κένυα και γυρίζοντας από το ταξίδι μου είπαν με χαρά: «Είδαμε πάρα πολλές Κλικ εκεί!» (γέλια)
Πότε έκανες τους πρώτους φίλους σου;
Υπάρχει στην Αθήνα μια οργάνωση για γυναίκες από την Αφρική (United African Women Organization). Μια φίλη με κάλεσε και εντάχτηκα σε αυτή την οργάνωση μιας και ήθελα να ανήκω σε κάποια ομάδα γιατί είμαι πολύ κοινωνική. Εκεί γνώρισα πολλές διαφορετικές γυναίκες οι οποίες μιλούσαν για την δύσκολη οικονομική τους κατάσταση. Τους εξήγησα ότι έπρεπε να κινητοποιηθούν και να σταθούν στα πόδια τους χωρίς να περιμένουν βοήθεια από την κυβέρνηση. Θα μπορούσαν για παράδειγμα να μάθουν να πλέκουν όπως εγώ, να δημιουργούν αντικείμενα από ανακυκλώσιμα υλικά και άλλες χειροτεχνίες. Τότε ανέλαβα να τους μάθω όλα αυτά. Δεν πήγε όμως πολύ καλά εφόσον καταλήξαμε χωρισμένοι ανά χώρες μιας και στην Αφρική υπάρχουν πολλές διαφορετικές φυλές και δεν τα πάνε καλά όλοι με όλους.
Κατέληξα με δυο φίλες από την Ουγκάντα και την Τανζανία και δημιουργήσαμε μια οργάνωση που λέγεται Besawa (Bantu Eastern & Southern African Women Association) επειδή ανατολικά και στο νότο της Αφρικής οι φυλές είναι όλες Bantu.
Είμαι επίσης μέλος και συν-ιδρύτρια του Μέλισσα (Δίκτυο Μεταναστατριών στην Ελλάδα) που όμως ασχολείται με όλες τις γυναίκες μετανάστριες. To Besawa εστιάζει στις γυναίκες της Ανατολικής Αφρικής και του Νότου βοηθώντας τες να βρουν ένα εισόδημα. Δεν θέλουμε να γίνουμε ζητιάνες. Έχουμε χέρια, έχουμε μάτια και μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε για να δημιουργήσουμε πολλά όμορφα πράγματα που θα μας επιτρέψουν να βγάλουμε το καθημερινό μας ψωμί.
Ποια είναι στην Αθήνα τα αγαπημένα σου σημεία για βόλτα;
Γενικά μου αρέσει να πηγαίνω στην εκκλησία. Κάθε Κυριακή πηγαίνω στην προτεστάντικη εκκλησία στην Μιχαλακοπούλου και παρακολουθώ τη λειτουργία. Δεν συνηθίζω να πηγαίνω βόλτες για καφέ. Ναι μεν ζω στην πόλη αλλά προτιμώ τη φύση. Όταν μπορώ πηγαίνω σε κάποιο βουνό. Για παράδειγμα ανεβαίνω στην Πεντέλη και πλέκω εκεί, στη φύση. Άλλες φορές μπορεί να πάω να καθίσω σε κάποια πλατεία που έχει πράσινο, όμως με έχουν προσβάλλει αρκετές φορές, κυρίως άντρες. Συνήθως δεν είναι Έλληνες.
Παλιά ζούσα στο Π. Φάληρο. Είχα νοικιάσει ένα σπίτι 5 λεπτά από τη θάλασσα. Όταν ξάπλωνα το βράδυ να κοιμηθώ μπορούσα να ακούσω το κύμα. Ήταν μαγικό. Έμεινα 3 χρόνια εκεί αλλά δυστυχώς χρειάστηκε να φύγω γιατί η σπιτονοικοκυρά θέλησε να το πουλήσει. Το αγαπούσα πραγματικά αυτό το μέρος. Μου άρεσε ο κήπος που είχε και είχα φυτέψει λουλούδια και διάφορα λαχανικά. Υπήρχαν πολλά δένδρα όπως συκιές και κερασιές. Προσπάθησα να βρω κάποιο σπίτι ίδιο με αυτό αλλά δεν τα κατάφερα. Τώρα μένω στον Ν. Κόσμο.
Πώς βρέθηκες σε αυτή τη γειτονιά της Πλατείας Βικτωρίας;
Στο "Μέλισσα" δεν είχα αρκετό χώρο για τη δουλειά που κάνω. Κάποια μέρα μας επισκέφτηκε ο Rick Lowe, αμερικανός καλλιτέχνης που συμμετείχε στη Ντοκουμέντα 14, είδε τα έργα μου και ενθουσιάστηκε. Στη συνέχεια μου ζήτησε να συμμετάσχω κι εγώ στη Ντοκουμέντα πλέκοντας τον χάρτη της Μεσογείου. Μετακόμισα λοιπόν εδώ στην Πλατεία Βικτωρίας και έφτιαξα αυτόν τον τεράστιο χάρτη. Έκτοτε βρίσκομαι σε αυτό τον χώρο στα πλαίσια του Victoria Square Project. Κάθε απόγευμα με επισκέπτονται γυναίκες από τη γειτονιά κι από πολλές άλλες περιοχές της Αθήνας και τους μαθαίνω την τέχνη του πλεξίματος.
Γνωρίζω επίσης ότι είσαι μέλος της ομάδας Mandela gals, σωστά;
Ναι, είμαι χορεύτρια στην ομάδα Mandela gals, ένα συγκρότημα από τη Νοτία Αφρική που αποτελείται από γυναίκες, με τις οποίες συναντιόμαστε συχνά, κάνουμε πρόβες και συμμετέχουμε σε διάφορες εκδηλώσεις. Επίσης είμαι συνθέτρια τραγουδιών και τραγουδίστρια gospel.
Το όνομα σου σημαίνει κάτι;
Το κανονικό μου όνομα είναι Nxinxi που σημαίνει «έλεος» (mercy). Ήμουν ένα από τα τρίδυμα που επέζησαν ενώ δυστυχώς απεβίωσε η μητέρα μας. Προφορικώς το όνομα αυτό περιέχει ήχους κλικ (click sounds). Είναι δύσκολο να ειπωθεί και γι’ αυτό με φωνάζουν «Κλικ».
Δεν σκέφτηκες να φτιάξεις πάλι τη ζωή σου, να ξαναπαντρευτείς;
Όταν ήρθα στην Αθήνα τα παιδιά μου ήταν πολύ μικρά. Τα πρώτα αγόρια μου ήταν 8 χρονών και τα κορίτσια μου 2 χρονών. Σκέφτηκα ότι έπρεπε πρώτα να μεγαλώσουν τα παιδιά μου και να τα σπουδάσω κι ας ήταν μακριά μου. Ίσως όταν τελείωναν το σχολείο να έβρισκα κάποιον σύντροφο. Όμως όσο μεγάλωναν τα παιδιά, μεγάλωνα κι εγώ! Και έπειτα, ποιος θα ήθελε μια γυναίκα με 4 παιδιά; Το κυριότερο όμως ήταν ότι είχα δώσει όλη μου την προσοχή και την ενέργεια στη δουλειά και στο πλέξιμο. Δεν είχα μυαλό για κάτι άλλο.
Η Ελληνική κουζίνα σου αρέσει;
Αρχικά δεν μου άρεσε καθόλου. Για μένα μαγειρεύω αφρικάνικα πιάτα. Όταν όμως εργάζομαι σε σπίτια, μαγειρεύω ελληνικά φαγητά. Πλέον ξέρω να μαγειρεύω την ελληνική κουζίνα πολύ καλά και μου αρέσει πολύ.
Ποιο μήνυμα θα ήθελες να αφήσεις στους αναγνώστες του deBop;
Μου αρέσει που βρίσκομαι εδώ για το Victoria Square Project και εργάζομαι με καλλιτέχνες. Όμως θα ήταν καλό να υπάρξει χρηματοδότης για αυτό το project ώστε να μπορέσω να πάω σε ένα δικό μου χώρο. Όσο υπάρχουν γυναίκες που με επισκέπτονται και έχω δουλειά αυτό με κρατάει ζωντανή. Επίσης οι άνθρωποι σε αυτή τη γειτονιά είναι πολύ καλοί και ευγενικοί. Δεν κάνουν διακρίσεις. Έρχονται να δουν τι κάνω, μου κάνουν πολλές ερωτήσεις, ενδιαφέρονται. Όλα αυτά είναι πηγή χαράς για εμένα!
Knit with Click at Victoria Square Project
Μετάφραση από τα αγγλικά: Μαρία Μιχαλινού
Κείμενο - Φωτογραφίες: Μαρία Μιχαλινού
