Σιδηροδρομικός Σταθμός Μοναστηρακίου

Το Μοναστήριον, μια πολύβουη πλατεία, το πρώτο ηλεκτροκίνητο δίκτυο της Ελλάδας και η κοίτη του Ηριδανού, συνθέτουν την ιστορία ενός από τους πιο σημαντικούς «σταθμούς» στην καρδιά της Αθήνας.

Ο σιδηροδρομικός σταθμός Μοναστηρακίου βρίσκεται σε μία από τις πιο πολυσύχναστες και τουριστικές πλατείες της Αθήνας, την πλατεία Μοναστηρακίου, που πήρε το όνομά της από την εκκλησία και τη μονή που βρισκόταν στο κέντρο της. Μάλιστα, ο χώρος γύρω από το ναό αποτελούσε την αυλή της εκκλησίας. Σήμερα στην πλατεία διατηρείται μόνο η εκκλησία, καθώς τα υπόλοιπα βοηθητικά κτίσματα της μονής κατεδαφίστηκαν για την ανέγερση του Σιδηροδρομικού σταθμού Μοναστήριον - το όνομά του διατηρείται ακόμα στις πινακίδες.

Ο συγκεκριμένος σταθμός, νεοκλασικού ρυθμού, οικοδομήθηκε την περίοδο 1890-1895 από τον επιχειρηματία Στέφανο Ψύχα, σε μια προσπάθεια επέκτασης της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιώς-Αθηνών, που λειτουργούσε ήδη από το 1869 και ένωνε το λιμάνι του Πειραιά με τον τερματικό σταθμό του Θησείου. Η ανοικοδόμηση του σταθμού Μοναστηρακίου κράτησε 5 χρόνια κατά τα οποία πραγματοποιήθηκαν αρχαιολογικές ανασκαφές στο χώρο του σταθμού και ήρθαν στο φως σημαντικά ευρύματα.

Οι αμαξοστοιχίες ήταν αρχικά ατμοκίνητες, μέχρι το 1904 που λειτούργησε για πρώτη φορά το ηλεκτροκίνητο δίκτυο, προκαλώντας το φόβο αλλά και την περιέργεια των Αθηναίων. Στο χρονογράφημα των «Καιρών» της 18ης Σεπτεμβρίου 1904, οι διάλογοι της εποχής το αποδεικνύουν περίτρανα!
«-Ένα διά το Φάληρον πρώτης.
-Μετ’ επιστροφής;
-Απλούν, απλούν. Δεν μπορώ να είμαι βέβαιος αν θα φθάσω ζωντανός...»

Δύο δεκατίες αργότερα, την περίδο 1926-1930, η γραμμή επεκτείνεται με τη δημιουργία ενός ακόμα σταθμού -αυτού της Ομόνοιας, και της σύνδεσής του με το Μοναστηράκι μέσω υπόγειας σήραγγας. Το 2000 ο σταθμός του Μοναστηρακίου ανακαινίζεται για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της σύνδεσής του με τη νέα γραμμή του Μετρό. Τα έργα συναντούν εξαιρετικές δυσκολίες, λόγω της ύπαρξης στο σημείο της κοίτης του ποταμού Ηριδανού, του ιερού ποταμού των αρχαίων Αθηναίων. Τα ίχνη της, υπόγειας πλέον, κοίτης και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα που προκύπτουν από τις εργασίες, εκτίθενται σήμερα σε ειδικό χώρο στο εσωτερικό του σταθμού.

Σιδηροδρομικός Σταθμός Μοναστηρακίου
(Άρεως 2 & πλατεία Μοναστηρακίου)