Διαβάσαμε: «Ιστορίες με Σκύλους» του Αλέξη Πανσέληνου | Εκδόσεις Μεταίχμιο
2024-05-08Τα διηγήματα «Ιστορίες με σκύλους» είναι το ντεμπούτο του Αλέξη Πανσελήνου που επανεκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, 42 χρόνια μετά την κυκλοφορία του, μέσα στο πλαίσιο της γενικότερης επανέκδοσης των λογοτεχνικών του πονημάτων. Πλέον ο Πανσέληνος έχει εδραιωθεί ως ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας αλλά τότε, δημιούργησε αυτό το γλυκόπικρο, κωμικοτραγικό βιβλίο, με πολλά καινοτόμα στοιχεία, σχετικά με τη σύγχυση που υπάρχει στην ανθρώπινη ψυχή.
Οι ήρωες των διηγημάτων βαδίζουν τρεκλίζοντας μέσα σε ιστορίες που τους σπρώχνουν στη μοναξιά, τη ματαιότητα και την έλλειψη επικοινωνίας. Ακροβατώντας σε ένα σκοινί ανάμεσα στο βιτριολικό χιούμορ και την αγωνία του θανάτου, προσπαθούν να κτίσουν τους κόσμους τους μέσα από συντρίμμια άλλοτε ορατά και άλλοτε αόρατα. Το σκάψιμο είναι πολύ δύσκολο και παραιτούνται της προσπάθειας. Σχεδόν όλοι δείχνουν παγωμένοι και ελλιπείς από ενσυναίσθηση αλλά από κανέναν δε λείπει ο ερωτισμός, το μεγάλο κίνητρο της δράσης.
Ο συγγραφέας δε συμπονά τους χαρακτήρες του. Ίσως φταίει η επιθετική ορμή της νεότητας αλλά στέκεται αρκετά επικριτικός απέναντί τους. Έχει δίκιο. Ο άνθρωπος είναι η πιο τραγελαφική φιγούρα του πλανήτη, για αυτό και όταν είναι ανίκανος να ανταποκριθεί σε κάποιο ψυχικό κάλεσμα , κάποιο άλλο ον θα το κάνει για εκείνον μέσα σε αυτά τα διηγήματα, εξού και το όνομα του βιβλίου. Ωστόσο, κάποιες φορές δεν είναι διακριτό το όριο ανάμεσα στο ρεαλιστικό και το φανταστικό. Μιλούν τα ζώα, μιλούν τα αντικείμενα ή μιλάνε οι άνθρωποι μέσα από αυτά. Οι αυταπάτες, οι ματαιώσεις, οι απογοητεύσεις, οι ήττες που δε μετατρέπονται σε νίκες, τα μαθήματα ζωής που τελικά οι χαρακτήρες δεν αντιλαμβάνονται, μπλέκονται σε μια ατμόσφαιρα που υπάρχει ενίοτε στη σφαίρα των ονείρων.
Το σκάψιμο που έχει κάνει ο Πανσέληνος για να αποδώσει αυτές τις φιγούρες είναι βαθύ και εκφράζεται με πρωτότυπα στοιχεία, ειδικά για την εποχή που προδημοσιεύθηκε το βιβλίο. Ωστόσο, εκπλήσσει και η οπτική του από την πλευρά της γυναίκας, μιας που σε αρκετά σημεία, η γυναίκα είναι πρωταγωνίστρια της ιστορίας. Τέλος, το διήγημα «Καλοκαιρινός κινηματογράφος» έχει γίνει και τηλεταινία από τον Μανούσο Μανουσάκη. Πάντως η ζωή σπανίως έχει χαρούμενο τέλος και το βιβλίο αυτό δεν μπορεί να παραβλέψει αυτήν τη μεγάλη αλήθεια.