Διαβάσαμε: «Το Γέρασμα» του Ίταλο Σβέβο | Εκδόσεις Πατάκη
2023-12-11
Ο Ίταλο Σβέβο ήταν μια από τις πολλές περιπτώσεις συγγραφέα που η αναγνώριση της αξίας του έργου του ήρθε κάπως αργά στη ζωή του. Το 1898 .εξέδωσε το «Γέρασμα». Ήταν το δεύτερο μυθιστόρημά του, αφού πρώτα είχε προηγηθεί το «Μια ζωή». Η αδιαφορία που έλαβαν και τα δύο, ειδικά το δεύτερο από τους κριτικούς, έκανε τον Σβέβο να πικραθεί και να απομακρυνθεί για πολλά χρόνια από την αγάπη του για τη συγγραφή.
Παρ’ όλα αυτά, μετά από πολλά χρόνια, στην Τεργέστη, γνώρισε έναν άνθρωπο που έμελλε αναζωπυρώσει μέσα του τη φλόγα για το γράψιμο. Αυτός ήταν πασίγνωστος συγγραφέας και με το πέρασμα των χρόνων έγινε επιστήθιος φίλος του. Αυτός δεν ήταν άλλος από τον Τζέυμς Τζόυς, ο οποίος βρήκε σημαντικές ποιότητες στα δύο βιβλία του και παρότρυνε τον Σβέβο να πιάσει ξανά την πένα. Όχι μόνο αυτό αλλά συνέλαβε και στην ανέλιξη του Σβέβο στους λογοτεχνικούς κύκλους αλλά και στη διάδοση του έργου του, το οποίο με τα χρόνια θεωρήθηκε πολύ σημαντικό και αντιπροσωπευτικό του κινήματος του μοντερνισμού.
Μα γιατί όμως αναφέρονται αυτά; Διότι ο Εμίλιο, ο ήρωας του «Γεράσματος», έχει κοινό στοιχεία με τον συγγραφέα. Ο Εμίλιο είναι ένας 35άρης, που ζει στην Τεργέστη και θέλησε κάποτε και αυτός να γίνει ένας επίδοξος συγγραφέας. Ζει με την αδερφή του, την Αμαλία και η καθημερινότητά του χαρακτηρίζεται διαρκώς από μια μελαγχολία που δεν είναι σε θέση να εξηγήσει.
Εκείνη την περίοδο, τα 35 χρόνια θεωρούνται όμως μια αρκετά μεγάλη ηλικία. Αυτό έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, όταν ο Αιμίλιο γνωρίζει και ερωτεύεται παράφορα Αντζολίνα, μια μυστηριώδη και αρκετά νεότερή του γυναίκα, που εξάπτει τις φαντασιώσεις και τα αισθήματά του. Η Αντζολίνα νιώθει όμορφα με τη θέση της στον κόσμο, έχει εμπειρίες παρά το νέο της ηλικίας της και δε χαρίζεται σε άλλους. Μαζί προχωρούν σε μια πολυτάραχη σχέση, η οποία δε θα έχει την κατάληξη που έτρεφαν οι προσδοκίες του Εμίλιο. Εκτός αυτού, προκαλεί τη ζήλεια της Αμαλίας, που με τη σειρά της ερωτεύεται τον Στέφανο, έναν καλό φίλο του αδερφού της.
Ωστόσο, η επιδείνωση της υγείας της Αμαλίας που στο τέλος την οδηγεί στον θάνατο αλλά και η διακοπή της σχέσης του Εμίλιο με την Αντζολίνα, βυθίζουν τον Εμίλιο βαθύτερα στον ωκεανό της μελαγχολίας. Τα χρόνια περνούν και η θλίψη του δε λέει να μερέψει. Καταλήγει να νοσταλγεί τη σχέση του με την Αντζολίνα και να αναπολεί το πάθος του, που πιστεύει ότι στάθηκαν ως οι πιο όμορφες εμπειρίες της ζωής του.
Ανάμεσα σε αυτά τα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα και στον πουριτανισμό του παρελθόντος, ο Σβέβο γράφει ιστορία. Κατασκευάζει ένα πορτρέτο ατομικό και συνάμα συλλογικό, σχετικά με τα πάθη και τον ψυχισμό των ανθρώπων, τα απωθημένα, τη μοναξιά, τις κοινωνικές κατακραυγές και τον κόπο που χρειάζεται η διατήρηση των σχέσεων.
