Διαβάσαμε «Το Νυχτολούλουδο» της Kopano Matlwa Mabaso // Εκδόσεις Ίκαρος

Ενδομητρίωση, ρατσισμός, ξενοφοβία, βιασμός, θάνατος, επιβίωση, αναγέννηση είναι τα θέματα που πραγματεύεται η Kopano Matlwa Mabaso στο Νυχτολούλουδο. Η Νοτιοαφρικανή συγγραφέας μέσα σε μόλις 180 σελίδες σκιαγραφεί το πορτρέτο της χώρας της μετά την Νέλσον Μαντέλα εποχή.

Η Μασετσάμπα υποφέρει από χρόνιους πόνους εξαιτίας της ενδομητρίωσης. Η πάθηση της ,η ανεξέλεγκτη ροή αίματος διαμόρφωσε τον χαρακτήρα της και την ώθησε να πάρει την απόφαση να γίνει γιατρός. Ειδικευόμενη στο Τμήμα Μαιευτικής και Γυναικολογίας, έρχεται καθημερινά αντιμέτωπη με τη σκληρή πραγματικότητα του δημόσιου συστήματος υγείας της Νότιας Αφρικής. Η υγεία του ασθενούς, η επιβίωση του καθορίζεται από την οικονομική του δυνατότητα. Η δύναμη του γιατρού εκμηδενίζεται μπροστά στις ελλείψεις σε υποδομές και προσωπικό. Η νεαρή γιατρός οδηγείται στην απόγνωση. Κουρασμένη, διαλυμένη, εξαντλημένη καταπίνει με τις χούφτες τα Xanax.

Όταν στερεύουν οι δυνάμεις της , απευθύνεται στον Θεό. Τον εγκαλεί. Ξεσπάει τον θυμό της σε Εκείνον. «Γιατί είναι τόσο κατεστραμμένο αυτό το μέρος; Γιατί άφησες να γίνει τόσο κακό;  Γιατί δεν κάνεις κάτι γι’ αυτό;»

Η ζωή της αλλάζει όταν γνωρίζει την πολιτικοποιημένη και μαχήτρια Νιάσα. Με καταγωγή από τη Ζιμπάμπουε, θα μιλήσει στη Μασετσάμπα για τη ξενοφοβική ένταση ανάμεσα στους έγχρωμους, για την ψευδαίσθηση της ελευθερίας που αισθάνονται οι Νοτιοαφρικανοί, δίχως να αντιλαμβάνονται ότι παραμένουν δέσμιοι της ανωτερώτητας της λευκής φυλής.

Ο μικρόκοσμος του νοσοκομείου απεικονίζει την νοτιοαφρικανική κοινωνία. Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία ελλοχεύουν παντού: στους γιατρούς του νοσοκομείου, στις σκέψεις της μητέρας της ηρωίδας, στα townships όπου οι Σομαλοί λιθοβολούνται μέχρι θανάτου. Πολύ γρήγορα η βία εξαπλώνεται στους δρόμους. Ένας άνδρας, θύμα των άγριων συγκρούσεων, εισάγεται στο νοσοκομείο με εγκάυματα τρίτου βαθμού. Αν και οι πιθανότητες να ζήσει είναι μηδαμινές, η Μασετσάμπα καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια να τον σώσει. Μάταια. Πεθαίνει και εκείνη ερχεται αντιμέτωπη με τις κατηγορίες της Νιάσα.

Θέλοντας να βάλει τέρμα σε αυτή την παραφροσύνη περνάει στον ακτιβισμό και αποφασίζει να συντάξει ένα ψήφισμα υπέρ της ανεκτικότητας και των ανθρωπιστικών αξιών. Οι άλλοτε συνοδοιπόροι της τη διατάζουν να μείνει στη θέση της. Η τιμωρία είναι πέρα από κάθε φαντασία: θα υποστεί συλλογικό βιασμό από τρεις άνδρες του οποίου οι συνέπειες θα είναι ανεξίτηλες. Ένα παιδί θα γεννηθεί από την άγρια επίθεση, και μαζί του η απαρχή της λύτρωσης.

Στις στιγμές που παραπαίει ανάμεσα στην λογική και την τρέλα κατηγορεί Εκείνον «Εσύ γιατί δεν με υπερασπίστηκες; [...] Λες ότι μας αγαπάς όλους το ίδιο, αλλά δεν είναι έτσι , άλλους τους αγαπάς διαφορετικά.»

Στο Νυχτολούλουδο η Νότια Αφρική του 2015 φέρει πάνω της τα σημάδια του απαρχάιντ. Η born free γενιά είναι απομαγευμένη. Οι υποσχέσεις για ελευθερία και ισότητα δεν εκπληρώθηκαν ποτέ. Η αιχμηρή αλλά και γεμάτη χιούμορ εσωτερική φωνή της ηρωίδας παραλληλίζει την οδυνηρή γυναικεία θέση με τα πάθη του νοτιοαφρικανικού λαού. Η Kopano Matlwa Mabaso αναλύει με ρεαλισμό και ειλικρίνεια δύσκολα ζητήματα, όπως ο ρατσισμός, η κάθε μορφής βία και η εγκατάλειψη, αλλά στο τέλος καταφέρνει να αναδείξει την ομορφιά στην ψυχή της κακοποιημένης Μασετσάμπα για να περάσει ένα μήνυμα ελπίδας στις επόμενες γενιές.

ΤΟ ΝΥΧΤΟΛΟΥΛΟΥΔΟ, KOPANO MATLWA MABASO
Μετάφραση ΜΑΡΙΑ ΦΑΚΙΝΟΥ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΚΑΡΟΣ