Δύο βιβλία για την Αθήνα | «Ένα παιδί μεγαλώνει στην Αθήνα, 1934-1944» & «Τα αμπελοκηπιώτικα της Αθήνας»

Δύο πρόσφατες κυκλοφορίες, ένα πεζογράφημα και ένα graphic novel, με φόντο και πρωταγωνίστρια την Αθήνα. Συγκεκριμένα, δύο παραδοσιακές γειτονιές του κέντρου με μακρά ιστορία, τα Πατήσια και τους Αμπελοκήπους. Δύο διαφορετικά αναγνώσματα, με άλλο ύφος και έκφραση, που και τα δύο προσεγγίζουν με αγάπη και ειλικρινές ενδιαφέρον τις συνοικίες της πρωτεύουσας.

Στο βιβλίο του με τίτλο «Ένα παιδί μεγαλώνει στην Αθήνα, 1934-1944» από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, ο δημοσιόγραφος – αθηναιογράφος Νίκος Βατόπουλος, επιχειρεί μια αναδρομή στη Πατήσια και γενικότερα τις γειτονιές του κέντρου την περίοδο του Μεσοπολέμου και της Κατοχής. Αφορμή για αυτό το ταξίδι στο παρελθόν αποτέλεσε το ημερολόγιο του πατέρα του συγγραφέα που βρέθηκε κάπου κρυμμένο, ανάμεσα σε άλλα παλιά αντικείμενα της οικογένειας. Στο ημερολόγιο αυτό ο πατέρας του Ν.Βατόπουλου καταγράφει με την αθώα ματιά ενός νεαρού αγοριού τις συνήθειες, τις αγωνίες, τα προβλήματα αλλά και τις μικρές χαρές που βίωνε μια τυπική, μεσοαστική αθηναϊκή οικογένεια, εκείνα τα χρόνια.

Μέσα από το ημερολόγιο αυτό ζωντανεύουν εικόνες από τις γειτονιές και τα παλιά σπίτια με τις εσωτερικές αυλές, τα παιχνίδια στον δρόμο που ήταν τότε ο κανόνας, τις πολυάριθμες παρέες, τους ημι-δημόσιους χώρους που πλέον σπανίζουν, τους περιπάτους, τις εξόδους σε σινεμά, θέατρο και καφέ-ζαχαροπλαστεία που αποτελούσαν τις ελάχιστες απολαύσεις που θα μπορούσε να έχει τότε ένας κάτοικος της πόλης.

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο ρόλο που έπαιζε ο ερασιτεχνικός αθλητισμός στην διάπλαση των νέων, καθώς αποτελούσε μια υγιή διέξοδο στην καθημερινότητα και ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο σφυρηλατούνταν φιλίες χρόνων (χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο σύλλογος Σπόρτιγκ στα Πατήσια). Επίσης, το σχολικό περιβάλλον αποτελούσε και αυτό ένα πεδίο όπου τα παιδιά εν μέσω πολέμου και κατοχής εύρισκαν τόσο καταφύγιο, όσο και έμπνευση χάρη σε φωτισμένους δασκάλους – παιδαγωγούς.

Το ιδιαίτερα συναισθηματικό και αυτοβιογραφικό σε μεγάλο βαθμό κείμενο του Βατόπουλου, συνοδεύεται από ένα ενδιαφέρον φωτογραφικό και αρχειακό υλικό που κάνει ακόμη πιο ζωηρή την αναπαράσταση εκείνης της περιόδου.

Στο επίσης αυτοβιογραφικό, graphic novel «Τα αμπελοκηπιώτικα της Αθήνας» (εκδόσεις Oblik), o εικονογράφος Θανάσης Πέτρου μας διηγείται πως ένας βέρος Θεσσαλονικιός μετακομίζει, κυρίως για λόγους βιοπορισμού, σε μια από τις πιο παλιές και πολυσύχναστες συνοικίες της Αθήνας, τους Αμπελόκηπους. Παράλληλα με τις ευτράπελες, πολλές φορές, καθημερινές στιγμές του ήρωά μας, ξεδιπλώνεται μέσα στις σελίδες του βιβλίου- κόμικ η ιστορία ολόκληρης της ευρύτερης περιοχής που περιλαμβάνει τους Αμπελόκηπους, το Γουδή, την περιοχή του Μεγάρου Μουσικής, τα Ιλίσια και φτάνει μέχρις τις παρυφές του Λυκαβηττού.

Ο εικονογράφος Θ.Πέτρου παραθέτει με διασκεδαστικό τρόπο, έχοντας ως εργαλείο τα πενάκια του, ιστορικά και άλλα πολιτισμικά στοιχεία για την εξέλιξη της πόλης, γεγονότα που ένας καθημερινός εργαζόμενος ή περιπατητής της Αθήνας είναι πολύ πιθανό να αγνοεί. «Φωτίζονται» έτσι σημαίνοντα για την ιστορία της πόλης πρόσωπα, αλλά και τοπόσημα όπως το πάλαι ποτέ «κτήμα Θων», τα πολλά προσφυγικά κτίσματα της περιοχής, οι παλιές φυλακές Αβέρωφ-νυν Άρειος Πάγος, το μαιευτήριο Έλενα και τα ιστορικά νοσοκομεία της περιοχής (οι Αμπελόκηποι φημίζονταν παλιά για το υγιεινό τους κλίμα), το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας κ.ά.

 Ακόμη και ένας μη κάτοικος της γειτονιάς, δεν γίνεται να μην γοητευθεί από την επιμέλεια με την οποία ο Θανάσης Πέτρου σκαλίζει την ιστορία του κέντρου της Αθήνας, ψάχνοντας να βρει εκείνες τις λεπτομέρειες, τα μικρά μυστικά που την κάνουν αυτό που είναι ως τις μέρες μας – μια μητρόπολη.