Η Τουρκία σήμερα μέσα από δύο βιβλία | A. Altan: «Δεν θα δω τον κόσμο ξανά» & E. Temelkuran: «Πώς χάνεται μια πατρίδα» | Εκδόσεις Διόπτρα

Σήμερα που οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι αναμφίβολα τεταμένες δύο βιβλία από τις εκδόσεις Διόπτρα έρχονται να αποσαφηνίσουν την κατάσταση στη σημερινή Τουρκία. Η μαρτυρία του Ahmet Altan και το δοκίμιο της Ece Temelkuran φωτίζουν την κατάσταση που επικρατεί στη γείτονα χώρα και δέιχνουν ότι κάθε άποψη που μοιάζει λίγο διαφορετική καταπνίγεται με βία.

Ahmet Altan: Δεν θα δω τον κόσμο ξανά
Μτφρ Μιχάλης Μακρόπουλος

Η περίπτωση του Ahmet Altan είναι κατευθείαν βγαλμένη από το σύμπαν του 1984 του George Orwell και της Δίκης του Franz Kafka.  Ο Τούρκος συγγραφέας και δημοσιογράφος καταδικάστηκε να περάσει την υπόλοιπη ζωή του στη φυλακή με χαλκευμένες κατηγορίες εξαιτίας κάποιων ακίνδυνων παρατηρήσεων που έκανε σε μια τηλεοπτική εκπομπή μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 και ερμηνεύτηκαν ως προδοτικές από την κυβέρνηση του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.

Στο άκουσμα της ποινής του, ο Ahmet Altan αισθάνεται ζωντανός νεκρός. Παρομοιάζει τον εαυτό του με τον Δάντη που μπαίνει στην κόλαση χωρίς τον Βιργίλιο στο πλευρό του.Αισθάνεται πως γλιστράει προς τα κάτω, από τον κύκλο της νεκρής ζωής σε έναν χαμηλότερο, όπου η τιμωρία θα ήταν πιο σκληρή.

Πίσω από τα κάγκελα συνειδητοποιεί ότι βρίσκεται αντιμέτωπος με μια πραγματικότητα που μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω στη ζωή του και αποφασίζει να κάνει και να λέει το μη αναμενόμενο. Μέσα από το κελί της φυλακής προσπαθεί να ξεφύγει χάρη σε έναν πολύ προσωπικό τρόπο: εκείνον του ονείρου, της σκέψης , της γραφής. Ενώ τα πάντα γύρω του μαρτυρούν αγωνία και μοναξιά, εκείνος επινοεί τρόπους για να επιβιώσει. Όταν ξυπνάει με τη φθινοπωρινή βροχή να πέφτει στα κάγκελα του παράθυρου φέρνοντας τη μανία των βοριάδων, ξεκινά τη μέρα του στις όχθες του Δούναβη σε ένα ξενοδοχείο με αναμμένους πυρσούς. Όταν ξυπνάει με τον ψίθυρο του χιονιού που στοιβάζεται μέσα από τα κάγκελα του παράθυρου τον χειμώνα, ξεκινάει τη μέρα του σε εκείνη την ντάτσα με το μπροστινό παράθυρο, όπου κατέφυγε ο Δρ Ζιβάγκο.

Όπως πολύ εύστοχα παρατηρεί ο μεταφραστής του βιβλίου, Μιχάλης Μακρόπουλος, ο Ahmet Altan έγραψε ένα βιβλίο που ένω είναι προσωπικό μας αφορά όλους. Τα δεινά του είναι δεινά κάθε ανθρώπου, οι φόβοι του είναι φόβοι ολωνών μας, η δύναμη και η αδυναμία που ο καθένας μας κλείνει μέσα του. Με τη διαφορά ότι εκείνος μπορεί ακόμη να γελά.

Ece Temelkuran: Πώς χάνεται μια πατρίδα
Μτφρ Νίκος Ρούσσος

Η βραβευμένη Τουρκάλα δημοσιογράφος και πολιτική σχολιάστρια Ece Temelkuran απολύθηκε από την εφημερίδα όπου εργαζόταν εξαιτίας της δριμείας κριτικής που άσκησε στην κυβέρνηση Ερντογάν. Η φυγή της από τη χώρα όπου τα πραξικοπήματα παίζονται σε σαρανταοχτάωρες απαγορεύσεις κυκλοφορίας και στο τέλος φυλακίζονται οι αριστεροί ήταν φυσικό επακόλουθο.

Στο τελευταίο της έργο εντοπίζει τα εφτά βήματα που κάνει ο λαϊκιστής ηγέτης προκειμένου να μεταμορφωθεί από γελοία μορφή σε πραγματικό τρομακτικό φορέα απόλυτης εξουσίας, διαφθείροντας, στην πορεία, ολόκληρη την κοινωνία της χώρας του μέχρι το μεδούλι. Ο σημερινός πρόεδρος της Τουρκίας ανήλθε στην εξουσία, πείθοντας τους πολίτες ότι είναι κάτι παραπάνω από κόμμα και την υπόσχεση ότι θα άλλαζε τα πάντα σε αυτό το διεφθαρμένο σύστημα. Τάχθηκε υπέρ του πραγματικού λαού, ο οποίος έχει ανάγκη τον ποιμένα του που θα τον οδηγήσει στο μεγαλείο και δαιμονοποίησε τους πανεπιστημιακούς, τους δημοσιογράφους και τους μορφωμένους ανθρώπους, τους οποίους χαρακτήρισε εχθρούς του λαού. Κατάφερε να πείσει τους ψηφοφόρους του ότι απορρίπτει τους ελιτιστές σνομπ και τα μέσα ενημέρωσης, βάζοντάς τα στη θέση του αντιπάλου. Συρρίκνωσε τόσο τη δημοκρατία ώστε να μην αποτελεί τίποτα παραπάνω από μια εκλογική διαδικασία που αναδεικνύει την πολιτική ύπαρξη του μοναδικού ανώτατου άρχοντα.

 Σκοπός του βιβλίου δεν είναι να διηγηθεί πώς χάθηκε η δημοκρατία στην Τουρκία, αλλά να αποτελέσει μια απόπειρα να αντληθούν διδάγματα από την όλη διαδικασία προς όφελος του υπόλοιπου κόσμου. 

Η Ece Temelkuran έγραψε ένα βιβλίο για να εκφράσει τον φόβο που νιώθει συνειδητοποιώντας ότι μέχρι να ανατείλει ο ήλιος μπορεί να έχει χάσει την πατρίδα της και υπογράμμισε το λάθος των διανοούμενων που δεν είναι ότι δεν έκαναν όσα θα μπορούσαν να είχαν κάνει, αλλά ότι δεν ήξεραν πως έπρεπε να τα είχαν κάνει νωρίτερα.

Δύο συγκλονιστικά αναγνώσματα που λύνουν τις απορίες και διαλύουν τις αμφιβολίες για το πώς ένα καθεστώς μπορεί να εφαρμόσει δικτατορικού τύπου πολιτικές στο όνομα της υπεράσπισης της δημοκρατίας.