To blues της ανεργίας, Παναγιώτης Βλάχος, Εκδ. ΚΕΔΡΟΣ
2017-04-21
Στην κρίση χάνεις φίλους, κερδίζεις κάποιους νέους, κάποιες άλλες σχέσεις, ομολογουμένως λίγες, γίνονται πιο δυνατές. Το ζήτημα είναι να μη χάσεις το μυαλό σου...
Έτσι είναι. Το ξέρεις, το έχεις ζήσει. Γι’αυτό και το βιβλίο του Παναγιώτη Βλάχου είναι καθηλωτικό από τις πρώτες σελίδες του. Ο χωροχρόνος στον οποίο αναφέρεται είναι τόσο κοντινός: Ελλάδα, Αθήνα των τελευταίων χρόνων, της οικονομικής κρίσης. Ήσουν κι εσύ εκεί. Το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο κοινό, τα γεγονότα νωπά ακόμη, τα στέκια γνώριμα και οι ήρωες θα μπορούσαν να είναι φίλοι σου, συγγενείς σου ή εσύ ο ίδιος. Κι αν η προσωπική μετάβαση σε αυτό το μυθιστορηματικό «παράλληλο σύμπαν» μοιάζει εύκολη, τελικά αποδεικνύεται πολύπλοκη και συναισθηματικά φορτισμένη. Σκέφτεσαι, αναρωτιέσαι, θυμάσαι. Πού ήσουν, τι έκανες, πώς ένιωθες, πώς βίωσες -σωματικά και ψυχικά- εκείνες τις στιγμές…
Ο τρόπος για να ζει κανείς δεν είναι ένας και μοναδικός. Να το θυμάσαι αυτό. Είναι η μόνη αλήθεια που αξίζει να κρατήσει κανείς για να ζήσει μια ευχάριστη ζωή.
Tο 2010, το «Έτος Μηδέν», η ζωή του Πέτρου και της Αλεξάνδρας αλλάζει αναγκαστικά. Aιτία, η παραίτηση της Αλεξάνδρας από τη δουλειά της. H ανεργία και οι συνέπειές της δημιουργούν προσωπικές ανασφάλειες. Η σχέση του ζευγαριού δοκιμάζεται, τρεκλίζει, αναζητώντας καινούριες ισορροπίες και σταθερές για να στηριχτεί.
Η αφήγηση κάνει ένα δυνατό πισωγύρισμα, στην «Προϊστορία». Στη γνωριμία του ζευγαριού, το δέσιμο και τη γλυκιά οικειότητα που ακολούθησε, τις ανέμελες στιγμές με φίλους αλλά και κάποιες δυνατές αναμνήσεις που σημάδεψαν τις ζωές τους από τα παιδικά τους χρόνια και για πάντα. Δάκρυα συγκίνησης μπερδεύονται όμως με δάκρυα από δακρυγόνα. Το καζάνι της ελληνικής πραγματικότητας έχει αρχίσει να βράζει ανεξέλεγκτα. Πολιτικές ανακατατάξεις, κοινωνικές αναταραχές, βία, συγκρούσεις, παράνοια.
Στα «Επίκαιρα», τα χρόνια από το 2011 μέχρι το 2015, η σύγχρονη ιστορία γράφεται με σκληρές λέξεις. Τις γνωρίζουμε όλοι. Mνημόνια, ανεργία, στάση πληρωμών, λουκέτα, έκτακτες εισφορές, φόροι, ξενοφοβία, ρατσισμός, ένα πολιτικό σύστημα υπό κατάρρευση, μια χώρα σε αδιέξοδο. Αγανάκτηση, φόβος, θλίψη. Ρωγμές παντού: στους έρωτες, στις φιλίες, στις βεβαιότητες. Οι ρωγμές όμως δεν παύουν να είναι κάποιου είδους ανοίγματα. Η ζωή κρυφοκοιτάζει μέσα από αυτά. Αντιτάσσει θαρραλέα την ανθρώπινη ύπαρξη που δεν καταδέχεται να λειτουργεί αποκλειστικά καλύπτοντας ανάγκες αλλά λαχταρά να πραγματοποιεί επιθυμίες. Επιμένει στο όνειρο. Παλεύει για τον έρωτα που «ξαφνιάζει». Γατζώνεται από τα απλά πράγματα: το γάτο που γουργουρίζει, ένα βιβλίο, μερικές συγχορδίες στην κιθάρα, ένα ρεφρέν, δυο ρακές, μια βαλίτσα γεμάτη αναμνήσεις, μια κληματαριά, τον αχό της θάλασσας, τα γέλια των παιδιών. Ζει έντονα τις στιγμές: ορμάει στα κύματα, κυλιέται στο χώμα, σφιχταγκαλιάζεται σ’ένα blues. Αναζητά προσωπικές υπερβάσεις, μικρές επαναστάσεις, σημεία «συνάντησης» με άλλους. Επειδή πάντα οι παρέες θα γράφουν τη δική τους ιστορία. Είναι οι άνθρωποι που ακόμη κι αν διαφωνούν στις απόψεις μοιράζονται τις ίδιες αξίες. Σαν μια φυσαρμόνικα που αλλάζει τσέπες, επειδή απλά «έτσι προχωράει η ζωή».
Όποιος ονειρεύεται επαναστάσεις μέσα από τη μιζέρια είναι ανόητος. Μόνο η χαρά γεννάει επαναστάσεις.
Ο Παναγιώτης Βλάχος έγραψε ένα ανθρώπινο, αληθινό, γοητευτικό μυθιστόρημα. Είναι ολοφάνερη η σοβαρή δουλειά, η αγάπη και το μεράκι του. Βαθιά πολιτικό με την κυριολεκτική έννοια του όρου, αναφέρεται σε «πολίτες κι όχι υπηκόους. Και το να είσαι πολίτης απαιτεί ένα τίμημα». Το βιβλίο εμπνέει, προβληματίζει, ταράζει, συγκινεί. Νιώθεις τη διάθεσή του συγγραφέα να αφηγηθεί, όχι για να εξηγήσει αλλά για να μοιραστεί. Η γραφή του, καθαρή, ρεαλιστική, τρυφερή χωρίς καμία διάθεση υπερβολών, συναισθηματισμών, νουθεσίας ή εντυπωσιασμού. Η δομή του κειμένου, τα σύντομα υποκεφάλαια με τους σουρεαλιστικούς τίτλους, λειτουργεί κινηματογραφικά δίνοντας στην αφήγηση απολαυστική ροή. Οι βασικοί χαρακτήρες του βιβλίου είναι άνθρωποι ενδιαφέροντες, με άποψη, που «έχουν διαδρομές στο κεφάλι τους». Αγαπούν τη ζωή, τις μουσικές, τη λογοτεχνία και την ποίηση και σε κάνουν κοινωνό στις αγάπες τους. Είναι πολύ πιθανό να πιάσεις τον εαυτό σου να σιγοτραγουδά τραγούδια, να μουρμουρίζει μελωδίες, να σημειώνει τίτλους βιβλίων, στίχους ποιημάτων και ατάκες-τροφή για σκέψη.
No risk, no fun, φίλε, no risk, no future, no fun...
Αφορμή για τη σύνθεση κάθε αυθεντικού blues, -και για «Το blues της ανεργίας» λοιπόν- είναι μια δύσκολη, σπαρακτική εμπειρία. Όμως, ακριβώς γι’αυτό, ως δημιουργική κραυγή ανάγκης για έκφραση και λύτρωση, είναι τελικά ένα ξέσπασμα αισιοδοξίας κι ελπίδας. Μια συνειδητή επιλογή, μια διαδρομή επιστροφής στα ουσιώδη, στα πρωταρχικά, στα γενναία. Στο συνεχή αγώνα της ανθρώπινης ύπαρξης που δεν ξέρει άλλο από το να παλεύει. Μέχρι το τέλος. Κι αν χρειαστεί, ξανά από την αρχή.
