Είδαμε: «Η κληρονομιά μας» του M. Lόpez, σε σκηνοθεσία Γ. Μόσχου // Καλοδεχούμενη αλλά και με εκκρεμότητες

Η Κληρονομιά (The Inheritance), θεατρικό έργο του Matthew Lόpez, έκανε ντεμπούτο στο Young Vic του Λονδίνου το 2018 (σε σκηνοθεσία Stephen Daldry) και σχεδόν αμέσως χαρακτηρίστηκε από την κριτική ως το πιο σημαντικό αμερικανικό έργο του αιώνα. Την ίδια χρονιά μεταφέρθηκε στο West End και την αμέσως επόμενη στο Broadway. Η πρεμιέρα περιελάμβανε ένα καστ ηθοποιών-star, όπως η Vanessa Redgrave, ο John Benjamin Hickey και ο Paul Hilton. Το κείμενο -μια χαλαρή προσαρμογή του μυθιστορήματος του E.M. Forster Επιστροφή στο Χάουαρντς Έντ, βάζοντας μάλιστα στο νέο κείμενο τον ίδιο τον Forster να πρωταγωνιστεί- κατάφερε πολύ γρήγορα να αποσπάσει μια σειρά βραβείων, όπως τα Tony, Olivier Award, Drama Desk Award, Evening Standard Award, London Critics Circle Award, τόσα πολλά ώστε να αποτελεί το πιο τιμώμενο αμερικάνικο έργο και ο συγγραφέας του, ο Lόpez, να θεωρείται ο πρώτος Λατίνος συγγραφέας που έλαβε τόσες πολλές και σημαντικές διακρίσεις.

Με φόντο τη Νέα Υόρκη, τριάντα χρόνια μετά την κορύφωση της επιδημίας του AIDS, Η κληρονομιά μας έχει ομοφυλόφιλη θεματική. Με αφετηρία τις περιπέτειες μιας παρέας ομοφυλόφιλων αντρών κατά την τριετία 2015-2018 εξετάζονται ζητήματα γύρω από τον άξονα αυτό -πολλά με τη μορφή αναμνήσεων-, όπως οι σχέσεις των ζευγαριών, η συντροφικότητα, η απώλεια, σε μεγάλο βαθμό το AIDS. Ταυτόχρονα, εστιάζοντας σε σχέσεις και διασυνδέσεις ανάμεσα σε ηλικίες και κοινωνικές τάξεις τίθεται ως βασικό ερώτημα για το πόσο βαρύνουν οι ευθύνες κάθε προηγούμενης γενιάς τη μοίρα της επόμενης, με άλλα λόγια, τι επιλέγει να μεταλαμπαδεύσει κάθε -gay- γενιά σε εκείνη που ακολουθεί.

Λίγο παραπάνω από 6 ώρες διαρκεί η ελληνική εκδοχή της Κληρονομιάς μας (υπάρχει η δυνατότητα παρακολούθησης σε δύο μέρες), μια παράσταση που επέλεξε να παρουσιάσει στο Εθνικό Θέατρο, σκηνοθετώντας αλλά και υπογράφοντας τη μετάφρασή της, ο Γιάννης Μόσχος, λίγο πριν ολοκληρώσει τη θητεία του στον οργανισμό. Εγχείρημα μεγαλεπήβολο και συμβολικών διαστάσεων αναλογιζόμενοι τη θεματική, τη διάρκεια, αλλά και τον χώρο που ανεβαίνει. "Δεν πίστευα ότι ήταν πολύ πιθανό να ανέβει στην Ελλάδα. Η «τολμηρή» θεματική του για τα ελληνικά δεδομένα και η μεγάλη διάρκειά του δεν θα επέτρεπαν, θεωρούσα, να βρει εύκολα τον δρόμο του για τη σκηνή. Να, όμως, που ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και παρουσιάζεται από το Εθνικό Θέατρο" αναφέρει στο σκηνοθετικό σημείωμα που συνοδεύει το πρόγραμμα ο Γ. Μόσχος. Ένα κείμενο που τον συγκίνησε βαθιά και ονειρευόταν να το σκηνοθετήσει. Πρώτιστης σημασίας, λοιπόν, καθόλου αμελητέας, το γεγονός ότι ο μεγαλύτερος κρατικός θεατρικός φορέας ενέταξε ένα σύγχρονο έργο για τη συμπερίληψη στο βασικό του ρεπερτόριο. Η σκηνοθεσία του Γιάννη Μόσχου εστιάζει κατά κύριο λόγο στο κείμενο, με προσήλωση και ταυτόχρονα με δισταγμό να ρισκάρει και να δημιουργήσει μια ανάγνωση πιο προσωπική, πιο ρηξικέλευθη, πιο ουσιώδη, πιο σύγχρονη. Μοιραία, λοιπόν, αναδεικνύει και τα τρωτά του σημεία, σχετιζόμενα με επαναλήψεις, μελοδραματισμούς, άσκοπους πλατειασμούς -κατάλογος θυμάτων του AIDS, ακαδημαϊκού τύπου γενικόλογες συζητήσεις για τα gay χαρακτηριστικά και την κουλτούρα, ιστορικοιατρικές πληροφορίες για τον φονικό ιό-, στοιχεία σαπουνόπερας -ερωτικοί παρτενέρ συμπίπτουν, γαμήλιες σκηνές ζηλοτυπίας-, διδακτικό τόνο που πηγάζει από τις παρατεταμένες αφηγήσεις-διαλέξεις, ήρωες από μια αποκλειστικά elit  gay κοινωνία, εμμονική εστίαση στο θέμα του AIDS, αφήνοντας άλλα παράμερα, όπως η καταπάτηση των δικαιωμάτων, οι εξευτελισμοί, πολλά ακόμα σε ισχύ. Κέντρο βάρους δεν είναι είναι εμφανές και αναμενόμενα σε στιγμές επέρχεται η χαλαρότητα. 

Παρά ταύτα, η γενική εντύπωση είναι θετική. Οι ρυθμοί συνολικά είναι γοργοί, υπάρχουν ωραίες ιδέες ως εικόνες -τα φαντάσματα που αναδύονται από το σπίτι-, οι σκηνές είναι άμεσες και διαδοχικές, υπάρχει σύνδεση -πρωταρχικό πλεονέκτημα και δη σε μια τόσο πολύωρη παράσταση-, στοιχεία δηλαδή που κρατούν τους θεατές σε εγρήγορση και σε αγωνία για την τύχη των ηρώων. Παρακολουθούμε ευδιάθετα και συμπαθούμε τους ήρωες. Με ενδιαφέρον ακούμε τα περιστατικά που λαμβάνουν χώρα, κατά κύριο λόγο σε πλουσιοπάροχα περιβάλλοντα, ή άλλα, που μπλέκονται με τη μνήμη-συλλογικό χρέος για πρόσωπα του παρελθόντος. Οι ερμηνείες αντιπροσωπευτικές των ποικίλων χαρακτήρων: ο Άγγελος Μπούρας (μεγάλη αποκάλυψη στον πρωταγωνιστικό ρόλο διαρκείας, άλλοτε τρυφερός, άλλοτε νευρώδης) και ο Γιώργος Χριστοδούλου είναι δυναμικοί και διεκδικητικοί, ο Θέμης Πάνου και ο Κώστας Μπερικόπουλος πιο συγκαταβατικοί και μετρημένοι, κουβαλούν τη σοφία των χρόνων, ο Κώστας Νικούλι, θρασύς, αλαζών αλλά και φοβισμένος νέος στον διπλό του ρόλο, εξαιρετικός. Οι υπόλοιποι δεύτεροι ρόλοι της νεανικής παρέας σχετίζονται κυρίως με την αφέλεια και τον ενθουσιασμό της ηλικίας. Η εμφάνιση της Αλεξάνδρας Σακελλαροπούλου στο κλείσιμο του έργου, της μόνης γυναικείας ερμηνείας, ως σύμβολο των οικογενειών που απέρριψαν τα gay παιδιά τους, μετανιώνοντας εκ των υστέρων, λειτουργεί κάπως παράταιρα, σαν να αποσκοπεί σε μια συγκινητική κάθαρση, που προκειμένου πάση θυσία να επιτευχθεί επαναλαμβάνει ζοφερές στιγμές, χωρίς έγνοια σκηνικής οικονομίας. Αντίθετα, με συνοπτικές διαδικασίες-αφηγήσεις μαθαίνουμε για την κατάληξη των ηρώων που μας απασχολούσαν μέχρι τώρα.

Ίσως αρκετά είχαν λειτουργήσει διαφορετικά σε ένα άλλο σκηνικό. Στην περίπτωσή μας ένας λευκός τοίχος με σκαλιά, όπου στέκονται οι πολύχρωμοι ήρωες, αποδεικνύεται άψυχος, απρόσωπος χώρος σε ένα κείμενο αμιγώς προσωπικών διαστάσεων με τόσους πολλούς και ποικίλους χαρακτήρες. Ο συμβολισμός του σπιτιού-αλλοτινού καταφυγίου παραμένει αποκλειστικά λεκτική υπόθεση. Αντιστρόφως ανάλογη η ωραία δουλειά με τα κοστούμια, ταιριάζουν τους χαρακτήρες με την εποχή τους και ό,τι αντιπροσωπεύει ο καθένας.  

Σύνολο: Φροντισμένη δουλειά, πιστή σε ένα καινούργιο, πολυβραβευμένο κείμενο, μας το γνωρίζει επιτυχώς. Με γοργούς ρυθμούς και αξιόλογες ερμηνείες θίγει ορισμένα ζητήματα της gay κοινωνίας, που μπορεί, ωστόσο, κανείς να τα εντοπίσει ή και να τα τοποθετήσει σε ευρύτερο πλαίσιο. Μια πιο δυναμική, τολμηρή σκηνοθετική ματιά ενδεχομένως έδινε κάποιες απαντήσεις στο ερώτημα τι σημαίνει τελικά να είσαι gay σήμερα;     

Ταυτότητα παράστασης: ΕΔΩ

Εισιτήρια: ΕΔΩ