Είδαμε: "Ηλέκτρα" σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη στο Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν, μια σπουδαία παράσταση
2020-02-07
Ο μύθος της Ηλέκτρας ενέπνευσε και τους τρεις μεγάλους τραγωδούς της αρχαιότητας. Πρώτος ο Αισχύλος στις Χοηφόρες πραγματεύεται την ιστορία της ηρωίδας και ακολούθως ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης στα ομότιτλά τους έργα Ηλέκτρα παρουσιάζουν τις δικές τους εκδοχές. Από αρκετούς μελετητές το δημιούργημα του Σοφοκλή εντάσσεται στα όψιμά του έργα (γύρω στο 410 π.Χ.), χωρίς να αποκλείεται ωστόσο και μια πιο πρώιμη χρονολόγηση. Στο κείμενό του δραματοποιεί το απόσπασμα από τον μύθο των Ατρειδών που σχετίζεται με την εκδίκηση του Ορέστη για τον φόνο του Αγαμέμνονα από την Κλυταιμήστρα και τον Αίγισθο. Σημαντικό είναι ότι στη σοφόκλεια εκδοχή η εκδικητική ενέργεια δεν απορρέει από τον κύκλο ενοχής και τιμωρίας που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά ως προγονική κατάρα, αλλά η πράξη της εκδίκησης είναι συνειδητή επιλογή του ήρωα, δεν επιβάλλεται από κάποια ανώτερη δύναμη, εν προκειμένω απλώς συμπίπτει με τον χρησμό του Απόλλωνα. Κέντρο βάρους αποτελεί η μορφή της Ηλέκτρας και τα έντονα συναισθήματά της: θρήνος για τον άδικο θάνατο του πατέρα και τη στέρηση του αδερφού, ισχυρή θέληση για εκδίκηση, λύτρωση που έρχεται στο τέλος με την αποκατάσταση του δικαίου και την επιτέλεση του ηθικού -κυρίως- χρέους.
Παράσταση
Τόσο οι Πέρσες, όσο και οι πιο πρόσφατες Βάκχες, τα πρώτα δείγματα προσέγγισης δηλαδή του Άρη Μπινιάρη στο αρχαίο δράμα, είχαν -δικαίως- κερδίσει τις εντυπώσεις. Ο πήχης λοιπόν ήταν εξαρχής υψηλός, όπως και οι προσδοκίες. Το αποτέλεσμα δικαιώνει και αυτήν την εξίσου καλή δουλειά, που αντίκρισε τη σοφόκλεια τραγωδία ως θεατρικό και μουσικό γεγονός, με έμφαση στη σωματικότητα των ερμηνευτών. Mε μια μυσταγωγική έναρξη (συνδράμει σε αυτό και το σκηνικό με τα κεριά, καθώς και η ταιριαστή στο σύνολό της μουσική επένδυση του Χρήστου Γεωργόπουλου) η προσέγγιση αυτήν τη φορά έδινε την εντύπωση εξιστόρησης ενός άγριου παραμυθιού. Ασφαλώς η παρούσα ανάγνωση βρίσκεται σε απευθείας σύνδεση με τις προ διετίας αριστοτεχνικές Βάκχες και τoν “αναγνωρίσιμο" χαρακτήρα τους, με άλλα λόγια η πρότερη δημιουργία αποτέλεσε την "ασφαλή" βάση για τη νέα, ένα πρώτο κοινό στοιχείο λόγου χάρη είναι ότι και εδώ οι πρωταγωνιστές ξεπηδούν από τον χορό. Στην αναπόφευκτη σύγκριση και αυτήν τη φορά το πρωτόλειο υλικό είναι ιδωμένο αφαιρετικά, ωστόσο στην Ηλέκτρα οι συμβολισμοί είναι λιγότεροι, η υπόθεση πιο "καθαρή", καθώς αναπαρίσταται και δε λαμβάνει χώρα ως ένα παρατεταμένο χορικό, ο βασικός κορμός της ιστορίας που εμπεριέχει και την ουσία της δεν υπολανθάνει, τα διαλογικά μέρη (επεισόδια) και οι εξελίξεις που φέρουν είναι ευδιάκριτα. Συνεχίζοντας την αναζήτηση στοιχείων που δίνουν χώρο στην πρωτοτυπία της νέας δουλειάς, εμφανής στην παρούσα περίπτωση είναι μια πιο σκοτεινή, γκόθικ οπτική, το λευκό και η φωτεινότητα των Βακχών δίνουν τη θέση τους στο μαύρο και το ημίφως, συνδράμει επιτυχώς στη δημιουργία της σχετικής ατμόσφαιρας και η ενδυματολογική υποστήριξη (Νίκη Ψυχογιού). Εξαιρετικές και σημαντικές είναι οι ερμηνείες του σοφόκλειου πρωταγωνιστικού διδύμου Ηλέκτρας και Κλυταιμνήστρας: η Ελένη Μπούκλη (Ηλέκτρα) αναπαριστά την ένταση της ηρωίδας με μέτρο, χωρίς να καταφεύγει σε δραματισμούς και υπερβολές, ενώ η Εβελίνα Παπούλια αποτελεί σπουδαία έκπληξη σε αυτόν τον ιδιαίτερο -και ασυνήθιστο για αυτήν- ρόλο της “κακιάς” Κλυταιμνήστρας, που όχι μόνο δε λυγίζει στο άκουσμα του θανάτου του γιου της, αντίθετα πανηγυρίζει -με πλήρη έλεγχο εξωτερικεύεται η εσωτερική μανία αυτού του ιδιότυπου, γεμάτου αλαζονεία, ενθουσιασμού- και εύχεται την ίδια τύχη και για την κόρη της (ωραιότατη η σκηνή της σύγκρουσης μάνας και κόρης, υποστηρίζεται άρτια τόσο ερμηνευτικά όσο και κινησιολογικά). Σε αρμονία και πλήρη συντονισμό και οι υπόλοιποι ηθοποιοί (Δημήτρης Μανδρινός, Λένα Μποζάκη, Άρης Μπινιάρης, Νίκος Τσολερίδης, Τάσος Κορκός, Λεωνή Ξεροβάσιλα, Δώρα Ξαγοράρη, Κατερίνα Δημάτη και ο μουσικός Χρήστος Γεωργόπουλος), όλοι μαζί εμπράκτως και ισότιμα συνεισφέρουν σε μια δουλειά που διακρίνεται και για την ομαδικότητά της.
Σύνολο: Μοντέρνα ανάγνωση της σοφόκλειας τραγωδίας, χωρίς να χάνεται η ουσία της, με γοργό ρυθμό και ιδιαίτερη -γνώριμη- αισθητική. Παρακολουθείται με προσήλωση και αυτό αποτελεί ένδειξη του αδιαμφισβήτητου μεγέθους της.
