Είδαμε: "Ιππείς" του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία Κων. Ρήγου

Το έργο διδάχτηκε το 424 π.Χ. στα Λήναια, κέρδισε το πρώτο βραβείο και ο Αριστοφάνης για πρώτη φορά, με αυτή την κωμωδία, αναλαμβάνει ολόκληρη την “ευθύνη” του εγχειρήματος, εμφανιζόμενος όχι μόνο ως ποιητής, αλλά και ως διδάσκαλος, με αποτέλεσμα από τότε να αρχίσει να αναγράφεται το όνομά του στους καταλόγους των κωμωδιδασκάλων (οι προηγούμενες κωμωδίες του εδιδάχθησαν με το όνομα του Καλλιστράτου). Το περιεχόμενό του ήταν κατά κύριο λόγο πολιτικό, καθώς σε αυτό διακωμωδούνται οι «κακοί» πολιτικοί, που με τακτικές όπως η απάτη, η εξαγορά, η φαυλότητα, η αναξιοκρατία, το ψέμα και η παραπλάνηση προσπαθούν να κερδίσουν ή και να διατηρηθούν στην εξουσία. Ο ποιητής στρέφεται εναντίον του διαδόχου του Περικλή, Κλέονα -Παφλαγόνα για τη δραματική περίσταση-, ο οποίος παίρνει το μάθημά του από έναν ακόμα μεγαλύτερο από εκείνον δημαγωγό, τον Αγοράκριτο, έναν ταπεινό αλλαντοπώλη, που σταδιακά εξελίσσεται σε μέγα λαοπλάνο. Σύμφωνα με μια εκδοχή τον ρόλο του Παφλαγόνα στο πρώτο ανέβασμά του κειμένου έπαιξε ο ίδιος ο ποιητής. Οι μελετητές σχολιάζουν ότι από άποψη ηλικίας και καλλιτεχνικής πληρότητας ο ποιητής με τους Ιππείς (εύπορη κοινωνική τάξη που θα στηρίξει τον Αγοράκριτο) φτάνει σε φάση ωριμότητας, χωρίς να έχει χάσει τίποτα από τη νεανική του ορμή, τόσο ως προς την επικριτική του τοποθέτηση απέναντι σε πρόσωπα και πράγματα όσο και σε οξύτητα ύφους¹. 

Ο Κωνσταντίνος Ρήγος αντίκρισε με γιορτινό σφρίγος την εναρκτήρια παράσταση των φετινών Επιδαύριων και αυτό φάνηκε πριν ακόμα και την έναρξή της, με το σύνολο του νεανικού χορού να υποδέχεται από σκηνής το κοινό με μουσικές, ιαχές και …γυμναστικές επιδείξεις. Το ευφάνταστο σκηνικό δράσης (άψογα επιμελημένο από τον ίδιο και τη Μαίρη Τσαγκάρη), μια παλαίστρα, χώρος που περνούσαν τον περισσότερο χρόνο της ημέρας οι Αθηναίοι, προσφέρεται για αρένα ενός αυτοσχέδιου πάρτι, κατάσταση που αν μη τι άλλο προδιαθέτει θετικά για ό,τι θα ακολουθήσει. Και πράγματι όλα θα εξελιχθούν σε ένα ευφρόσυνο κλίμα. Κυρίαρχο στοιχείο αναδεικνύεται ο σχεδόν αεικίνητος χορός (Πάρις Αλεξανδρόπουλος, Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου, Θάνος Γρίβας, Πάνος Ζυγούρος, Κωνσταντίνος Καϊκής, Γιάννης Καράμπαμπας, Αλκιβιάδης Μαγγόνας, Βασίλης Μπούτσικος, Γιώργος Πατεράκης, Κωνσταντίνος Πλεμμένος, Περικλής Σιούντας, Γιώργος Σκαρλάτος, Αντώνης Σταμόπουλος), από αυτόν απορρέει το κέφι, ο ρυθμός, εν γένει η δυναμική της παράστασης. Το φαντασμαγορικό θέαμα που εκπέμπει και η άρτια κινησιολογία του, πολλές φορές χορευτική, είναι η ευδιάκριτη σκηνοθετική σφραγίδα που σίγουρα δεν μας εξέπληξε, αλλά έδεσε περίφημα με την πιο pop προσέγγιση της κωμωδίας, χωρίς ωστόσο να την απομακρύνει από την αριστοφανική οπτική, παρά την προσάρμοσε σε μια μοντέρνα αισθητική. Άξιοι κορυφαίοι του οι Γιάννης Χαρίσης, Κωνσταντίνος Μπιμπής, σε μια φανερά εξαιρετική του στιγμή, και η Στεφανία Γουλιώτη, η μοναδική γυναικεία παρουσία του θιάσου, που με τη σκηνική της πυγμή στους δύο μονολόγους δρα πρωτίστως διαφωτιστικά για τον θεατή, αποδεικνύοντας ταυτόχρονα μείζον ταλέντο προσαρμοστικότητας. Και οι υπόλοιποι ηθοποιοί (Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Στέλιος Ιακωβίδης, Κώστας Κόκλας, Κωνσταντίνος  Πλεμμένος) στελεχώνουν ικανοποιητικά αυτήν την μοντέρνα, καλοπροαίρετη προσέγγιση και ανάμεσά τους επάξια στέκεται -σπουδαία έκπληξη- ο Πάνος Μουζουράκης που με την ραπ παρουσία του σχολιάζει τα κακώς τεκταινόμενα της εποχής του τότε, διαχρονικά ως σήμερα, μια ωραία ιδέα αν αναλογιστούμε ότι η ραπ στιχουργική είναι πρωτίστως καταγγελτική. Με αφόρμηση τη σκέψη αυτή και δεδομένο ότι η συγκεκριμένη κωμωδία είναι η πλέον "απροκάλυπτη" του Αριστοφάνη ως προς τα πρόσωπα και τις καταστάσεις που καυτηριάζει -έχει χαρακτηριστεί ως ευθεία καταγγελία από σκηνής-  μπορούμε να σχολιάσουμε ότι αναμέναμε αντιστοίχως μεγαλύτερο εύρος και ποικιλία σε καυστικές αναφορές του σημερινού γίγνεσθαι, διακρίναμε ως προς το ζήτημα αυτό συγκράτηση, ίσως και διστακτικότητα. Το κλείσιμο της παράστασης με το σβήσιμο των φώτων και τον  παραλληλισμό του φεγγαριού του τότε και του τώρα, εικόνα εξόχως ποιητική και στην προέκτασή της συγκινητική -μας θύμισε και την παραπλήσια των Ορνίθων προ πενταετίας (σκ. Ν. Καραθάνου)-. Η ανεβαστική στο σύνολό της μουσική (Θοδωρής Ρέγκλης), τα κοστούμια (Νατάσα Δημητρίου) και οι εξαίσιοι φωτισμοί (Χρήστος Τζιόγκας) είναι επίσης στοιχεία άξια αναφοράς.

Σύνολο:   Ένα εγχείρημα με φαντασία, πρωτοτυπία, επαγγελματισμό, με αναγνωρίσιμη τη σκηνοθετική σφραγίδα, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα μια φρέσκια πρόταση – ανάγνωση της αρχαίας κωμωδίας, που προκρίνει το θέαμα, χωρίς όμως να κάνει εκπτώσεις στην αριστοφανική ουσία. Ας πούμε και ας δεχτούμε ότι είναι ιδωμένη από μια πιο ... σέξι ματιά, γιατί όχι; 

 

1. Σπυρόπουλος Ηλίας, Αριστοφάνη Ιππείς, Ζήτρος, Αθήνα 2005.

Ταυτότητα παράστασης

Μετάφραση: Σωτήρης Κακίσης 

Σκηνοθεσία – Χορογραφία: Κωνσταντίνος Ρήγος

Μουσική: Θοδωρής Ρέγκλης

Σκηνικό: Κωνσταντίνος Ρήγος - Μαίρη Τσαγκάρη

Κοστούμια: Νατάσα Δημητρίου

Φωτισμοί: Χρήστος Τζιόγκας

Συνεργάτης χορογράφου: Μαρκέλλα Μανωλιάδη 

Βοηθός σκηνοθέτη: Άγγελος Παναγόπουλος 

Mουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου

Βοηθός σκηνογράφου: Αλέγια Παπαγεωργίου

Β Βοηθός Σκηνοθέτη: Χριστίνα Στεφανίδη

Βοηθός ενδυματολόγου: ΑλίσαΜπουλάτ

Βοηθός ενδυματολόγου: Κατερίνα Κωστάκη

Δραματολόγος παράστασης: Εύα Σαραγά

Η προσαρμογή των στίχων των χορικών έγινε από τον Θοδωρή Ρέγκλη. Οι πρωτότυποι
στίχοι του τραγουδιού «Αφεντικό» γράφτηκαν από τον Πάνο Μουζουράκη και τον Θοδωρή
Ρέγκλη.

Διανομή (αλφαβητικά): 
Αλλαντοπώλης: Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης
Δήμος: Στέλιος Ιακωβίδης
Κλέων: Κώστας Κόκλας
Δημοσθένης: Πάνος Μουζουράκης
Νικίας: Κωνσταντίνος Πλεμμένος

Kορυφαίοι Χορού: 
Στεφανία Γουλιώτη, Κωνσταντίνος Μπιμπής (γιουκαλίλι), Γιάννης Χαρίσης

Χορός:
Πάρις Αλεξανδρόπουλος, Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου, Θάνος Γρίβας (κιθάρα), Πάνος
Ζυγούρος (μελόντικα), Κωνσταντίνος Καϊκής, Γιάννης Καράμπαμπας (κιθάρα), Αλκιβιάδης
Μαγγόνας (κλαρινέτο), Βασίλης Μπούτσικος (κιθάρα), Γιώργος Πατεράκης (κιθάρα),
Κωνσταντίνος Πλεμμένος, Περικλής Σιούντας (μπαγιάν), Γιώργος Σκαρλάτος (ευφώνιο),
Αντώνης Σταμόπουλος (κιθάρα).

Μουσικός επί σκηνής: Λαέρτης Μαλκότσης σαξόφωνο

Φωτογράφος παράστασης: Πάτροκλος Σκαφίδας

Σταθμοί περιοδείας

3 Ιουλίου, Καβάλα Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων
8 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Ηλιδας
16 & 17 Ιουλίου, Κύπρος Αρχαίο Θέατρο Κουρίου
31 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης
3 Αυγούστου, Θεσσαλονίκη Θέατρο Δάσους
1 Σεπτεμβρίου, Θέατρο Πέτρας
4-5 και 7-10 Σεπτεμβρίου Σχολείον της Αθήνας Ειρήνη Παπά
12 Σεπτεμβρίου, Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη»
19 Σεπτεμβρίου, Ελευσίνα, Παλαιό Ελαιουργείο
22 Σεπτεμβρίου, Κατράκειο Θέατρο