ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ

Είδαμε: «ΜΑΡΙΚΑ ΝΙΝΟΥ - Σαν άστρο» σε σκηνοθεσία Μ. Κάλμπαρη / Ένα μικρό διαμάντι στο Θέατρο Τέχνης

2022-03-23 Είδαμε: «ΜΑΡΙΚΑ ΝΙΝΟΥ - Σαν άστρο» σε σκηνοθεσία Μ. Κάλμπαρη / Ένα μικρό διαμάντι στο Θέατρο Τέχνης

Η Μαρίκα Νίνου, πραγματικό όνομα Ευαγγελία Αταμιάν, θεωρείται ορόσημο για το ρεμπέτικο τραγούδι, τουλάχιστον για την αρχική και αυθεντικότερη μορφή του. Αρμένικης καταγωγής, γεννήθηκε εν πλω (1922) προς τον Πειραιά, όταν η οικογένεια της αναγκάστηκε να αφήσει τη Σμύρνη και να ακολουθήσει την πορεία της προσφυγιάς. Γεννήθηκε μελανιασμένη, πίστεψαν ότι δε ζήσει, τα κατάφερε όμως και ο καπετάνιος της έδωσε το όνομα του πλοίου (Ευαγγελίστρια). Στην ηλικία των 17 κάνει έναν γάμο σύντομης διάρκειας από τον οποίο απέκτησε έναν γιο. Καθοριστική στάθηκε η γνωριμία της με τον Νίκο (Νίνο) Νικολαΐδη, ακροβάτη και θιασάρχη. Αρχικά γίνονται καλλιτεχνικό ζευγάρι εκτελώντας από κοινού ακροβατικά νούμερα, αργότερα ζευγάρι και στη ζωή. Στις περιοδείες τους ενίοτε θα λέει και κανένα τραγούδι από τα σουξέ της εποχής, κάποιος από τον κόσμο της μουσικής θα την ακούσει και έκτοτε ο μύθος αρχίζει να χτίζεται. Στην πεθερά της οφείλει το μικρό της όνομα καθώς της θύμιζε την Κοτοπούλη, ενώ το επίθετό της (Νίνου), που την καθιέρωσε στον κόσμο της ρεμπέτικης μουσικής, ήταν το ψευδώνυμο του άντρα της. Η γνωριμία της με τον Τσιτσάνη στάθηκε καθοριστικής σημασίας, καθώς η συνεργασία τους τους μυθοποίησε και τους δύο. Η μεταξύ τους σχέση, ωστόσο, εξελίχθηκε μοιραία για αμφότερους, με χαρακτηριστική πτυχή της έντασης τη Νίνου να ζητά διακαώς από τον συνθέτη να γράφει τραγούδια μόνο για εκείνην και εκείνος να το αρνείται πεισματικά, καθώς δεν θεωρούσε ότι έχει την κατάλληλη φωνή σε σύγκριση με άλλες ρεμπέτισσες της εποχής (Μπέλλου, Χασκίλ, Εσκενάζυ, Γεωργακοπούλου). Στη νεότατη ηλικία των 35 η Μαρίκα Νίνου, νικημένη από τον καρκίνο, αφήνει την τελευταία της πνοή. Ήταν, όμως, όπως αποδείχθηκαν, αρκετά τα χρόνια για να την καταστήσουν ένα από τα διαχρονικά σύμβολα του ρεμπέτικου, με τον Μάνο Χατζηδάκη να αναφέρει για εκείνην πως «δίχως να το ξέρει χάραξε μέσα μας βαθιά τα ονόματα θεών της ταπεινοσύνης και της βυζαντινής παρακμής».

Παράσταση

Αν θεωρήσουμε ως μια από τις πρώτιστες αρετές του θεάτρου την (εκ)παιδευτική του αξία, τότε η δουλειά αυτή αποτελεί ένα θαυμάσιο δείγμα αυτής της πλευράς. Πολλά από τα παραπάνω και πολλά περισσότερα, που μας ήταν άγνωστα, μαθαίνουμε παρακολουθώντας την εν λόγω παράσταση σε κείμενα της Μαριάννας Κάλμπαρη και δραματουργία της ίδιας (σε συνεργασία με τον Γιάννο Περλέγκα). Με περίτεχνη σκηνοθετική οπτική, που συνδυάζει πρόζα, ζωντανό τραγούδι αλλά και ακροβατικά (Μ. Κάλμπαρη και Γ. Περλέγκας), παρουσιάζεται όχι απλώς και μόνο ένα πορτρέτο της Νίνου, αλλά με αφορμή από αυτό καταγράφονται βασικά στιγμιότυπα της ρεμπέτικης ιστορίας. Μέσα από μαρτυρίες, κυρίως συγγενών και συνεργατών της Νίνου, σκιαγραφείται η διάσταση της πολυτάραχης ζωής της, χωρίς όμως επιδίωξη διδακτισμού ή εύκολης συγκίνησης. Η Βερόνικα Δαβάκη ανταποκρίνεται στο έπακρο με το μπρίο και τη φωνή της στο ταπεραμέντο της μεγάλης ρεμπέτισσας. Είναι φανερό ότι δούλεψε και κατέκτησε τον ρόλο από όλες του τις πλευρές, με έναν λόγο απεδείχθη η ιδανική επιλογή. Με άνεση κινείται και ο Γιάννος Περλέγκας στον ρόλο του Τσιτσάνη, παρουσιάζοντας τον λιγομίλητο συνθέτη με την χαρακτηριστική του προφορά. Στο ίδιο πλαίσιο και η Ευγενία Αποστόλου που ανέλαβε λοιπούς γυναικείους χαρακτήρες (ως επί το πλείστον ρεμπέτισσες), με εξαιρετική απόδοση των τραγουδιών. Το ερμηνευτικό παζλ συμπληρώνουν αξιοπρεπώς οι Μάνος Στεφανάκης και Δημήτρης Μαγγίνας. Στα αξιοσημείωτα είναι ότι η σκηνή δεν μετατρέπεται κάποια στιγμή σε πάλκο και αρχίζουν τα τραγούδια, αλλά αντίθετα αυτά προκύπτουν στη ροή της ιστορίας, σαν κλικ στη ζωή της Νίνου και του περιβάλλοντός της. Σε μια παράλληλη και ταυτόχρονα αμιγώς “προσωπική” ερμηνεία η ακροβάτισσα Χριστίνα Σουγιουλτζή, κόβωντας πολλές φορές την ανάσα με τα δύσκολα νούμερά της, συμβολίζει -προφανώς- την προ τραγουδιού καριέρα της Νίνου, αλλά και σε μια πιο ελεύθερη ερμηνεία και τη μετέπειτα ζωή της, με τα σκαμπανεβάσματα που είχε αυτή. Είναι, ωστόσο, γεγονός ότι σε στιγμές η προσοχή στρέφεται στην εκτέλεση αυτών και όχι στα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν και στην ιστορία που συνεχίζει να εξελίσσεται εμπρός μας. Παρά ταύτα, ο ειρμός της παράστασης δεν χάνεται, δεχόμαστε ότι συμπληρώνεται με ένα στοιχείο περισσότερο υπερρεαλιστικό, που ενδεχομένως η μη παρουσία του οδηγούσε σε ένα συνολικό αποτέλεσμα πιο στατικό, περισσότερο συνηθισμένο και αναμενόμενο. Εντός συναφούς κλίματος και το σκηνικό (κιβώτια από πλοίο, συνειρμικά από εκεί που ξεκίνησε η ζωή της τραγουδίστριας), πολύ περισσότερο τα κοστούμια (αμφότερα από τη Λουκία Χουλιάρα), που συνδέονται εύστοχα με την εποχή και αμεσότερα με τον τραγουδιστικό κόσμο της τότε νύχτας.

Σύνολο: Πολύ ωραία παράσταση, που, αν και αναφέρεται σε έναν από τους κλασικούς μύθους του ρεμπέτικου, ξεφεύγει από την κλασικότροπη προσέγγιση. Υποδειγματικό παράδειγμα "διαλόγου" της ιστορίας του τότε και της σύγχρονης -όχι εκμοντερνοποιημένης- αισθητικής, τη ματιά του τώρα. Σίγουρα οι νεότεροι έχουν πολλά να πληροφορηθούν από αυτό το "μάθημα", οι παλαιότεροι να ξαναθυμηθούν, για εκείνην που ο Τσιτσάνης -τελικά- έγραψε το «τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα», αλλά και για ολόκληρη τη χρυσή εποχή του ρεμπέτικου τραγουδιού. Το χειροκρότημά μας ήταν από καρδιάς.