Είδαμε "Ορέστης" του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Γ. Κακλέα

Ο Ορέστης αποτελεί για τον Ευριπίδη έργο συγκρουσιακό, καθώς σε αυτό, πέρα από τις εν γένει νεωτερικές απόψεις του -ως άμεση επιρροή από τους σοφιστές- φαίνεται να αντιτίθεται και στους ορισμένους από τον Αριστοτέλη τραγικούς κανόνες, γυρίζοντας σελίδα ακόμα και σε δικές του προηγούμενες δημιουργίες. Με το κείμενο αυτό, που δεν μπορεί ξεκάθαρα να χαρακτηριστεί ως τραγωδία, καθώς εντοπίζονται στοιχεία κωμωδίας -λόγου χάρη η πυρπόληση του ανακτόρου παραπέμπει στο αντίστοιχο τέλος με τις αριστοφανικές Νεφέλες, ή ακόμα ο τριπλός γάμος που προτείνεται ως λύση προκαλεί τουλάχιστον θυμηδία-, ο Ευριπίδης μοιάζει να θέλει να δώσει νέα διάσταση στο περιεχόμενο του “τραγικού”, ανατρέποντας την καθιερωμένη έννοια της τραγωδίας, καθώς αρκεί να εστιάσουμε στην κατάληξη και να διαπιστώσουμε ότι -με παρέμβαση θεού μάλιστα- έρχεται το happy end μεταξύ ενόχων που συνθηκολογούν. Από την άλλη, φαίνεται να βάλει απευθείας και στον πρόδρομό του Αισχύλο, δίνοντας τη δική του απάντηση στην Ορέστειά του, περιγράφοντας μια σειρά από παράδοξα γεγονότα που ακολουθούν μετά τον θάνατο της Κλυταιμνήστρας και πριν ο Ορέστης καταφύγει στην Αθήνα, καλύπτοντας με αυτόν τον τρόπο τα χρονικά κενά ανάμεσα στον Ορέστη, τις Χοηφόρους και τις Ευμενίδες, διαψεύδοντας ταυτόχρονα τις αξίες που αναδύονται από την αξιοποίηση του αντίστοιχου μύθου από τον προκάτοχο του. Ακόμα και αν το πεδίο δράσης του παρόντος δράματος είναι το Άργος η “φωτογράφιση” της Αθήνας είναι φανερή: δεν είναι το μέτρο που πηγάζει από τη δημοκρατία και η ελεύθερη βούληση των πολιτών εκείνα που εξασφαλίζουν την ευημερία, αλλά στην πράξη φαίνεται ότι η διαφθορά, η βία και το δίκιο του ισχυρού έχουν τον πρώτο και τελευταίο λόγο σε αυτήν την “ανώτερη” πόλη. 

Μετά τον φόνο της μητέρας του, της Κλυταιμνήστρας, ο Ορέστης, κυνηγημένος από τις Ερινύες, καταφτάνει στο Άργος, έχοντας στο πλάι του την Ηλέκτρα. Εκεί βρίσκονται ο Μενέλαος και η Ελένη. Τα δύο αδέλφια προσδοκούν από τον Μενέλαο να παρέμβει και να μην καταδικαστούν από την πόλη σε θάνατο, αλλά ούτε εκείνος ούτε ο παππούς τους, ο Τυνδάρεως, σκοπεύουν να τους βοηθήσουν. Ο Πυλάδης, αδελφικός φίλος του Ορέστη, στέκεται ο μόνος αρωγός. Οι δύο νέοι άντρες, με τη συνδρομή της Ηλέκτρας, βάζουν σε εφαρμογή ένα σχέδιο εκδίκησης, ανοίγοντας νέο κύκλο αίματος με θύματα αυτήν τη φορά την Ελένη και την κόρη της Ερμιόνη. Την τελική λύση έρχεται να δώσει η παρέμβαση του Απόλλωνα, που ως από μηχανής θεός φέρνει τη συνθηκολόγηση.

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στην παράσταση του Γιάννη Κακλέα είναι η προσέγγιση του χώρου - νέας πατρίδας με το διπλό σκηνικό προσδιορισμό της. Στο βάθος, στο λογείον, είναι το εσωτερικό του παλατιού των Ατρειδών, ένα σαλόνι σύγχρονου σχεδόν αστικού οίκου, μέρος από όπου πηγάζουν όλες οι κατάρες του γένους. Μπροστά, στη χωμάτινη ορχήστρα, η νέα πατρίδα - γη της επαγγελίας για τα δύο αδέρφια, που η προγονική κατάρα έχει μετατρέψει σε θύτες και θύματα. Η πλαισίωση των διαφορετικών πλευρών γίνεται από τον χορό, έναν πρωταγωνιστή ουσιαστικό, που αποτελεί ταυτόχρονα και μια σημαντικότατη σκηνοθετική ιδέα: τα χορικά μέρη είναι συντομευμένα, τα λυρικά στοιχεία δεν είναι τραγούδια και θρήνοι αλλά γίνονται λόγος, ενώ ιδιότυπη έκπληξη υπάρχει και στη σύνθεση του χορού, καθώς δεν είναι μόνο Αργίτισσες που συντρέχουν για να συμπαρασταθούν στα δύο αδέρφια, αλλά και ό,τι άλλο καθορίζει τη μοίρα τους, εν προκειμένω οι Ερινύες που καταδιώκουν τον Ορέστη αλλά και παλιότερες μορφές από τους Ατρείδες που ξυπνούν και περιφέρονται στον άδειο οίκο, από αυτές θα προκύψει ωστόσο και η λύση, καθώς θα μεταμορφωθούν στον θεό Απόλλωνα στην έξοδο (η οπτικοποίηση αυτής της σκηνής αποτελεί ένα κορυφαίο στιγμιότυπο), αφήνοντας σε διακριτικό περιθώριο την παρουσία ενός παντοδύναμου θεού, δίνοντας ταυτόχρονα το βήμα στον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, που αποτελεί γενική πρόθεση για τον δημιουργό Ευριπίδη.

Ο Άρης Σερβετάλης είναι κατά κύριο λόγο ένας εξουθενωμένος ψυχικά και σωματικά Ορέστης, με ευδιάκριτη ωστόσο την κινησιολογική ικανότητα, "αφυπνίζεται" ωστόσο και αντιδρά με δυναμική στην αντιπαράθεσή του με τον Τυνδάρεω (συγκροτημένη και συνειδητοποιημένη η ερμηνεία του Γιώργου Ψυχογιού). Η καθοριστική παρουσία της Ηλέκτρας αποτυπώνεται εξαίσια στο πρόσωπο της Μαίρης Μηνά, που διαχειρίζεται όλα τα συναισθήματα, από την αδελφική αγάπη, ως την παθιασμένη εκδίκηση, κερδίζοντας δίκαια τις εντυπώσεις. Αξιόλογη και η παρουσία του Αιμιλιανού Σταματάκη (Πυλάδης), που όσο εξελίσσεται αποδεικνύει ότι πρόκειται για ερμηνευτή με προοπτική. Η ωραιοπαθής, σχεδόν άνευ συναισθημάτων Ελένη, παρουσιάζεται επιδέξια από την Νικολέτα Κοτσαηλίδου, με μια καλλιστειακού τύπου εμφάνιση, που έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με την απεριποίητη Ηλέκτρα, αφήνοντας δύο διαφορετικούς κόσμους με τα παρελκόμενά τους να διαφανούν. Ο Πάνος Βλάχος, φαίνεται ότι βρίσκει την αρμόζουσα δυναμική του βασιλιά Μενέλαου στη δεύτερη εμφάνισή του, όταν με απόγνωση στέκεται μπροστά στο δίλημμα που σχετίζεται με την κόρη του. Με θετικό πρόσημο και η παρουσία του Ζερόμ Καλουτά (Φρύγας) δίνει μια ξεχωριστή νότα στην προκείμενη δουλειά. Ομοίως ικανοποιητικό και το σύνολο των λοιπών ερμηνευτριών, που εκπροσωπούν κατά κύριο λόγο τον χορό (Κατερίνα Ζαφειροπούλου, Άλκηστις Ζίρω, Νίκη Λάμη, Ιωάννα Λέκκα, Δανάη Μουτσοπούλου, Ματίνα Περγιουδάκη, Ελίζα Σκολίδη, Αναστασία Στυλιανίδη, Ηλέκτρα Φραγκιαδάκη). Τα σκηνικά και τα κοστούμια -ίσως υπερβολικά μπαρόκ αυτά του χορού- (Ηλένια Δουλερίδη), η διακριτική μυστηριακού ύφους μουσική -σαν παρατεταμένος βόμβος- (Σταύρος Γασπαράτος), οι φωτισμοί (Στέλλα Κάλτσου), συνολικά σύννομα με το πνεύμα της παράστασης, λειτουργούν ως επιτυχώς συνδυασμένα κομμάτια στο παρόν σύνθετο παζλ προσέγγισης του ευριπίδειου δράματος.  

Σύνολο: Άκρως ενδιαφέρουσα η πρώτη παρουσία του Γιάννη Κακλέα στην Επίδαυρο, με μια σύνθετα ατμοσφαιρική, πρωτότυπη παράσταση, τόσο ως προς τον κύριο πυρήνα (αντίληψη κειμένου και δραματουργική του επεξεργασία), όσο και στα επιμέρους (επιλογή ερμηνευτών, απόδοση χώρου κ.ά.). Αισθητική με συνδυασμό γκόθικ και μυστηριακών στοιχείων, εκκλησιαστικής κατάνυξης, που σε σημεία θυμίζει νανούρισμα, ακόμα και παραμύθι, έντονων παθών και συνάμα ηρεμίας, όλα δεμένα αρμονικά, με έναν τρόπο γοητευτικό, που κερδίζει το ενδιαφέρον του κοινού -προσήλωση διακρίναμε-, αν και η ιστορία του είναι λίγο-πολύ γνωστή. Εξελίσσονται μπροστά του γεγονότα συγκλονιστικά, αποτυπωμένα όχι με εξάρσεις και υπερβολή, αλλά με μια “γλυκιά τάξη”, σε ένα κλίμα “επιδέξιας ηρεμίας”, με έναν τρόπο που αποδεικνύει ότι πρόθεση δεν ήταν απλώς η εντύπωση αλλά η ουσία, γεγονός που εν προκειμένω δεν επιβάλλεται τεχνηέντως, αλλά εισπράττεται και νιώθεται, και εδώ είναι το μεγάλο συν αυτής της δουλειάς, καθώς δημιουργεί τις ιδανικές συνθήκες για κάτι τέτοιο, με αποτέλεσμα και η αποτίμησή της να μη στέκεται στο εφήμερο.   

 

Σταθμοί & ημερομηνίες περιοδείας

20 Ιουλίου - ΡΕΘΥΜΝΟ-ΘΕΑΤΡΟ ΕΡΩΦΙΛΗ (ΦΟΡΤΕΤΖΑ)

21 Ιουλίου - ΧΑΝΙΑ- ΘΕΑΤΡΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΤΑΦΡΟΥ

22 Ιουλίου - ΧΑΝΙΑ- ΘΕΑΤΡΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΤΑΦΡΟΥ

23 Ιουλίου - ΗΡΑΚΛΕΙΟ-ΚΗΠΟΘΕΑΤΡΟ Ν.ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

24 Ιουλίου - ΗΡΑΚΛΕΙΟ-ΚΗΠΟΘΕΑΤΡΟ Ν.ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

26 Ιουλίου - ΚΗΠΟΘΕΑΤΡΟ-ΔΗΜΟΥ ΠΑΠΑΓΟΥ- ΧΟΛΑΡΓΟΥ

27 Ιουλίου - ΚΗΠΟΘΕΑΤΡΟ-ΔΗΜΟΥ ΠΑΠΑΓΟΥ- ΧΟΛΑΡΓΟΥ

28 Ιουλίου - ΒΕΑΚΕΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΕΙΡΑΙΑ

29 Ιουλίου - ΒΕΑΚΕΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΕΙΡΑΙΑ

31 Ιουλίου - ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΦΙΛΙΠΠΩΝ

1 Αυγούστου - ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΦΙΛΙΠΠΩΝ

2 Αυγούστου - ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΔΙΟΥ(ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΟΛΥΜΠΟΥ)

4 Αυγούστου - ΑΝΟΙΧΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΑΝΔΡΟΥ

7 Αυγούστου - ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΗΛΙΔΑΣ (31ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΗΛΙΔΑΣ)

23 Αυγούστου - ΛΑΡΙΣΑ-ΚΗΠΟΘΕΑΤΡΟ ΑΛΚΑΖΑΡ

24 Αυγούστου - ΒΟΛΟΣ-ΑΝΟΙΧΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ

25 Αυγούστου - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΘΕΑΤΡΟ ΔΑΣΟΥΣ

26 Αυγούστου - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΘΕΑΤΡΟ ΔΑΣΟΥΣ

27 Αυγούστου - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΘΕΑΤΡΟ ΔΑΣΟΥΣ

29 Αυγούστου - ΕΛΕΥΣΙΝΑ-ΠΑΛΑΙΟ ΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟ

30 Αυγούστου - ΑΧΑΡΝΕΣ-ΘΕΑΤΡΟ Μ.ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ

1 Σεπτεμβρίου - ΑΙΓΑΛΕΩ - ΘΕΑΤΡΟ ΑΛΕΞΗΣ ΜΙΝΩΤΗΣ

2 Σεπτεμβρίου - ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ-ΘΕΑΤΡΟ ΠΕΤΡΑΣ

3 Σεπτεμβρίου - ΘΕΑΤΡΟ ΒΡΑΧΩΝ ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ

4 Σεπτεμβρίου - ΘΕΑΤΡΟ ΒΡΑΧΩΝ ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ

6 Σεπτεμβρίου - ΒΡΙΛΛΗΣΙΑ-ΘΕΑΤΡΟ ΑΛΙΚΗ ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΑΚΗ

8 Σεπτεμβρίου - ΝΙΚΑΙΑ-ΚΑΤΡΑΚΕΙΟ ΘΕΑΤΡΟ

13 Σεπτεμβρίου - ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ-ΑΝΟΙΧΤΟ ΘΕΑΤΡΟ Δ. ΚΙΝΤΗΣ

14 Σεπτεμβρίου - ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ-ΑΝΟΙΧΤΟ ΘΕΑΤΡΟ Δ. ΚΙΝΤΗΣ

15 Σεπτεμβρίου - ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ-ΘΕΑΤΡΟ ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΕΓΓΟΣ

17 Σεπτεμβρίου - ΘΕΑΤΡΟ ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΠΠΑ

18 Σεπτεμβρίου - ΘΕΑΤΡΟ ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΠΠΑ

19 Σεπτεμβρίου - ΘΕΑΤΡΟ ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΠΠΑ

4 Οκτωβρίου - ΩΔΕΙΟ ΗΡΩΔΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ

5 Οκτωβρίου - ΩΔΕΙΟ ΗΡΩΔΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ