Είδαμε "Όρνιθες" του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία Α. Μπινιάρη / Λυρική (απο)κωμωδοποίηση

Οι Όρνιθες του Αριστοφάνη έχουν χαρακτηριστεί ως το πρώτο ονειρικό παραμύθι του γραπτού λόγου. Μιλώντας συνοπτικά για την ιστορία, δύο φίλοι, ο Πεισθέτερος και ο Ευελπίδης, αναζητούν τον Έποπα, τον άνθρωπο-πουλί, για να μάθουν από αυτόν σε ποιο μέρος του κόσμου μπορεί κανείς να ζήσει ειρηνικά. Όμως, ούτε και εκείνος γνωρίζει. Ο Πεισθέτερος προτείνει να ιδρύσουν στα σύννεφα, ανάμεσα στη γη των ανθρώπων και τον κόσμο των θεών, μια νέα πολιτεία, με κυρίαρχα όντα τα πουλιά. Πριν ακόμα ολοκληρωθεί το κτίσιμό της, καταφθάνουν διάφοροι καλοθελητές, που προσφέροντας εκδουλεύσεις προσπαθούν να αποκομίσουν οφέλη. Οι Ολύμπιοι θεοί έχοντας χάσει το κύρος τους καταλήγουν σε διαπραγματεύσεις με τα πουλιά, στα οποία τελικά θα αναγκαστούν να παραδώσουν την εξουσία. Πουλιά και άνθρωποι χτίζουν μια πολιτεία με αξίες και αρχές, την ανώτερη όλων. Στην αλληγορική αποκωδικοποίηση έχουμε τη φυγή δυο ανθρώπων από την τυραννία του πραγματικού κόσμου στο βασίλειο του παραμυθιού, εκεί που μπορεί κανείς να συναντήσει την ιδανική πολιτεία. Ο Αριστοφάνης γράφει τους Όρνιθες (414 π.Χ.) απογοητευμένος από την τροπή του Πελοποννησιακού πολέμου. Μέσα από το έργο του ασκεί οξεία κριτική στην Αθηναϊκή δημοκρατία και στον τρόπο που λειτουργούν οι θεσμοί της. Σε αυτό βρίσκει την ευκαιρία να διακωμωδήσει τις θεωρίες για τα νέα πολιτεύματα, τους συκοφάντες και τους κόλακες του δήμου που υπόσχονται ουτοπίες. 

Είχε αρκετό ενδιαφέρον η πρόταση του Άρη Μπινιάρη στην πρώτη του προσπάθεια να προσεγγίσει αρχαία κωμωδία. Έχουμε την περίπτωση μιας ιδιάζουσας και διαφορετικής οπτικής, πιο λυρικής, που προκρίνει περισσότερο τον δημιουργό ως εκφραστή συναισθημάτων, από εκείνη του στυγνού ποιητή, που καυτηριάζει τα κακώς κείμενα με την αιχμηρή του γλώσσα. Στο επίκεντρο τίθεται η πορεία προς την πραγμάτωση του υψηλού στόχου -η αναζήτηση και η δημιουργία ενός νέου, "υψηλού" κόσμου εν προκειμένω- από την εστίαση και τη σάτιρα σε πρόσωπα και καταστάσεις. Εκείνο που απασχολεί είναι η εσωτερική ανάγκη και πώς -συμβολικά- μετουσιώνεται σε εξωτερική αναζήτηση. Σε αυτό το ψυχογραφικό κατά κύρια βάση υπόβαθρο τα κωμικά στοιχεία, οι βωμολοχίες -διαθέτει αμφότερα το κείμενο- παραμερίζονται, οι τόνοι είναι πιο ήσυχοι, ενίοτε και μελαγχολικοί, μια “ευπρεπής" ανάγνωση ξεδιπλώνεται επί σκηνής, ξεχνάμε ακόμα και την εκ βάσης κωμική σκοπιμότητα. Σημαντική σε αυτήν την νέα οπτική είναι η δραματουργική επεξεργασία και η διασκευή των Άρη Μπινιάρη και Έλενας Τριανταφυλλοπούλου, που με αφετηρία τη ρέουσα μετάφραση του Τάκη Ρούσου, δημιουργούν μια παράσταση περισσότερο ανθρωποκεντρική, ποιητική, ταυτόχρονα προσιτή και δεκτική.

Οι άνθρωποι γίνονται πουλιά και αντιστέκονται σε ένα άδικο παρόν. Οι δύο πρωταγωνιστές εξαρχής επιδιώκουν τη μέθεξη, να κυριευτούν από το πνεύμα και τη δημιουργικότητα των πουλιών, να αποποιηθούν ό,τι ανθρώπινο και ατελές και να οικοδομήσουν έναν νέο κόσμο, καθώς ο τωρινός έχει απαξιωθεί. Η δυναμική του εγχειρήματος, με τις αγωνίες, τις αναποδιές, τις απογοητεύσεις και το happy end αποτυπώνονται θαυμάσια σε αυτήν την νεωτεριστική προσέγγιση από το πρωταγωνιστικό δίδυμο Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου (Πεισθέτερος) – Γιώργου Χρυσοστόμου (Ευελπίδης), που διακρίνεται από χημεία, συνεχή ενέργεια, καθαρή άρθρωση, αλλά και από τους λοιπούς ηθοποιούς. Στην έντονα κινητική παράσταση -όπως εξάλλου συμβαίνει σε όλες του Μπινιάρη- απολαμβάνουμε τη δυναμική του χορού των πουλιών, τη μετά μουσικής παρουσία του στα χορικά κυρίως μέρη. Η κωμική χροιά μαζεμένη στο μέσο της παράστασης, όταν εμφανίζονται οι διάφοροι τύποι κολάκων στην υπό δημιουργία πολιτεία για να την σφετεριστούν, χαλαρώνει προσωρινά τη συναισθηματική τροπή που συνολικά υπερισχύει. Από τις πιο ωραίες δουλειές αυτή του Πάρι Μέξη: τα εμπνευσμένα πολύχρωμα κοστούμια -διόλου κραυγαλέα- των Ορνίθων, οι πελώριες μάσκες των παντοδύναμων θεών, το λιτό καλαίσθητο σκηνικό του μικρού δάσους, τόπου σύγκλισης και συνάντησης ανθρώπων και πουλιών. Πλήρως ενσωματωμένη η μουσική του Αλέξανδρου Δράκου Κτιστάκη, συνέτεινε στους γρήγορους ρυθμούς και στην αίσθηση τελετουργικής πορείας που αποπνέει η παράσταση.

Σύνολο: Μια φροντισμένη λυρική προσέγγιση στον Αριστοφάνη, με επίκεντρο τον άνθρωπο και το συναίσθημα. Μπορεί να απουσιάζει η συνήθης, αμιγώς κωμική ταυτότητα, η αναζήτηση, όμως, έστω στους αιθέρες, μιας πολιτείας, όπου κατοικούν το όνειρο και η ελπίδα, αποτελεί ένα μήνυμα διαχρονικό, άκρως επίκαιρο, δοσμένο στην περίσταση με τρόπο καλαίσθητο και σίγουρα ενδιαφέροντα.

Ταυτότητα της παράστασης:  ΕΔΩ

Επόμενες παραστάσεις & εισιτήρια:  ΕΔΩ