Είδαμε: "Πέρσες" του Αισχύλου από το Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Δ. Λιγνάδη

Οι Πέρσες αποτελούν το αρχαιότερο σωζόμενο δράμα, με υπόθεση ιστορική και γεγονότα πρόσφατα σε σχέση με τον χρόνο της εκτέλεσής τους. Οκτώ περίπου χρόνια μετά τη λήξη των ελληνοπερσικών πολέμων ο Αισχύλος, όντας πολεμιστής ο ίδιος, θα θυμίσει πώς συνέβη η συντριβή των Περσών στην καθοριστική ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.). Αυτά σε ένα πρώτο επίπεδο, το περισσότερο εμφανές. Συγχρόνως, όμως, αν και συναντάμε περιεχόμενο σκληρό, με απώλειες και καταλόγους νεκρών από την ένοπλη σύγκρουση, έχουμε εμμέσως την αντιπολεμική χροιά του κειμένου: η αλαζονεία οδηγεί στην ύβρη και επακόλουθό της είναι η τιμωρία. Η υπέρβαση του μέτρου δεν έχει να κάνει με ταυτότητες και λαούς, η ομοψυχία και η σύνεση είναι εκείνα που φέρουν την επάρκεια και τη συνοχή και όχι τα πλούτη και οι εφήμερες επιτυχίες. Για τον ποιητή είναι ενδεικτικό το παράδειγμα των Περσών που κατέστρεψαν βωμούς και ιερά, αλυσόδεσαν τον Ελλήσποντο, εισέβαλαν στην ξένη γη, υπερεκτίμησαν με έναν λόγο εαυτούς, διαπράττοντας έτσι “ύβριν” που επακόλουθα επέφερε την “τίσιν”.

Αναμενόμενα πιστά στην πρωτόλεια πηγή στάθηκε ο Δημήτρης Λιγνάδης, με τη βοήθεια της δόκιμης μετάφρασης του Θ. Κ. Στεφανόπουλου, αυτή ωστόσο η “αφοσίωση” δεν εξυπηρετούσε σε κάτι επί της ουσίας με το να εκφράζεται κατά διαστήματα με απαγγελία αποσπασμάτων στα αρχαία ελληνικά, ή με τη συνοδευτική παρουσία των υπέρτιτλων σε πολυτονικό σύστημα. Την επιμέλεια της κίνησης ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Ρήγος και πράγματι χάρισε δια αυτής μερικές έξοχες εικόνες (ο χορογραφικός σχεδόν σχηματισμός που προκυπτει με τα δόρατα του χορού είναι μια από αυτές, η συμμετοχή τους στις χοές επίσης), σε μια παράσταση που διακρίνεται ωστόσο από μια άτυπη στατικότητα, ενδεχομένως και λόγω των γενικών -περιοριστικών- συνθηκών. Αρκετές στιγμές είχαμε να κάνουμε με εκφραστική μεν απαγγελία, αλλά αρκεί αυτή για να θρηνήσει κανείς για τεράστιες καταστροφές, ή για να αποδώσει την αγωνία μιας μάνας για την τύχη του γιου της; Η Άτοσσα της Λυδίας Κονιόρδου, δεν τίθεται ασφαλώς θέμα ερμηνείας για τη σπουδαία τραγωδό, είναι η επιβλητική, σκληρή βασίλισσα των Περσών, που αγωνιά περισσότερο για το γόητρο της περσικής αυτοκρατορίας, το δικό της, την κατάληξη του λαού της, λιγότερο όμως για τη μοίρα του παιδιού της. Σκηνικά μένει αγέρωχη, ακίνητη, άπρακτη, “συμπράττει” σε αυτό και το δυσθεώρατο κοστούμι της. Αν και περισσότερο εν κινήσει, ο Δαρείος του Νίκου Καραθάνου δεν προσδίδει το κύρος του νεκρού βασιλιά, μοιάζει εκτός κλίματος, γεγονός που ενισχύεται και από το ατυχές κοστούμι του με την απεικόνιση σκελετού. Το σύνολο δεν μπορεί να πείσει ότι πρόκειται για εκείνο το “υπέρτατο” πρόσωπο που όλοι προσδοκούν για να δώσει υποδείξεις και λύσεις. Ο Άγγελος του Αργύρη Πανταζάρα είναι από τις ερμηνείες που ξεχωρίζουν. Μεστός, με συναίσθηση των δεινών που μεταφέρει, θα πετύχει να τα αποδώσει με τη δυναμική του λόγου αλλά και τη δύναμη της κίνησής του (η εξιστόρηση για τον μαινόμενο Ξέρξη που χτυπά τη θάλασσα είναι από τις κορυφαίες στιγμές). Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Ξέρξης του Αργύρη Ξάφη -με σύντομη παρουσία, ωστόσο ολοκληρωμένη ερμηνεία-, που έρχεται ως ζωντανή απόδειξη της ήττας και της αλαζονείας που τη δημιούργησε. Ωραίο και το σύνολο του χορού (Βασίλης Αθανασόπουλος, Κωνσταντίνος Γαβαλάς, Μιχάλης Θεοφάνους, Σπύρος Κυριαζόπουλος, Αλκιβιάδης Μαγγόνας, Λαέρτης Μαλκότσης, Γιώργος Μαυρίδης, Δημήτρης Παπανικολάου, Γιάννος Περλέγκας, Αλμπέρτο Φάις), ακολουθεί το σκηνοθετικό όραμα, θα ήταν όμως επιθυμητή μια περαιτέρω σκηνική ενεργοποίηση-αντίδρασή του, καθώς “εισπράττει” ειδήσεις φοβερών δεινών. Τα σκηνικά-εκκλησιαστικά στασίδια (Αλέγια Παπαγεωργίου) ταίριαξαν πλήρως με τη λιτή γραμμή και με την ενδιάθετη ιεροπρέπεια. Αν εξαιρέσουμε το εντυπωσιακό, δυσλειτουργικό ωστόσο κοστούμι της Άτοσσας και το κοστούμι-σκελετός του Δαρείου, που θύμιζε περισσότερο καρικατούρα, η δουλειά της Εύας Νάθενα ήταν λεπτομερής, ταυτισμένη με τους ρόλους και τον γενικό χαρακτήρα της παράστασης. Οι φωτισμοί της Χριστίνας Θανάσουλα αξίζουν οπωσδήποτε μνεία για το άψογο αισθητικό αποτέλεσμα που δημιούργησαν. Τέλος, στα μεγάλα συν της παράστασης, εντάσσεται η μουσική του Γιώργου Πούλιου. Μέσα από ένα κράμα επιλογών (ως μόνη αστοχία θεωρήσαμε τη χρήση μπουζουκιού), που συνόδευαν διακριτικά την παράσταση σε όλη τη διάρκειά της, δημιούργησε μια ατμόσφαιρα που κινούνταν από τη μυσταγωγία ως τη συναισθηματική έξαρση.

Εν κατακλείδι πρόκειται για μια αξιοπρεπή δουλειά που στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, των γενικότερων και μη.              

Πρόγραμμα περιοδείας

* 2 Αυγούστου, Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης
* 5 -13 Aυγούστου (Τετάρτη-Κυριακή), Yπαίθριο Θέατρο Αττικού Αλσους (οι παραστάσεις διοργανώνονται από την Περιφέρεια Αττικής. Η είσοδος του κοινού θα πραγματοποιείται με την επίδειξη ηλεκτρονικού δελτίου ελεύθερης εισόδου το οποίο μπορούν προμηθεύονται ηλεκτρονικά από την ticketservices.gr.)
* 26 Αυγούστου, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων
* 30 Αυγούστου, Κατράκειο Θέατρο, Νίκαια
* 1 Σεπτεμβρίου, Θέατρο Δεξαμενής, Κορωπί 
* 5-6 Σεπτεμβρίου, Θέατρο Πέτρας, Πετρούπολη
* 9-13 Σεπτεμβρίου, Σχολείον της Αθήνας Ειρήνη Παπά
* 15 & 16 Σεπτεμβρίου, Θέατρο Βράχων, Βύρωνας
* 20 Σεπτεμβρίου, Παλαιό Ελαιουργείου, Παραλία Ελευσίνας
* 22 & 23 Σεπτεμβρίου, Ευριπίδειο Θέατρο, Σαλαμίνα
* 1 - 4 Οκτωβρίου, Σχολείον της Αθήνας Ειρήνη Παπά