Είδαμε "Rayman ούρλιαξε" του Γ. Μαυριτσάκη σε σκηνοθεσία Π. Μουστάκη

Στο τελευταίο του έργο Rayman ούρλιαξε (εκδόσεις Σοκόλη, 2023) ο Γιάννης Μαυριτσάκης αναφέρεται στην ανακάλυψη του μηχανισμού του σύμπαντος, αντιπαραβάλλοντας την με το αντίτιμο που μπορεί αυτή να επιφέρει, σχετιζόμενη με τις φιλοδοξίες του δημιουργού για αποδοχή, θαυμασμό, προνόμια. Ενυπάρχει η νομοτελειακή σύγκρουση ανάμεσα στον μακρόκοσμο της Θεωρίας του Σύμπαντος και τον μικρόκοσμο της ατομικής-προσωπικής ανάγκης για διάκριση, όπως και των λοιπών επακόλουθών της. Είναι η στιγμή που ο θεωρητικός φυσικός Rayman αναγνωρίζεται και προσκαλείται για να δοξαστεί για το αποκορύφωμά του, τη διατύπωση της θεωρίας που ενώνει τις φυσικές δυνάμεις. Ο Οδηγός και ο Συνοδηγός του, ως οι άλλοι του εαυτοί προφανώς, φαίνονται χαμένοι, κυριευμένοι από φόβους και αμφισβητήσεις. Λίγο πριν την παραλαβή του βραβείου του από την Ακαδημία των Επιστημών ο δημιουργός κυριεύεται από διλήμματα. Ζώντας εκτός περιγύρου και κυκλωμάτων της ακαδημαϊκής κοινότητας θέτει εαυτόν σε μια συγκρουσιακή επιλογή, από τη μια να δεχτεί την βράβευση και τα επινίκια, που κάθε δημιουργός μέσα του λαχταρά, ενώ από την άλλη, δείχνοντας πίστη στις αρχές του, να τα αρνηθεί. Μια ψυχαναλυτική θεώρηση ξεκινάει, ένα ταξίδι αυτογνωσίας και υπαρξιακής αναζήτησης οδηγούν σε γενικότερες (ανα)θεωρήσεις, που φτάνουν ακόμα και στο να μειώσουν στα μάτια του ίδιου του ευρετή το δικό του εύρημα. Η ετοιμασία της ομιλίας του για το επικείμενο γεγονός καταλήγει σε μια μεγάλη ανατροπή, αφού στην πορεία προκύπτει μια νέα ανακάλυψη, η πραγματική «εξίσωση του Θεού». Η περιγραφή του κόσμου πηγάζει αυθόρμητα, απελευθερωμένη από οποιεσδήποτε συμβάσεις, χωρίς σύνδεση, ως όνειρο ή εφιάλτης, με την αντήχηση μελωδιών από τον Μεσσία του Χέντελ. Όλοι και όλα συμπλέκονται, συγκρούονται, γίνονται ένα ασύνδετο αμιγές, που μοιάζει με αγώνα για την επιβίωση και άνευ κατάληξης.

Σε αυτό το δυσνόητο κείμενο - γρίφο, με τους δισεπίλυτους συμβολισμούς ο Περικλής Μουστάκης ανέλαβε να δώσει σάρκα και οστά. Και είναι πραγματικά σημαντική η δουλειά του με το αποτέλεσμα που πετυχαίνει, κυρίως γιατί δίνει σε μια θολή βάση πνοή σύστασης και ακολούθως φροντισμένης σκηνικής υπόστασης. Αρωγούς στην προσπάθεια έχει τρεις σπουδαίους ηθοποιούς, τον χαρισματικό, επί βάθρου Rayman, Χάρη Φραγκούλη, τον ταλαντούχο Κώστα Νικούλι και τη φέρελπι Φραγκίσκη Μουστάκη (Οδηγός και Συνοδηγός), που, αν και δεν υπάρχει ιδιαίτερη σκηνική δράση, εξαντλούνται, κάνοντας κτήμα τους το -όποιο- κείμενο, γίνονται οι ίδιοι το κείμενο, το υπερβαίνουν, από ένα σημείο και μετά αυτό παύει να έχει την πρώτιστη αξία, παρατηρούμε τις στιγμές της αφοσίωσης και αφομοίωσής τους σε ό,τι τους έχει ζητηθεί. Εγχείρημα πολύ δύσκολο στην προκειμένη περίπτωση, αναλογιζόμενοι εκ νέου το αλλόκοτο, αλλοπρόσαλλο, ευδιάκριτα υπερρεαλιστικό αφήγημα, που ακόμα και η απομνημόνευσή του λογίζεται ως άθλος.Σημαντικές στιγμές προκύπτουν κυρίως από την εικονοποιία του Μουστάκη (το πλύσιμο των ποδιών, η κατάβαση από τον υδάτινο σταυρό, το τύλιγμα στο νεκρικό σεντόνι-σάβανο θυμίζουν την ιστορία του Χριστού) και οδηγούν σε συνειρμούς πιο αυθόρμητους και διαχειρίσιμους συγκριτικά με εκείνους του αφηγηματικού λόγου. Και είναι αυτές που μας μένουν τελικά, με κορυφαία την τελευταία σκηνή, που θυμίζει κάθαρση από αρχαία τραγωδία, με την υψίφωνο Λητώ Μεσσήνη σαν μορφή από μηχανής θεάς που φέρει τη -σωτήρια- λύση. Το σκηνικό της Νίκης Ψυχογιού με τον υγρό τάφο, που οδηγεί -άραγε;- στον εξαγνισμό και τη βουβή αλήθεια, η μουσική του Τηλέμαχου Μουσά και οι (υπο)φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου συντελούν σε ένα τοπίο μυστηριακό, άχρονο, απροσδιόριστο, εκεί προφανώς που μπορούν να βρουν διέξοδο τα μύχια, να ελευθερωθούν και να αντιπαρατεθούν.

Σύνολο: Δύσκολη παράσταση στα νοήματά της, στην απόπειρα ερμηνείας των συμβολισμών της, καθίσταται ειδικού τύπου. Η απήχησή της δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς το περιεχόμενό της αφορά μια εξομολόγηση φιλοσοφικών προεκτάσεων, αμιγώς προσωπική ακόμα και ως προς τη στοιχειώδη εξήγησή της. Σε αυτό, ωστόσο, και εντός ενός εικαστικού πλαισίου που δεν περνά απαρατήρητο, συντονίζονται η επιμελημένη σκηνοθεσία και οι αξιοσημείωτες ερμηνείες.          

Ταυτότητα παράστασης & εισιτήρια: ΕΔΩ