Είδαμε την παράσταση «Οιδίπους Τύραννος» σε σκηνοθεσία Κ. Μαρκουλάκη

Ο μύθος του Οιδίποδα είναι ο σημαντικότερος και από τους αρχαιότερους του Θηβαϊκού κύκλου, εντοπίζεται ακόμα και στα ομηρικά έπη. Η χρονολογία συγγραφής του έργου Οιδίπους Τύραννος από τον Σοφοκλή είναι άγνωστη, εικάζεται ότι παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 428 π.Χ. Κατά γενική ομολογία αποτελεί μια εκ των κορυφαίων τραγωδιών του δημιουργού, ίσως την ανώτερη όλων αναλογιζόμενοι ότι ο Αριστοτέλης θεώρησε το συγκεκριμένο έργο «τέλειον», ενώ βασίστηκε για τους κανόνες της τραγικής τέχνης (Ποιητική) κατά κύριο λόγο στον Σοφοκλή και τα αριστουργηματικά του επιτεύγματα.

Το έργο

Αφήνοντας κατά μέρος -φιλολογικές κυρίως- αναλύσεις και κρίσεις που δεν είναι του παρόντος, η -γνωστή- υπόθεση του σοφόκλειου κειμένου έχει εν συντομία ως εξής: Η Θήβα πλήττεται από φοβερό λοιμό, υπεύθυνος για τον οποίο είναι ο δολοφόνος του Λαΐου. Ο Οιδίπους αναλαμβάνει να τον βρει και να σώσει την πόλη. Στην πορεία αναζήτησης του δολοφόνου, ο ήρωας ανακαλύπτει σταδιακά την ταυτότητά του. Ο ίδιος αποδεικνύεται όχι μόνο φονιάς του προηγούμενου βασιλιά της Θήβας αλλά και δολοφόνος του πατέρα του, καθώς και σύζυγος της μητέρας του. Ύστερα από την αποκάλυψη της τραγικής αλήθειας, η Ιοκάστη απαγχονίζεται και ο Οιδίπους αυτοτυφλώνεται, εκλιπαρώντας στο τέλος τον Κρέοντα να τον εξορίσει και ικετεύοντας τον για την τύχη των παιδιών του.

 Η παράσταση

Το κείμενο φέρει την ιδιότητα του πρώτου θρίλερ στην ιστορία, γεγονός που με την εν προκειμένω απόδοσή του επιτυγχάνεται από την αρχική κιόλας στιγμή που ο Χορός (ρασοφόρων) εισέρχεται στη σκηνή. Το σασπένς διατηρείται αμείωτο καθ όλη τη διάρκεια της παράστασης, σημαντικό σκηνοθετικό επίτευγμα, δεδομένου ότι λίγο-πολύ η υπόθεση είναι γνωστή σε όλους. Αυτό δεν προκύπτει με στοιχεία εντυπωσιασμού αλλά με τρόπο στέρεο και οργανωμένο, με τα καθάρια μέσα που έχει στα χέρια του ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης: τόσο το κείμενο του Σοφοκλή -είναι εκείνο εξάλλου που εισάγει κατευθείαν στον πυρήνα της ιστορίας, για να βγουν όλα εν συνεχεία, ως ανάδρομη ιστορία, στην επιφάνεια-, που φτάνει αλώβητο στους θεατές μέσα από την πρώτης τάξεως μετάφραση-προσέγγιση του Γιάννη Λιγνάδη που εμπεριέχει ακόμα και στίχους-σύμβολα στην πρωτόλειά τους μορφή, όσο και ένα τιμ σπουδαίων ερμηνευτών. Η “αγνή” αυτή πρόθεση του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη συμπληρώνεται από το μη-σκηνικό (Πάρις Μέξης), που πλαισιώνεται λίγο μετά την έναρξη από πήλινα βρέφη τα οποία φέρει ο Χορός, συμβολισμός όχι μόνο πρωτότυπος αλλά και ταιριαστός για την περίσταση: είναι τα θύματα του λοιμού, το δυσοίωνο μέλλον της Θήβας αν δε βρεθεί άμεσα λύση, είναι η ίδια η μοίρα του Οιδίποδα, η ταυτότητά του που έπαψε να υφίσταται σχεδόν αμέσως με τη γέννησή του και όταν τη συνειδητοποιεί, ο νους του δεν τη χωράει, αρνείται να την αποδεχτεί, παύει να λειτουργεί (συγκλονιστικό στιγμιότυπο ο θρυμματισμός του βρέφους). Ενδιαφέρουσα και η μουσική επένδυση (Μίνως Μάτσας) -με ζωντανή εκτέλεση από τον Χορό- με ακούσματα βυζαντινής και ηπειρώτικης κατά κύριο λόγο παράδοσης, θα την προτιμούσαμε πιο στοχοθετημένη και διακριτική, καθώς σε στιγμές φάνηκε να υπερισχύει του λόγου και των δρωμένων.      

Ερμηνείες     

Αναμφίβολα έχουμε να κάνουμε με μια σπουδαία ερμηνευτική στιγμή του Δημήτρη Λιγνάδη (Οιδίπους). Η αλήθεια είναι ότι δεν περιμέναμε κάτι λιγότερο. Όλα τα συναισθήματα του τραγικού ήρωα, με φυσική πραγμάτωσή τους και ταυτόχρονα απολύτως ελεγχόμενα για να μη ξεφύγουν προς την υπερβολή: ενδιαφέρον για την πόλη, θυμός, αλαζονεία, φόβος, θλίψη, συντριβή,  άπαντα επί σκηνής. Η Αμαλία Μουτούση (Ιοκάστη), αν και σε σύντομο ρόλο εδώ, απέδειξε την ερμηνευτική της στόφα: με ισορροπία μέτρου οδηγείται σταδιακά στην τραγική της κατάληξη. Ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης (Τειρεσίας) είναι από εκείνους που κλέβουν την παράσταση: με φωνή έπαρσης, ταιριαστή για έναν μάντη παντογνώστη, αποκαλύπτει τις φοβερές αλήθειες, παρουσιάζοντας μια εκδοχή μάντη διαφορετική από τη συνήθη, εκείνη δηλαδή ενός ετοιμόρροπου γέροντα. Αξιοπρεπής ήταν και η εμφάνιση του Νίκου Χατζόπουλου (Κρέοντας), θα περιμέναμε ενδεχομένως μια πιο στιβαρή προσέγγιση, αρμόζουσα σε έναν διαρκή, αν και έμμεσο, “αντίπαλο” του δυναμικού Οιδίποδα, όσο και μετέπειτα βασιλιά της Θήβας. Ουσιαστικές και καίριες στάθηκαν οι ερμηνείες των Γιώργου Ζιόβα (Άγγελος), Γιώργου Ψυχογιού (Θεράπων) και Νικόλα Χανακούλα (Εξάγγελος). Καλή ήταν γενικά και η παρουσία του δεκαμελούς αντρικού χορού (Μιχάλης Αφολαγιάν, Δημήτρης Γεωργαλάς, Δημήτρης Καραβιώτης, Κώστας Κοράκης, Αλκιβιάδης Μαγγόνας, Δημήτρης Μαύρος, Βασίλης Παπαδημητρίου, Γιάννης Πολιτάκης, Γιωργής Τσουρής -ξεχωρίζει για την τραγουδιστική του στιγμή-, Βαγγέλης Ψωμάς), που όμως, από σκηνοθετική επιλογή, εμφανίστηκε “υπερφορτωμένος” στη σκηνή: με κοστούμια ρασοφόρων -παρέπεμπαν περισσότερο σε ιστορία από τον Μεσαίωνα-, μεταφέροντας αντικείμενα που σταδιακά πλαισιώνουν το σκηνικό, εκτελώντας ταυτόχρονα τη μουσική με όργανα που επίσης κουβαλούν, πολλά στοιχεία εν ολίγοις που αποδυναμώνουν τη συμπρωταγωνιστική και θεμελιώδη του αξία, αλλά και τον βασικό, αυθεντικό του ρόλο, την απόδοση των κατεξοχήν λυρικών μερών της τραγωδίας, που λόγω της προσέγγισης αυτής φάνηκαν να έρχονται σε δεύτερη μοίρα ή ακόμα και να είναι δύσκολα διακριτά.    

Σύνολο: Αξιόλογη και έντιμη παράσταση, καθαρή ανάγνωση του έργου, λιτά αλλά ευρηματικά πλαισιωμένη από επιμέρους στοιχεία (π.χ. ωραία σκηνογραφική ιδέα), μια πρόταση με διακριτικές, πρωτότυπες παρεμβάσεις που δεν παρεκκλίνουν αλλά αναδεικνύουν την ουσία της μέγιστης τραγωδίας, αφήνοντας ταυτόχρονα τη σκηνοθετική σφραγίδα. Ασφαλώς στα μεγάλα συν η ερμηνευτική δεινότητα του κύριου πρωταγωνιστή της.

 

*Αξίζει αναφοράς και το επιμελημένο πρόγραμμα της παράστασης, πλήρες από ειδικές και γενικότερες πληροφορίες. 

 

Πληροφορίες για την παράσταση:

Μετάφραση Γιάννης Λιγνάδης, Σκηνοθεσία Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Σκηνικά-Κοστούμια Πάρις Μέξης, Μουσική Μίνως Μάτσας, Κίνηση Κική Μπάκα, Φωτισμοί Αλέκος Γιάνναρος, Βοηθοί σκηνοθέτη Δήμητρα Δερμιτζάκη, Έλενα Σκουλά, Φιλολογικός Σύμβουλος: Νίκος Μανουσάκης, Βοηθός Μουσικού: Δήμητρα Αγραφιώτη, Φωνητική Διδασκαλία: Κατερίνα Κοζαδίνου, Φωτογραφίες παράστασης: Πάτροκλος Σκαφίδας

Παίζουν:  Δημήτρης Λιγνάδης (Οιδίποδας), Αμαλία Μουτούση (Ιοκάστη), Νίκος Χατζόπουλος (Κρέων), Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης (Τειρεσίας), Γιώργος Ζιόβας (Άγγελος), Γιώργος Ψυχογιός (Θεράπων), Νικόλας Χανακούλας (Εξάγγελος)

Χορός: Μιχάλης Αφολαγιάν, Δημήτρης Γεωργαλάς, Δημήτρης Καραβιώτης, Κώστας Κοράκης, Αλκιβιάδης Μαγγόνας, Δημήτρης Μαύρος, Βασίλης Παπαδημητρίου, Γιάννης Πολιτάκης, Γιωργής Τσουρής, Βαγγέλης Ψωμάς

Παραγωγή Αθηναϊκά Θέατρα

 

Πρόγραμμα Περιοδείας:

Παρασκευή 5 Ιουλίου - 21:30: Ιωάννινα, Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης

Σάββατο 6 Ιουλίου - 21:30: Δίον, Αρχαίο Θέατρο Δίου

Παρασκευή 12 & Σάββατο 13 Ιουλίου - 21:30:  Επίδαυρος, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου

Δευτέρα 15 Ιουλίου - 21:15: Παπάγου, Κηποθέατρο Παπάγου

Τρίτη 16 Ιουλίου - 21:30: Θεσσαλονίκη, Θέατρο Δάσους

Τετάρτη 17 Ιουλίου - 21:30: Βέροια, Θέατρο Άλσους

Παρασκευή 19 Ιουλίου - 21:30: Δελφοί, Αρχαίο Θέατρο Δελφών

Σάββατο 20 Ιουλίου - 21:30: Καβάλα, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων

Κυριακή 21 Ιουλίου - 21:30: Καβάλα, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων

Δευτέρα 22 Ιουλίου - 21:30: Καστοριά, Θέατρο Βουνού

Τρίτη  23 Ιουλίου - 21:30: Λάρισα, Κηποθέατρο Αλκαζάρ

Τετάρτη  24 Ιουλίου - 21:30: Βόλος, Θερινό Δημοτικό Θέατρο Βόλου, Μελίνα Μερκούρη

Παρασκευή 26 Ιουλίου - 21:30: Κοζάνη, Υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο

Σάββατο 27 Ιουλίου - 21:30: Οινιάδες, Αρχαίο Θέατρο Οινιάδων

Κυριακή 28 Ιουλίου - 21:30: Πάτρα, Αρχαίο Ωδείο Πάτρας

Δευτέρα 29 Ιουλίου - 21:30: Πάτρα, Αρχαίο Ωδείο Πάτρας

Τετάρτη 31 Ιουλίου - 21:30: Χανιά, Θέατρο Ανατολικής Τάφρου

Πέμπτη 1 Αυγούστου - 21:30: Χανιά, Θέατρο Ανατολικής Τάφρου

Παρασκευή 2 Αυγούστου - 21:30: Ηράκλειο, Κηποθέατρο “Νίκος Καζαντζάκης”

Σάββατο 3 Αυγούστου - 21:30: Ηράκλειο, Κηποθέατρο “Νίκος Καζαντζάκης”

Κυριακή 4 Αυγούστου - 21:30: Ρέθυμνο, Θέατρο Ερωφίλη (Φρούριο Φορτέτζας)

Τρίτη 6 Αυγούστου - 21:30: Αρτέμιδα

Σάββατο 10 Αυγούστου - 21:30: Άνδρος, Ανοιχτό Θέατρο Χώρας Άνδρου

Σάββατο 17 Αυγούστου - 21:30: Αρχαία Ολυμπία, Θέατρο Φλόκα

Κυριακή 18 Αυγούστου - 21:30: Καλαμάτα, Θέατρο Κάστρου

Δευτέρα 19 Αυγούστου - 21:30: Καλαμάτα, Θέατρο Κάστρου

Τρίτη 20 Αυγούστου - 21:30: Σπάρτη, Σαϊνοπούλειο

Τετάρτη 21 Αυγούστου - 21:30: Νικόπολη, Αρχαίο Θέατρο Νικόπολης

Πέμπτη 22 Αυγούστου - 21:30: Άργος, Αρχαίο Θέατρο

Δευτέρα 26 Αυγούστου - 21:30: Ηλιούπολη, Δημοτικό Θέατρο του Άλσους (Δ. Κιντής)

Πέμπτη 29 Αυγούστου - 21:30: Νίκαια, Κατράκειο Θέατρο

Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου - 21:30: Βύρωνας, Θέατρο Βράχων Μελίνα Μερκούρη

Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου - 21:30: Πειραιάς, Βεάκειο Θέατρο