Είδαμε το «Tom in Greece» | Η αλήθεια είναι πολύχρωμη!

Το Tom a' la ferme αποτελεί αρχική έμπνευση του Καναδού θεατρικού συγγραφέα Μισέλ Μαρκ Μπουσάρ, που το παρουσίασε στη σκηνή το 2011. Δύο χρόνια αργότερα, θα συνυπογράψει το σενάριο με τον Χαβιέρ Ντολάν, προκειμένου το έργο να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη. Το επίσημο ντεμπούτο έγινε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας (2013), όπου το φιλμ απέσπασε θετικές κριτικές, με την Guardian να κάνει λόγο για μια "άκρως ενδιαφέρουσα και πειθαρχημένη ταινία, αν και παράξενη ως προς τον προσανατολισμό της", ενώ ο ίδιος ο Ντολάν, που ανέλαβε και τη σκηνοθεσία, χαρακτηρίζει το δημιούργημά του ως "μια ιστορία που αφορά ανεστραμμένους ρόλους και κόσμους".     

Με αφετηρία τα παραπάνω ο Σαράντος Γιώργος Ζερβουλάκος πλάθει μια ελληνική εκδοχή του Τομ, ενός ήρωα που ταξιδεύει στην ελληνική επαρχία, πιο συγκεκριμένα στη γενέτειρα του εραστή του που μόλις έχασε, προκειμένου να παραστεί στην κηδεία του. Το ταξίδι αυτό είναι μια ευκαιρία, αν και ήσσονος αξίας πια, για να προσεγγίσει επί της ουσίας τον μέχρι πρότινος άνθρωπο της ζωής του. Σημαδεμένος από την ξαφνική απώλεια, έρχεται αναγκαστικά σε επαφή με την οικογένεια του εκλιπόντος, η μητέρα του οποίου δεν είχε ιδέα για την προσωπική ζωή του γιου της και την πραγματική ταυτότητα του επισκέπτη, ενώ ο αδερφός του, χαρακτηριστικό παράδειγμα βαρύμαγκα, έχει “καταλάβει” και τον εκβιάζει ώστε να στήσουν τη φαινομενική αλήθεια. Εκείνος, αν και στην αρχή δυσφορεί με το τοξικό περιβάλλον και προσδοκά να φύγει σύντομα, εντούτοις μετά από ψυχολογικές διεργασίες, που εκτείνονται από τον φόβο ως τον πόθο, αλλάζει γνώμη και παραμένει στον τόπο μετά την τελετή. Η βία και η επιθυμία αποκτούν δυσδιάκριτα όρια, σε κάθε περίπτωση ωστόσο εξυπηρετούν την πλάνη.

Ασφαλώς και δεν έχει σημασία να σταθούμε στις ομοιότητες ή στα σημεία απόκλισης από το πρωτόλειο κείμενο, ακόμα και αν αυτό αφορά τη σεναριακή του εκδοχή για την ομότιτλη γνωστή και πολυβραβευμένη ταινία -δηλώνεται εξάλλου ξεκάθαρα και έντιμα ότι πρόκειται για διασκευή-, καθώς είναι φανερό ότι ο Ζερβουλάκος βάζει τη δική του σφραγίδα στο περιεχόμενο της ιστορίας του Τομ. Αρχικώς επιλέγει να τοποθετήσει τη δράση στην καρδιά του καλοκαιριού (στο πρωτότυπο έχουμε το λευκό τοπίο του χιονιά), την πιο  “ελευθεριάζουσα” περίοδο, αφετέρου της δίνει σάρκα και οστά σε ένα ελληνικό χωριό με μερικούς από τους συνήθεις τύπους του. Εντός των πλαισίων αυτών καταπιάνεται με ευαισθησία και θίγει χωρίς διδακτισμό δύο εκ διαμέτρου αντίθετους κόσμους, που όχι μόνο δεν συνυπάρχουν, αλλά συγκρούονται σφοδρά, ακόμα και όταν προς στιγμήν φαίνεται να τα βρίσκουν, και τον τρόπο απήχησής τους στον μικρόκοσμο της οικογένειας και παρά πέρα, στην ελληνική επαρχία, προχωρώντας περισσότερο στην ελληνική κοινωνία και τις αντιλήψεις μεγάλου μέρους του πληθυσμού της για τη διαφορετικότητα. “Θύτες” αλλά και “θύματα” προτιμούν να παρακάμψουν ό,τι ορίζεται ως υπόληψη, να δώσουν χώρο στη ντροπή, που εν προκειμένω λειτουργεί ως σιωπή και μη παραδοχή της ατομικότητας. Εικόνες και περιστατικά δοσμένα με ένταση, άλλοτε με χιούμορ, περιγράφουν με ζωντάνια τη σύγκρουση αυτή -κάποιες στιγμές είναι υποχθόνια- που καταλήγει σε αδιέξοδο, λειτουργεί ωστόσο μέσα από τη δυναμική της ως ηχηρό, έστω και  έμμεσο, κάλεσμα δράσης. Δεν θα αποδίδαμε στην παράσταση τον χαρακτηρισμό queer, ασφαλώς έχει αρκετά στοιχεία ταύτισης με τον όρο, αλλά λειτουργεί περισσότερο ως μια σωστά δομημένη πολιτική θέση ή καλύτερα αντίσταση στο γίγνεσθαι, που αφορά ένα ευρύτερο κοινό.

Επιστρέφοντας στην αμιγώς θεατρική άποψη, σε αυτήν τη δεύτερη δουλειά (μετά το πετυχημένο περσινό  Επαναστατικές Μέθοδοι για τον καθαρισμό της πισίνας σας της Αλεξάνδρας Κ. στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού) είναι εμφανές ότι ο Σ. Γ. Ζερβουλάκος επανακάμπτει με κάτι πιο ηχηρό, με μια ακόμα καλή δουλειά, φρέσκια, ολοκληρωμένη, με μοντέρνο αέρα και αισθητική -όχι απλώς με μοντερνισμούς-, στήνοντας ένα θρίλερ, μια τραγωδία που μέσα στο δραματικό της σύνολο έχει και κωμικά στοιχεία (λόγου χάρη η περσόνα αλλά Τζέσικα Ράμπιτ που μας μεταφέρει από τη μια σκηνή στην επόμενη, ώθηση που αποφορτίζει από την προηγηθείσα ένταση), εν τέλει με μια πρόταση άξια προσοχής.

Στο εγχείρημα αυτό συνοδοιπορούν τέσσερις εξαιρετικοί ερμηνευτές. Ο Αντώνης Πριμηκύρης, υποδυόμενος τον Τομ, στέκεται ικανοποιητικά -όσο μάλιστα εξελίσσεται η ιστορία εντάσσεται ακόμα βαθύτερα- στον ρόλο του πετυχημένου gay που έρχεται να γνωρίσει τον κόσμο του πρώην συντρόφου του, με όλες τις προεκτάσεις που θα προκύψουν στην πορεία και θα τον μετατρέψουν σε έρμαιο ενός νέου πάθους με τον πανομοιότυπο αδερφό του εκλιπόντος, τον Φράγκο -τον υποδύεται θαυμάσια ο Λευτέρης Πολυχρόνης, που δε θα ήταν άδικο να πούμε ότι κερδίζει τις εντυπώσεις συνοψίζοντας τον επαρχιωτισμό-, ένα macho αρσενικό παλιάς κοπής, κυρίως ως προς τον ιδεολογικό του κόσμο, ουσιαστικά όμως είναι ένας πλήρως καταπιεσμένος νέος της ελληνικής επαρχίας, σε ένα περιβάλλον όπου τα όρια επιλογών είναι εξαρχής καθορισμένα και κάθε παρέκκλιση -ακόμα και με τη μορφή υπόνοιας- από αυτά είναι καταδικασμένη, τις περισσότερες φορές δε πνίγεται με βίαιο τρόπο. Άλλης γενιάς ηθοποιός η Ρένια Λουιζίδου, με εκτόπισμα άνεσης και εμπειρίας, υποδύεται τη θρησκόληπτη μητέρα που δεν γνωρίζει ή το πιο πιθανό, προτιμά εκουσίως να ζήσει το παραμύθι της αποδοχής στη μικρή κοινωνία του χωριού. Κάποια στιγμή μάλιστα επιστρατεύεται και η Σάρα, την υποδύεται η Eva Maria Sommersberg με την αρμόζουσα πειθήνια αφέλεια, που έρχεται να θολώσει τα νερά ως αγαπημένη του νεκρού, να βάλει στην ουσία το κερασάκι στην τούρτα της κοινωνικής υποκρισίας. Το λιτό σκηνικό (Τίνα Τζόκα), με ένα αγροτικό αυτοκίνητο που μετατρέπεται σε χώρο μνήμης, ηδονής αλλά και  κατάληξης -με ποιητικό τόνο- της ιστορίας είναι επαρκές στα πλαίσια της λιτότητας και της ουσίας που επιδιώκει να προβάλει και πετυχαίνει η εν λόγω δουλειά. Ενδιαφέρον το εγχείρημα των Amateurboyz που αναλαμβάνουν τη μουσική, ντύνοντας σχεδόν το σύνολο της παράστασης με ρυθμό, σε κάποιες -λίγες- στιγμές θα ήταν προτιμότερη η χαμηλότερη ένταση για να μην επικαλύπτονται τα λόγια των ερμηνευτών.

Σύνολο: Κάτι παραπάνω από μια θεατρική παράσταση, αφού στην ουσία πρόκειται για μια πολιτική τοποθέτηση, μια απεικόνιση του πένθους με ευαισθησία και μέτρο, χωρίς εντυπωσιασμούς και ταυτόχρονα μια χαρτογράφηση και έμμεσο σχόλιο - αποτύπωμα για την ομοφοβία και την αποδοχή της ετερότητας στην ελληνική κοινωνία. Οι θεατές καλούνται να προσέλθουν χωρίς παρωπίδες και σίγουρα δε θα φύγουν απογοητευμένοι, το αντίθετο μάλιστα.

Πληροφορίες για την παράσταση & αγορά εισιτηρίων:

https://www.onassis.org/el/whats-on/tom-in-greece-tom-%C3%A0-la-ferme