Eυχαριστούμε για τη μουσική, κύριε Preisner!

Ήμουν φοιτήτρια όταν είχα δει τη «Διπλή ζωή της Βερόνικα». Θυμάμαι είχα μείνει μέχρι να αδειάσει η κινηματογραφική αίθουσα για να κατασταλάξει κάπως μέσα μου αυτό που είχα βιώσει αλλά και για να δω στους τίτλους τέλους, «ποιός, μα ποιός έγραψε αυτήν την αριστουργηματική μουσική;». Ο Zbigniew Preisner. Δεν ήμουν σίγουρη αν πρόφερα σωστά το όνομα, ήξερα πάντως από τότε πως οι μουσικές του, οι ήχοι του και οι παύσεις του, με διέλυαν. Ταρακουνούσαν την ψυχή μου, βουτούσαν βαθιά στους φόβους μου και ξετρύπωναν τα όνειρα και τις ελπίδες μου.

Σήμερα, λίγες μέρες μετά τη συναυλία του σπουδαίου Πολωνού συνθέτη στην Αθήνα, το μυαλό και η καρδιά εξακολουθούν να βρίσκονται αλλού. Ευτυχώς! Επειδή κάτι τέτοιες εμπειρίες αναζητά εκείνο το «κάτι άλλο» που υπάρχει μέσα μας για να τραφεί και να εκφραστεί. Η μουσική του Preisner έχει δύναμη κι αλήθεια. Δεν εκβιάζει το συναίσθημα. Το ελευθερώνει και το αποφορτίζει από καθετί επίκτητο κι εξωτερικό αφήνοντάς το γυμνό και καθαρό στην πιο βαθιά, εσωτερική, αυθεντική του μορφή. Γι’αυτό και συγκινεί βαθιά.

Το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο από το πρώτο κιόλας κομμάτι που ακούστηκε, Psalm-Forever Remembered, μια σύνθεση στη μνήμη των τραγικών θυμάτων των πυρκαγιών του περασμένου καλοκαιριού. Καμία προετοιμασία, κανένα καλόπιασμα. Αισθανθείτε! Η αίθουσα σωπαίνει, σκοτεινιάζει και οι σπαρακτικές δοξαριές του εξαιρετικού Zbigniew Paleta ζεσταίνουν τις καρδιές και υγραίνουν τα μάτια ενώ ο Zbigniew Preisner μπαίνει σεμνά κι αθόρυβα στη σκηνή παίρνοντας θέση στο πόντιουμ. Χωρίς μπαγκέτα, με ανοιχτά χέρια και εκφραστικές κινήσεις καθοδηγεί τους μουσικούς. Στο πιάνο ο ταλαντούχος Konrad Mastyło. Στη σκηνή η Νέα Συμφωνική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και η Μικτή Χορωδία «Νίκος Αστρινίδης». Δύο σφιχτοδεμένα, καλοδουλεμένα σύνολα νεαρών (διακρίναμε και ανήλικους ανάμεσά του) μουσικών που προσέγγισαν με στιβαρότητα, σεβασμό κι ευαισθησία ένα απαιτητικά ατμοσφαιρικό ρεπερτόριο που περιελάμβανε αποσπάσματα από ολόκληρη την κινηματογραφική, μουσική διαδρομή του Πολωνού συνθέτη. Οι μουσικές διαδέχονται η μία την άλλη με ελάχιστα δευτερόλεπτα παύσης. Δεν προλαβαίνουμε να χειροκροτήσουμε ανάμεσα, παρά μόνο μετά την αψεγάδιστη ερμηνεία της Edyta Krzemień -της σοπράνο με την αγγελική φωνή- στο Van den Budenmayer Concerto en mi mineur. Η Βερόνικα καταρρέει στην οθόνη, η ένταση κορυφώνεται, το ξέσπασμά μας σε χειροκρότημα είναι λυτρωτικό.

Η βραδιά περνάει σε άλλη διάσταση με την εντυπωσιακή και επιβλητική εμφάνιση της Lisa Gerrard. H Αυστραλή καλλιτέχνις που έγινε γνωστή ως μέλος των Dead Can Dance πήρε «πάνω της» τις δύσκολες συνθέσεις Valley of Shadows και Where to Now? δημιουργώντας μια μυσταγωγική, μαγική ατμόσφαιρα. Λίγο αργότερα η Μαρία Φαραντούρη φανερά συγκινημένη θα μας θυμίσει ένα απόσπασμα από τον «Δωδεκάλογο του Γύφτου» του Κωστή Παλαμά στη σύνθεση L’Aurore και θα ραγίσει τις καρδιές μας τραγουδώντας μοναδικά τον «Ύμνο στην Αγάπη» -τα σχετικά εδάφια από την Επιστολή Προς Κορινθίους του Αποστόλου Παύλου- στο εμβληματικό Song for the Unification of Europe. Η ιεροτελεστία ολοκληρώνεται με τις τρεις τραγουδίστριες και όλους τους μουσικούς και χορωδούς επί σκηνής να ερμηνεύουν το συμβολικό Lacrimosa από το άλμπουμ «Requiem for My Friend» που ο Preisner έγραψε στη μνήμη του αγαπημένου του φίλου κι εμπνευστή Krzysztof Kieślowski. Ένα συγκλονιστικό φινάλε, η κορύφωση μιας συναυλίας-εμπειρίας που θα θυμόμαστε για πάντα. 

Ευχαριστούμε για τη μουσική, κύριε Preisner. Τελικά ίσως αυτή σώσει τον κόσμο...
 

* Cover photo: Silence, Night & Dreams, Athens, Herodion, 4 September 2007