Κύκλος με 634 μοίρες... κι όμως.

Δύσκολο να αποτυπώσεις με λόγια μια εμπειρία σαν αυτή.. κοινότυπο αλλά απαραίτητο προκειμένου να «εξιλεωθεί» η γραπτή προσπάθεια που θα ακολουθήσει. Και η δυσκολία φάνηκε από τα πρώτα λεπτά. Οι φορητοί ηλεκτρονικοί χώροι «γέμισαν», οι συμβατικές φωτογραφικές μηχανές δεν εστίαζαν. Σαν να μας υποδείκνυε το ίδιο το ηφαιστειακό περιβάλλον ότι εδώ βρίσκεσαι για να βιώσεις απευθείας και όχι δια μέσου άλλων συσκευών κάθε λεπτό από τα «634 λεπτά μέσα στο ηφαίστειο», εφόσον μπήκες στον κύκλο. Και νομίζω ότι ο κύκλος και οι συμβολισμοί του, κατά κάποιο τρόπο, τεκμηριώθηκαν στις 18 Αυγούστου εκεί.

ΝΙΣΥΡΟΣ

Ο κύκλος αντιπροσωπεύει το σύμπαν, τον κόσμο. Και εισέρχεται κανείς σε κάτι τέτοιο από τη στιγμή που φτάνει στο νησί... Σχεδόν κυκλικό, εάν το δεις από ψηλά, λόγω της γεωλογικής του συμπεριφοράς εδώ και αιώνες. Και στο κέντρο του ένας άλλος κύκλος, το οροπέδιο του Λακκίου με τους 5 κρατήρες που δημιουργήθηκαν από την έκρηξη πριν χρόνια.

ΚΡΑΤΗΡΑΣ

Κυκλικός και ο κρατήρας του ηφαιστείου που φιλοξένησε ένα από τα πιο ξεχωριστά site specific project που έχουν γίνει ποτέ. Ο κύκλος συμβολίζει το γύρο κάθε φαινομενικής ύπαρξης, την ασταμάτητη αλλαγή και γίγνεσθαι. Και ο ηφαιστειακός Στέφανος (ενεργός κρατήρας με δραστηριότητα και όνομα φυσικά) είναι αναμφίβολα ένας τέτοιος χώρος. Και μόνο μέσα από έναν αντίστοιχο συγχρονισμό με το vibe αυτού θα μπορούσε να φιλοξενηθεί άνθρωπος εκεί και για τόση ώρα.

 

ΜΟΥΣΙΚΟΙ

Και ένας άλλος κύκλος μέσα στον κύκλο. Ανθρώπινος αυτή τη φορά.

Συμβολίζοντας κατά κάποιο τρόπο την ισότητα, αφού σε ένα στρογγυλό τραπέζι δεν υπάρχει εξέχουσα θέση για να κάτσει ο "αρχηγός", οι 15 μουσικοί τοποθετημένοι κυκλικά αφουγκράζονται μαζί με τους παρευρισκόμενους την ατμόσφαιρα, έτοιμοι να συμμετάσχουν σε ένα μουσικό πειραματισμό αντοχής, γι’ αυτό και εν τέλει χαρισματικοί, κάτι που ούτε και οι ίδιοι περίμεναν, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, όταν άρχισε να χτυπά η αντίστροφη μέτρηση λίγο πριν τη δύση του ηλίου. Ναι αυτός ο κύκλος είχε αρχή.19:58 ακριβώς…
 

19:58

Μέσα στην απόλυτη ησυχία εισήλθε ο ήχος, δειλά, ομαδικά και κατόπιν ατομικά, στο αυτοσχέδιο μουσικό «μονοπάτι» που συνέθετε κάθε καλλιτέχνης. Μετά, ήρθε η κίνηση, καθώς οι θεατές που στέκονταν στην άκρη του κρατήρα συμφιλιώθηκαν με την ιδέα να μπουν στον κύκλο και όταν αυτό συνέβη, άρχισε η διάδραση. Ο κύκλος, εξάλλου, συμβολίζει την ένωση του πνεύματος με την ύλη. Κάθε άτομο, λοιπόν, που στεκόταν είτε μπροστά στο ούτι,  είτε στα κρουστά, στο βιολοντσέλο, το φλάουτο ή το κανονάκι, είτε δίπλα στα πλήκτρα και τα laptops που με τα samples τους στρατεύτηκαν για να δημιουργήσουν μια μοναδική ατμόσφαιρα μαζί με τα φωνητικά της Σοφίας, πυροδοτούσε ένα «διάλογο», με τους καλλιτέχνες να εκφράζονται αντίστοιχα, προς την κινητικότητα που λάμβανε χώρα μπροστά τους. Έμοιαζε, ίσως, σαν κάποιο από τα sound art installation της Janet Cardiff, μόνο που τώρα, η διάσταση, η αναπαραγωγή και επανα-σύνθεσή της τέχνης με τη συμμετοχή του κοινού, το καθιστά, μάλλον, μοναδικό και πρωτοποριακό σε σχέση με όσα έχουν γίνει στα πιο γνωστά μουσεία μοντέρνας τέχνης ή σε άλλους ανοιχτούς χώρους.
 

Ο κύκλος από την άλλη, είναι το σχήμα που έχει άπειρη δύναμη, γιατί επί της ουσίας δε διαθέτει ούτε αρχή ούτε τέλος. Ο χώρος εντός του, μας επικεντρώνει στη σύνθεση με τον εαυτό, ενώ παράλληλα, μας προφυλάσσει από οποιεσδήποτε κακόβουλες ενέργειες. Και την προσωπική σου «σωτηρία» την συναντούσες ποικιλοτρόπως. Στο κέντρο του κύκλου, με τα μάτια κλειστά προσλαμβάνοντας συνολικά όλους τους ήχους, που ξυπνούσαν τις αισθήσεις σου προκειμένου να εντοπίσεις την «πηγή» τους. Ακολουθώντας κυκλική πορεία με σύντομη ή μεγαλύτερης διάρκειας στάση μπροστά από κάθε μουσικό. Ακόμα-ακόμα κι όταν κατακλυζόσουν αναπόφευκτα από το συναίσθημα διαγράφοντας τυχαίους κύκλους προς τον πιο λυτρωτικό για σένα ήχο κάθε φορά…

ΝΥΧΤΑ

Κι όταν σώθηκε τελείως το φως της ημέρας, άρχισε να ξεχύνεται από το μονοπάτι που οδηγεί στον κρατήρα ένα φωτεινό ποτάμι, μια λάβα “φθορίου” που μας προστάτευε πρακτικά από άτσαλα βήματα. Σαν να τελούσε, όμως, η ίδια η “παραγωγή” του event μια παγανιστική τελετή ως φόρο τιμής στον κοιμώμενο γίγαντα Πολύβωτα, όπου σύμφωνα με τη μυθολογία καταπλακώθηκε από το νισυριώτικο βράχο που ο Ποσειδώνας χρησιμοποίησε για να τον κατατροπώσει. Και για την παράδοση, οι αναθυμιάσεις του ηφαιστείου είναι οι ανάσες του γίγαντα που προσπαθεί, μάταια, να ελευθερωθεί από το βάρος της Νισύρου (κάποιος, είδα, κατάφερε να απαθανατίσει φωτογραφικά τις ατμίδες του Στέφανου που φτάνουν σε  θερμοκρασία τους 100,1°C.)

Προφανώς δεν μπορώ να περιγράψω και τα 177 λεπτά που άντεξα μέσα, πόσο δε, μάλλον, τα 634... Οι αντοχές δεν αφορούν μόνο τους καλλιτέχνες αλλά και τους θεατέςŸ· αντοχές σωματικές, αντοχές ψυχικές. Ναι, γιατί δε νομίζω να υπήρξε άνθρωπος που να μη φορτίστηκε συγκινησιακά, να μην παλινδρόμησε συναισθηματικά όταν γειωνόταν στο ηφαιστειακό έδαφος, όταν ανακατεύτηκαν τα παπούτσια του με το αραιό θειικό οξύ, που κάλυπτε το χώρο λόγω της διάλυσης του υδρόθειου από τους ατμούς, όταν χόρεψε στο ρυθμό της μουσικής, όταν άκουσε να διαχέονται μέσα στους ήχους στίχοι του Εμπειρίκου, όταν ξάπλωσε και αποκοιμηθήκε στο φως της πανσελήνου…

ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ

Ο κύκλος ή ο δίσκος, επίσης, συμβολίζουν την τελειότητα και την αιωνιότητα. Έτσι η performance, λίγο μετά τις 9.20 το βράδυ απέκτησε άλλη δυναμική καθώς φωτίστηκαν σταδιακά τα πάντα, όταν- σκαρφαλώνοντας πάνω από τα βουνά- ανέτειλε και η πανσέληνος, μεταμορφώνοντας το τοπίο σε ένα τέλειο, απόκοσμο και μαγευτικό σκηνικό που όμοια αίσθηση δεν ξαναείχες.

Οι θεατές βίωσαν το χώρο ολοκληρωτικά και διαφορετικά, στη διάρκεια αυτής της νύχτας, από τη δύση ως την ανατολή. Οι μουσικοί αυτοσχεδίαζαν όλοι μαζί αποτυπώνοντας το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά τους στη δυναμική του ήχου τους. Και τελικά, όλοι εξέθεσαν τα μάτια και τις αισθήσεις τους σε μια διαφορετική μορφή τέχνης που δεν περίμενε κανείς να δει. Μάτια γεμάτα έκσταση αλλά και κόκκινα αρκετά από την καυστική επίδραση του θειαφιού -να ‘ναι καλά οι εθελοντές-γιατροί που βρίσκονταν μέσα στον κρατήρα για να απαλύνουν την “ενόχληση” με φυσικό ορό όσο αναζητούσαν παράλληλα τρόπους “φύλαξης” του εξοπλισμού τους δεδομένου ότι τα τραπεζάκια και οι λοιποί χώροι αποθήκευσης είχαν “ανεβάσει θερμοκρασία” λόγω του εδάφους.

06:32: ΑΝΑΤΟΛΗ

Όσοι αποκοιμήθηκαν εντός αλλά και εκτός του κρατήρα φρόντισαν να μη χάσουν το τέλος. Γύρω στις 5.30 το πρωί “χτύπησαν” ξυπνητήρια κινητών και όλοι νωχελικά κατευθύνθηκαν ξανά προς το κέντρο του κρατήρα προκειμένου να παρακολουθήσουν την τελευταία πράξη του event κάτω από το πρώτο φως της ανατολής.

Μια επιμελήτρια τέχνης είχε πει κάποτε ότι «σε ένα πολύ πρωταρχικό επίπεδο, ο ήχος είναι μία από τις πρώτες εμπειρίες μας - στη μήτρα, στην πραγματικότητα». Εν τέλει η κοιλιά του Στέφανου έγινε «μήτρα» που μέσα από τη μουσική αυτή performance, γέννησε δυνατές σκέψεις και συναισθήματα, καθώς ελπίζω και ιδέες καινούργιες, ανάλογες του εγχειρήματος που πραγματοποιήθηκε. Μακάρι να είμαστε εξίσου τυχεροί ώστε και στο μέλλον να γινόμαστε μάρτυρες τέτοιων εμπειριών.

Πολύ εύστοχα σχολίασε ένας φίλος την επομένη: «Ποια είναι η καλύτερη ταινία που έχεις δει; Η τάδε.. Ποιο είναι το καλύτερο και πιο πολυαγαπημένο σου μουσικό αλμπουμ; Αυτό… Ποιο είναι το πιο συγκλονιστικό βιβλίο που έχεις διαβάσει; το δείνα… Ε, αυτό που είδαμε ξεπερνά όλες τις μορφές τέχνης μαζί στις οποίες έχουμε εκτεθεί μέχρι στιγμής! » Δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω απόλυτα μαζί του. Το χειροκρότημα είναι από καρδιάς και αφορά όλη την ομάδα του «634 λεπτά μέσα στο ηφαίστειο».