O Θείος Άρης είδε το συγκλονιστικό «Μα» της Ρηνιώς Κυριαζή

Με είδαν να φεύγω σκεφτικός από την παράσταση «Μα» σε κείμενο και σκηνοθεσία της Ρηνιώς Κυριαζή στο «Από Μηχανής Θέατρο». Φοβήθηκαν ότι δεν μου άρεσε. Εγώ, όμως, έφυγα απλά συγκλονισμένος από αυτό που είδα. Αν αγαπάτε το θέατρο και πιστεύετε τόσο στη θεραπευτική του ιδιότητα όσο και στο ότι μπορεί να καταπιαστεί με πολύ δύσκολα ζητήματα, τότε οφείλετε να παρακολουθήσετε το «Μα».

Η πάντα ευαίσθητη και ευαισθητοποιημένη Ρηνιώ Κυριαζή, καταπιάνεται με τον αυτισμό στη μη-λεκτική μορφή του, μια βαριά και δύσκολη μορφή. Καταπιάνεται, όπως διάβασα σε μια συνέντευξή της, με «την έλλειψη του αυτονόητου».

Με ένα «Μα», έναν αρχέγονο ήχο, ίσως την «πρώτη λέξη» που έψαχνε ο Βασίλης Αλεξάκης στο ομώνυμο βιβλίο του. Το μόνο που λέει ο Οδυσσέας, ο αυτιστικός πρωταγωνιστής του έργου στη  διάρκεια της δικής του Οδύσσειας.

Πριν μιλήσω για την υπόθεση, οφείλω να πω ότι η τετράδα των ηθοποιών, η «μαμά Μαρία» Δήμητρα Γκλιάτη, ο «Οδυσσέας» Μιχάλης Κουτσκουδής, η «Κυριακή» Μαρίνα Πανηγυράκη και ο «μπαμπάς Δημήτρης» Γιώργος Φριντζήλας έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό. Θα επανέλθω όμως στην τετράδα των ηθοποιών…

Παρακολουθούμε μια οικογένεια ανάμεσα σε 4 γεύματα ή αλλιώς 4 φάσεις της ζωής τους. Ξετυλίγεται η ζωή με έναν αυτιστικό, με τις ανάγκες του, με τις ασύλληπτες δυσκολίες, με την αδυναμία επικοινωνίας. Παρούσα-απούσα σε όλα αυτά είναι η κοινωνία, η οποία… μέσω του τηλεφώνου, δυσχεραίνει την καθημερινότητα της οικογένειας.

Η θέση πάρκινγκ, το επίδομα, το σχολείο, η δουλειά, οι φίλες, ο πάροχος ρεύματος και τηλεφώνου. Τίποτα δεν είναι εύκολο, τίποτα στο σπίτι δεν είναι αυτονόητο.

Ο Οδυσσέας είναι εγκλωβισμένος στο «Μα» και οι γονείς αναρωτιούνται τι συνέβη, τι το προκάλεσε όλο αυτό. Αν ο Οδυσσέας είναι κατάρα και τιμωρία ή είναι ο «γέρoς»-παιδί τους. Η έφηβη αδερφή του προσπαθεί, χάνεται στο δωμάτιο της και στα ακουστικά της, αλλά προσπαθεί, γιατί τον αγαπάει.

Τίποτα δεν είναι αυτονόητο, θα σας ξαναπώ! Βάσανο το μέτρημα των ποτηριών, το ποθητό στήθος της μάνας, το ξέσπασμα βίας ως έκφραση θλίψης.

Όπως εύστοχα σημειώνεται στο δελτίο τύπου, «Μέσα από τα μάτια ενός αυτιστικού ανιχνεύεται το μέσα και το έξω, ο λόγος πριν τον λόγο, η μαγεία και η ομορφιά ενός κόσμου που διεκδικεί την ουσία».

Κι όμως, υπάρχει διέξοδος. Αν και "Οδυσσέας" η διέξοδός του είναι η θάλασσα, όχι η Ιθάκη. Η αντίθετη κατεύθυνση από τον Οδυσσέα του Ομηρου. Και αυτή τη βόλτα προς τη θάλασσα, ο  Οδυσσέας του «Μα» δεν μπορεί να την κάνει μόνος του. Χρειάζεται... συνεργό!

Και τότε, η Ρηνιώ Κυριαζή σκηνοθετικά κάνει κάτι μαγικό, συγκινητικό και τόσο ανθρώπινο. Ο Οδυσσέας μιλάει και περιγράφει αυτή την ονειρεμένη βόλτα. Με λόγια, όμορφα λόγια μέχρι να επιστρέψει στο «Μα» και το έργο να συνεχιστεί από εκεί που μείναμε.

Σκηνικά, η χρήση των σελοφάν ως αυλαία αλλά και ως κύματα είναι εξαιρετική, Στα θετικά και η απλή σύνθεση της τραπεζαρίας που δημιουργεί ένα κύκλο όπου περιφέρονται οι ήρωες. Η μουσική του Νίκου Βελιώτη συμπληρώνει άψογα την υποβλητικότητα.

Στο έργο, οι γονείς δεν φοβούνται να ξεδιπλώσουν τις πιο σκοτεινές σκέψεις τους. Ο πατέρας που δεν αποδέχεται τον αυτισμό, η μάνα που τα βάζει με όλους και παραληρεί.  

Δικαιωματικά να ξεκινήσω με τον απίστευτο Μιχάλη Κουτσκουδή που δίνει την ψυχή του στο ρόλο του Οδυσσέα. Αυτό που κάνει με το σώμα του και τις εκφράσεις του επί 80-90 λεπτά είναι για θεατρικό σεμινάριο.  Η «αδερφή» του Μαρίνα Πανηγυράκη δίνει αυτές τις παρήγορες νότες χιούμορ που χρειάζεται η παράσταση, ισορροπεί τα πράγματα επί σκηνής με τη ζωντάνια της σε ένα οικογενειακό δράμα. Η «μαμά» Δήμητρα Γκλιάτη σε κάνει να θες να κατέβεις στη σκηνή να την παρηγορήσεις. Δυναμική μα σπάει. Αντέχει αλλά διαλύεται. Καταρρέει και σηκώνεται όπως μόνο μια μάνα ξέρει. Μαζί της και ο «μπαμπάς» Γιώργος Φριντζήλας που πονάει μα αμφισβητεί αυτό που συμβαίνει. Αφήνει χώρο στη σχέση μάνας-γιου και κλίνει όποτε χρειάζεται προς την κόρη. Ο Φρόιντ θα χαμογελούσε πικρά παρακολουθώντας την παράσταση!

Σκέφτομαι όλους τους Οδυσσείς αυτού του κόσμου. Αγόρια και κορίτσια στο φάσμα του αυτισμού που μόνο τα τελευταία χρόνια είναι ορατά. Και αναμφίβολα, κάποιοι άνθρωποι με βαριές διαγνώσεις δεν θα είναι ποτέ μέρος του αυτονόητου κόσμου μας.

Με το έργο αυτό η Ρηνιώ Κυριαζή που ξέρει πολύ καλά να πλάθει το λόγο, «τσιγκλάει» το στίγμα του αυτισμού. Δεν καλοπιάνει κανέναν, αντίθετα εξαπολύει τον Οδυσσέα, με τις κραυγές του, πάνω μας, σαν να λέει «είμαι και εγώ εδώ» ή πιο σωστά «Μα, είμαι και εγώ εδώ».

Να το δω; Ναι, απλά ναι!

 

Συντελεστές

Κείμενο-Σκηνοθεσία: Ρηνιώ Κυριαζή | Ερμηνεύουν: Δήμητρα Γκλιάτη, Μιχάλης Κουτσκουδής, Μαρίνα Πανηγυράκη, Γιώργος Φριντζήλας

Μουσική: Νίκος Βελιώτης | Σκηνικά-κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα | Σχεδιασμός φωτισμών: Στέβη Κουτσοθανάση | Κίνηση: Άλκηστις Πολυχρόνη-Βιτόρια Κωτσάλου | Επιστημονικός Σύμβουλος: Νίκος Παγίδας | Βοηθός σκηνοθέτη: Τιγκράν Αμπραμιάν | Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Γιάννης Τσούχλος | Φωτογραφίες: Αναστασία Γιαννάκη | Υπεύθυνη επικοινωνίας: Χρύσα Ματσαγκάνη

Πληροφορίες για την παράσταση εδώ

Στην παράσταση παρέχονται Υπηρεσίες Προσβασιμότητας: υπερτιτλισμός, για την ισότιμη πρόσβαση των κωφών ή βαρήκοων συνανθρώπων μας και σε κάποιες από αυτές θα υπάρξει διερμηνεία στην ελληνική νοηματική γλώσσα και ακουστική περιγραφή για άτομα με οπτική αναπηρία. Ο χώρος της παράστασης, το Θέατρο Από Μηχανής (κάτω χώρος), είναι προσβάσιμος σε χρήστες/τριες αναπηρικού αμαξιδίου και σε εμποδιζόμενα άτομα.

Σε συνεργασία και με την επιμέλεια της ομάδας του Nevronas, και την υποστήριξη της καλλιτεχνικής και της εμψυχωτικής ομάδας «Άγγελοι της Χαράς», την παράσταση θα πλαισιώσουν παράλληλες εκδηλώσεις με στόχο την ενημέρωση για θέματα που αφορούν στον αυτισμό. Θα διοργανωθούν μουσικά δρώμενα, εικαστικά εργαστήρια, συζητήσεις και προβολές ταινιών. Με τη συμμετοχή αυτιστικών καλλιτεχνών, γονιών αυτιστικών ατόμων, επιστημόνων και μελών της κοινότητας των αυτιστικών θα δημιουργήσουμε μια γιορτή για τη συμπερίληψη και την ελευθερία.