(Somewhere) beyond the cherry trees / Ανταπόκριση από την πρεμιέρα του Φεστιβάλ Αθηνών

Μετά την περσινή εκκωφαντική σιωπή η Πειραιώς 260, κυριότερος χώρος του Φεστιβάλ Αθηνών, άνοιξε χθες εκ νέου τις πύλες της, υποδεχόμενη τους πρώτους θεατές στη μετακορονοϊό (;) εποχή. Ο ενθουσιασμός για την επιστροφή στον θεσμό αλλά και στο καλλιτεχνικό θέαμα γενικότερα αποδείχτηκε τόσο μεγάλος ώστε τα εισιτήρια της παράστασης που είχε επιλεγεί ως εναρκτήρια για το Φεστιβάλ -όπως και για κάποιες επόμενες- εξαντλήθηκαν σε άμεσο διάστημα. Όπως και να χει η επάνοδος του κοινού στον πολυχώρο της Πειραιώς -το σύνολο των αιθουσών διαθέτουν πια ανοικτές οροφές, ενώ, όπως διαπιστώσαμε, τηρούνται πλήρως τα υγειονομικά πρωτόκολλα, ακόμα και αν αυτό αντιστοιχεί συγκριτικά με προηγούμενες χρονιές σε αρκετά μειωμένο αριθμό θεατών- σηματοδοτεί μια γιορτή επιστροφής στην πολιτιστική κανονικότητα και εν γένει.

Η παράσταση του Πρόδρομου Τσινικόρη (Somewhere) beyond the cherry trees ήταν λοιπόν αυτή που, πέρα των άλλων, έφερε το ιδιαίτερο αυτό συμβολικό “βάρος”. Με αφετηρία το ορόσημο έργο του Τσέχοφ, την τελευταία του δημιουργία, όπου αποκρυσταλλωμένα ο δημιουργός αναφέρεται στις απώλειες, στη διάψευση των προσδοκιών της γενιάς του και μιας ολόκληρης εποχής ανεμελιάς, ευμάρειας, συνάμα διαφθοράς και χυδαιότητας, με την ελπίδα ωστόσο να αχνοφέγγει στο επερχόμενο, ο Τσινικόρης και οι συνεργάτες του επιχείρησαν να μεταφέρουν τη συνέχεια της ιστορίας σε μια υποθετική συνθήκη του σήμερα. Τι απέγινε λοιπόν ο πάλαι ποτέ ένδοξος βυσσινόκηπος, που αναγράφεται στο «Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν» της Ρωσίας, από τη στιγμή που έπαψε να αποφέρει καρπούς; Πόσο άλλαξε ο κόσμος από τότε; Ποια ήταν η τύχη των ηρώων, που συγχρόνως τραγικοί και κωμικοί -ο ίδιος ο Τσέχοφ χαρακτήρισε το κείμενό του ως κωμωδία, ο Στανισλάβσκι που το πρωτοσκηνοθέτησε και αρκετοί έκτοτε το αντιμετώπισαν ως δράμα με κωμικά στοιχεία-, αγωνίζονταν για λίγη μορφή ευτυχίας; Αυτά τα ερωτήματα φαίνεται να απασχόλησαν, με ενθουσιασμό αλλά και αγωνία μαζί -ένεκα ίσως της σημασιολογικής πρεμιέρας-, την ομάδα του Τσινικόρη, με τον ίδιο μάλιστα να υποδύεται τον ρόλο του επαναστάτη εκ των ηρώων της τσεχοφικής ιστορίας, του Τροφίμομ, ενός αιώνιου φοιτητή, που ηγείται όσων έχει τρωθεί η περηφάνειά τους, χαρακτήρας πρόσφορος και για αυτοβιογραφικές αναφορές.

Στο πρώτο μέρος της παράστασης επιχειρείται μια σύντομη εξιστόρηση της γνωστής ιστορίας, που φαίνεται να είχε ως απώτερο στόχο την ανάδειξη ενός κοινού παρονομαστή του τότε και του τώρα, οι «κήποι» υπάρχουν σε κάθε εποχή, στο πέρασμα των χρόνων όμως αποκτούν διαφορετικό περιεχόμενο, ενίοτε αμιγώς προσωπικό, χαρίζοντας στιγμές ευτυχίας, πολλές φορές επίπλαστης και εφήμερης. Ένα άυλο σπίτι επί σκηνής (από διάφανο νάυλον), έτοιμο να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή, θα αποδομηθεί πλήρως στο δεύτερο μέρος, όταν η ιστορία θα μεταφερθεί στο τώρα και θα παρακολουθήσουμε τη μετεξέλιξη έξι εκ των ηρώων της πρωτόλειας ιστορίας. Η σύνδεση αυτή, που προφανώς λειτουργεί ως άτυπη γνωριμία με την τσεχοφική ιστορία και τους ήρωές της αλλά και ως εισαγωγή για το πέρασμα στο παρόν, ωστόσο δεν αποδεικνύεται τόσο λειτουργική, αλλά χαλαρή, με την πλάστιγγα να γέρνει σε ένα εμφανώς πιο ενδιαφέρον δεύτερο μέρος, όπου σε αυτό διακρίνεται το προσωπικό σχόλιο, όπως αποτυπώνεται στο κείμενο των Τσινικόρη - Βαλσαμίδου (σε συνεργασία και με τη λοιπή ομάδα), που στέκεται στην επέλαση του τουρισμού και τις κωμικοτραγικές συνέπειές του, ως μέρος ενός νεοφιλελεύθερου και συγχρόνως ασταθούς οικονομικού συστήματος, που για να επιβιώσει κανείς πρέπει να βρει τρόπο να ενταχθεί, διαφορετικά κινδυνεύει να εξελιχθεί σε “νεόπτωχο”, έναν νέου τύπου χαρακτήρα της εποχής και των συνθηκών της. Μέσα λοιπόν από γλυκόπικρες, αφηγήσεις -οι local candies, που το περικείμενό τους ακουμπά ακόμα και τους καλλιτέχνες, αποτελούν ένα εμπνευσμένο, εύστοχο σχόλιο στην επικαιρότητα-  παρακολουθούμε πώς διαχειρίζονται η Άννια, η Βάρια, η Λιούμπα, ο Τροφίμοφ, ο Λιοπάχιν και ο Γκάγιεφ την απώλεια μετά τον εκτοπισμό από την πατρική στέγη, κλείνοντας το μάτι ωστόσο σε μια πιο αισιόδοξη πλευρά, όπου ο καθένας επιλέγει τη δική του αυτόνομη πορεία, αναζητώντας την προσωπική του ευτυχία -ακόμα και ενσυναίσθητα επιφανειακά- σε εφήμερες απολαύσεις ή και δηλώνοντας -φαινομενική- πληρότητα.

Σύνοψη: Δουλειά με πνοή πειραματικού project, που συνομιλεί με "παιγνιώδη" τρόπο, ενδεχομένως και διάθεση, με το τσεχοφικό κείμενο, με ενδιαφέρουσες στιγμές στο δεύτερο κυρίως μέρος, αξίζει να εστιάσει κανείς στο κείμενο - προσωπικό σχόλιο των συντακτών για το διηνεκές των ψευδαισθήσεων και την “ευτυχία” που απορρέει από αυτές. Στο πλαίσιο αυτό ανταποκρίθηκαν ικανοποιητικά και οι ερμηνευτικές προσεγγίσεις.  

Πληροφορίες για την παράσταση και τους συντελεστές της, ΕΔΩ.