«Το πιάνο στα Φόρτε του» Ρεσιτάλ Κάρολου Ζουγανέλη στο Ωδείο Αθηνών: ερμηνευτική θέρμη για μια κρύα ημέρα.

Η όρος πιανισμός δεν είναι ακριβώς δόκιμος στην ελληνική γλώσσα, αλλά δεν ξέρω πως αλλιώς θα μπορούσαμε να εκφράσουμε με μία λέξη το σύνολο των ποιοτήτων που χαρακτηρίζουν έναν πιανίστα ικανό να αξιοποιεί πλήρως τις ηχοχρωματικές και δυναμικές ιδιότητες του πιάνου για να αναδεικνύει τη μουσική με τέτοιο τρόπο που ποτέ το αυτί να μην ξεχνά ότι δεν ακούει γενικά μουσική, αλλά μουσική για πιάνο. 

Αυτή πάντως η λέξη μου ήρθε στο νου αυθόρμητα ακούγοντας το ρεσιτάλ του Κάρολου Ζουγανέλη στο Ωδείο Αθηνὠν, το Σάββατο 4 Μαρτίου 20017, στα πλαίσια του φεστιβάλ «το πιάνο στα φόρτε του», που για τέταρτη συνεχή χρονιά οργανώνει φέτος ο επίσης πιανίστας Στέφανος Νάσος. Ως μέτρο επιτυχίας του εγχειρήματος, ας καταγραφεί, εκτός από τα ακολούθως γραφόμενα, και το γεγονός ότι η αίθουσα «΄Αρης Γαρουφαλής» ήταν  υπερπλήρης, σε βαθμό που να έχει και λίγους ακροατές οκλαδόν ή ορθίους.

Το πρόγραμμα της συναυλίας εκτάθηκε χρονικά σε όλο σχεδόν το εύρος του ρεπερτορίου, ξεκινώντας από το Ιταλικό Κοντσέρτο του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. Ο ευγενής, ρωμαλέος ήχος και η ξεκάθαρη ανάδειξη της δομής του κομματιού με τη λελογισμένη χρήση πεντάλ επιβεβαίωσαν ότι στην εποχή των αυθεντικών ερμηνειών το ρομαντικό πιάνο διατηρεί κάθε δικαίωμα στη μουσική του συνθέτη που ακόμα και σήμερα παραμένει θεμέλιο του ρεπερτορίου των πληκτροφόρων.

Ακολούθησαν οι 32 Παραλλαγές σε ένα πρωτότυπο θέμα του Μπετόβεν, στις οποίες ο πιανίστας ανέδειξε τόσο τις διαφορετικές διαθέσεις όσο και τις θεματικές μεταμορφώσεις του πάντοτε ευρηματικού στο είδος των παραλλαγών γερμανού συνθέτη. Το πρώτο μέρος ολοκληρώθηκε με δύο πολύ ωραία παιγμένα Impromptus του Φραντς Σούμπερτ , op. 90 αρ. 2&3.

Το δεύτερο μέρος της συναυλίας αφιερώθηκε αποκλειστικά σε πρελούδια. Όπως και με τον Σούμπερτ, ακολουθήθηκε και εδώ η λογική των επιλογών και όχι των ολοκληρωμένων κύκλων, ενθαρρύνοντας ενδεχομένως έτσι την πιο εστιασμένη πρόσληψη του κάθε κομματιού από τον ακροατή.

Πρώτα ακούσαμε τρία πρελούδια από το πρώτο βιβλίο του Κλωντ Ντεμπυσύ: Λόφοι του Ανάκαπρι, Βήματα στο χιόνι, Αυτό που είδε ο δυτικός άνεμος. Η ευλυγισία της φραστικής και η ηχοχρωματική ευαισθησία του ερμηνευτή ανέδειξαν υποδειγματικά την ιμπρεσιονιστική μουσική εικονοποιΐα των έργων.

Ακολούθησαν επτά πρελούδια του Ραχμάνινοφ από τις συλλογές op. 23 & 32 που μας υπενθύμισαν ότι η δεξιοτεχνία μπορεί κάλλιστα να συνδυαστεί και με τη σωστή μουσική αντίληψη και τον καλοσχηματισμένο στρογγυλό ήχο.

Αντίστοιχης ευαισθησία και ποιότητα χαρακτήρισε το σύντομο κομμάτι του Σκριάμπιν που δόθηκε εκτός προγράμματος.

Η ερμηνεία του πιανίστα υπήρξε σε όλη τη συναυλία εξαιρετικά θερμή· φοβάμαι ότι οι πολλές καιρικές μεταβολές των ημερών και η έντονη υγρασία επηρέασαν την ομοιογένεια του πιάνου  και δεν του επέτρεψαν να εκφράσει πάντοτε όλη την συναισθηματική του φόρτιση.

Υποθετικό γενεαλογικό επίμετρο.

Ο πιανίστας Κάρολος Ζουγανέλης δεν μπορεί παρά να είναι συγγενής του φιλόμουσου πρωθυπουργού Αρμόδιου Ζουγανέλη,  που φρόντισε με επιμέλεια τις τύχες της Ελλάδος για κάποια από τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν την Μικρασιατική Καταστροφή. Την προσωπογραφία του και τις επιδόσεις του στο πιάνο απαθανάτισε με τον πιο γλαφυρό τρόπο ο Γιώργος Θεοτοκάς στο μυθιστόρημά του Αργώ (1933): «Ο πρωθυπουργός εκείνης της εποχής λεγότανε Αρμόδιος Ζουγανέλης κ’ είτανε από το Τσιρίγο, που λέγεται Κήθυρα στη γλώσσα των ποιητών. (…) Είταν γλυκός, καλόβολος, χρυσός άνθρωπος. (…) Ζούσε σε ένα μικρό, φτωχικό διαμέρισμα, στη λεωφόρο της Αλεξάνδρας (…) Τις λιγοστές ώρες της σχόλης του έπαιζε πιάνο μοναχός του, με μεγάλη συγκίνηση Schumann, Schubert, Mozart… (…) Ως πρωθυπουργό της Ελβετίας θα είχε μεγαλουργήσει» (5η έκδοση, Εστία, τ.1, σ. 259 κ.ε.)

photo credits: Ζωή Τζανιδάκη