Bard Yden – Μια συζήτηση για τον LGBT κινηματογράφο

Ο Bard Yden, διευθυντής του Oslo Skeive Filmer Film Festival, βρέθηκε πρόσφατα για πρώτη φορά στην Αθήνα, στο πλαίσιο του Outview Film Fesival 2015, για να προλογίσει τρεις Νορβηγικές ταινίες, που προβλήθηκαν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Με το φεστιβάλ να είναι σε εξέλιξη, είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με το ελληνικό κοινό και να διαπιστώσει την απήχηση των τριών ταινιών.
Στο μυαλό μου είχα χίλιες ερωτήσεις σχετικά με τον LGBT (Lesbian-Gay-Bisexual-Transgender) κινηματογράφο στη Νορβηγία αλλά ομολογουμένως καμία κατεύθυνση για την συνέντευξη που επρόκειτο να κάνω. Συναντηθήκαμε στο πιο κεντρικό σημείο της Αθήνας, την Ακρόπολη και βρεθήκαμε να πίνουμε καφέ στην οδό Μακρυγιάννη, μαζί με δεκάδες άλλους Αθηναίους και τουρίστες. Και καθώς η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από το LGBT κίνημα και την αποδοχή (ή μη) από τους ετερόφυλους του ζήτησα να μας δώσει τη δική του ματιά σε αυτό που ονομάζεται σήμερα LGBT κινηματογράφος.
Να σημειώσω ότι τα τρία Νορβηγικά φιλμ που προβλήθηκαν στο πλαίσιο του Outview Film Festival αφορούσαν ιστορίες καθημερινών ανθρώπων, με κοινές ανησυχίες και συναισθήματα. Το «Meet Louis Gay» είχε αντικείμενο την τρέχουσα νομοθεσία για τον ιό HIV στην Νορβηγία, η οποία είναι πολύ αυστηρή για όσους εκθέτουν άλλους στον ιό ή τον μεταδίδουν (ηθελημένα ή μη). «Η ποινή φτάνει έως και τα 6 χρόνια φυλάκισης και έχει δημιουργήσει συζητήσεις και αντιδράσεις», λέει ο Yden. «Στη Νορβηγία ειδικότερα στην gay πορνεία υπάρχει το φαινόμενο να γυρίζει ο κόσμος την πλάτη και να μη φορά προφυλακτικό. Είναι ένα μεγάλο θέμα και συμβάλει σημαντικά στην μετάδοση του ιού».
Το «We are not here to sleep», είναι το χρονικό της γνωριμίας δύο ανδρών σε ένα gay bar, που καταλήγει στον βιασμό του ενός από τον άλλο.
Στo «Nordland» παρακολουθούμε μία γυναίκα, καθώς ψάχνει να βρει την χαμένη της αγάπη. Βλέπουμε τα μέρη που περνά, τους ανθρώπους που συναντά, τα συναισθήματα που βιώνει καθώς προσπαθεί να αποτιμήσει τη χαμένη της σχέση και να ανακαλύψει τι θέλει για τον εαυτό της.
«Μου αρέσει το φεστιβάλ μέχρι στιγμής» λέει ο Yden. «Πραγματοποιείται σε έναν πολύ ωραίο χώρο (Ταινιοθήκη της Ελλάδος) και ο κόσμος φαίνεται να απολαμβάνει τις ταινίες, ενώ  μένουν για τις ερωτήσεις στο τέλος, κάτι που δεν συμβαίνει συχνά. Φαίνεται να υπάρχει γνήσιο ενδιαφέρον για τις ταινίες αλλά και αυτά που έχουν πουν οι δημιουργοί».
O LGBT κινηματογράφος μετρά πάνω από έναν αιώνα ζωής, καθώς πρωταγωνιστές με «ομοφυλοφιλική» συμπεριφορά ή χαρακτηριστικά μπορούμε να πούμε ότι εμφανίστηκαν με τη γέννηση του μέσου. Ωστόσο η αυστηρή νομοθεσία και η λογοκρισία δεν επέτρεψαν την ευρεία παραγωγή ταινιών σε Ευρώπη και Αμερική κατά τις δεκαετίες 1940-1980. Η μεγάλη αλλαγή συντελέστηκε από τη δεκαετία του ’90 και μετά με την παραγωγή ταινιών όπως οι «Orlando, Boogie Nights», «My Own Private Idaho», «La Vie en Rose». «Transamerica», «Brokeback Mountain» και πιο πρόσφατα το « Blue is the Warmest Color» και το «Strangers by the Lake».
Ο Yden είναι όμως καυστικός στον τρόπο που το Χόλυγουντ αντιμετωπίζει τους gay χαρακτήρες: «Τα πράγματα έχουν αλλάξει στο χώρο της δημιουργίας ταινιών με θέμα τους ομοφυλόφιλους. Ίσως όχι στο Χόλυγουντ, όπου οι gay αντιμετωπίζονται ακόμη ως ο “αστείος” χαρακτήρας, το στερεότυπο της ανόητης “αδελφής” που γελοιοποιείται, που μοιάζει με γυναίκα, που πέφτει θύμα ενός εγκλήματος ή αυτοκτονεί ή πεθαίνει. Οι Αμερικανοί είναι πολύ συντηρητικοί. Στην Ευρώπη τα πράγματα είναι διαφορετικά, έχουν αλλάξει προς το καλύτερο. Και στην Ελλάδα ταινίες όπως η “Strella” δείχνουν ότι τα πράγματα έχουν διαφοροποιηθεί.
Στη Νορβηγία υπάρχει σήμερα μεγάλο ενδιαφέρον  για τη δημιουργία ταινιών μικρού μήκους, καθώς η παραγωγή τους δεν απαιτεί πολλά μέσα.  Γενικά η Βόρεια Ευρώπη παράγει πολλές LGBT ταινίες, οι λιγότερες ωστόσο προέρχονται από τη Νορβηγία. Είναι μία μικρή χώρα και η χρηματοδότηση είναι δύσκολη».
Ο Yden μου μίλησε και για τον τρόπο που οι straight άνδρες αντιμετωπίζουν τις gay ταινίες σε σχέση με τις λεσβιακές ταινίες. «Υπάρχει αυτή η σεξουαλική φαντασίωση των ανδρών για τις γυναίκες λεσβίες. Πρόσφατα έγραψα ένα άρθρο για το πώς τα Νορβηγικά ΜΜΕ αντιμετωπίζουν τις ομοφυλοφιλικές ταινίες. Πραγματικά υπάρχει μεγάλη διαφορά στο τι γράφουν – συνήθως οι άνδρες – για ταινίες με θέμα τις λεσβίες. Όταν κυκλοφόρησε η ταινία "Blue is the Warmest Color" την αντιμετώπισαν αρχικά ως  μια λεσβιακή, σοκαριστική ταινία σεξ. Όταν όμως κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα, τότε την αντιμετώπισαν με σεβασμό και άρχισαν να γράφουν για την καλλιτεχνική της αξία. Στην περίπτωση της ταινίας "Stanger by the Lake", που βγήκε την ίδια χρονιά, ορισμένοι κριτικοί στη Νορβηγία δεν μπορούσαν καν να γράψουν  γι’ αυτή. Την αντιμετώπιζαν ως μια gay πορνό ταινία. Έγραφαν για άλλες ταινίες με σκηνές σεξ αλλά δεν μπορούσαν να γράψουν για το "Stranger by the Lake" γιατί αφορούσε δύο άνδρες ομοφυλόφιλους»!
Αναπόφευκτα η συζήτηση στράφηκε στην κοινωνική αντιμετώπιση των ομοφυλοφίλων στις δύο χώρες σήμερα. Κι ενώ η Αθήνα φιλοξενεί το LGBT Outview Film Festival και προετοιμάζεται για το επόμενο Pride Parade η Νορβηγία λειτουργεί από το 2011 τον κρατικό οργανισμό, LBGT Center, ο οποίος παρέχει ενημέρωση και έχει στόχο να καταπολεμήσει την ανισότητα και τον ρατσισμό. «Ο κόσμος εκφράζεται ελεύθερα και μπορείς να δεις ομοφυλόφιλα ζευγάρια να κρατιούνται χέρι – χέρι στο δρόμο», λέει ο Yden. «Ωστόσο δεν έχουν εκλείψει τα περιστατικά βίας εναντίον των ομοφυλοφίλων».
Ο Bard Yden δουλεύει πυρετωδώς για το επόμενο Oslo Skeive Filmer Film Festival, που μετρά μετρά ήδη 25 χρόνια ζωής και σήμερα δέχεται συμμετοχές για την επετειακή διοργάνωσή του στις 11-18 Σεπτεμβρίου 2015. Εκεί αναμένεται να συμμετάσχουν πολυάριθμες ταινίες Νορβηγών δημιουργών, οι οποίες στη συνέχεια θα συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις ΗΠΑ και άλλες χώρες του κόσμου. Περισσότερες πληροφορίες στο http://www.oglff.org/2015/

Σύντομο Βιογραφικό
Ο Bard Yden είναι ο διευθυντής του Oslo Skeive Filmer Film Festival από το 2007. Γράφει στο περιοδικό «BLIKK» για νέα που έχουν να κάνουν με τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Έχει υπάρξει βοηθός παραγωγού σε ταινίες και ασχολείται επίσης με την online πλατφόρμα ταινιών FilmFest.