Η Ντίνα Κούκου σε μια συνέντευξη για το «Γιατί τώρα;»

…«Ξαφνικές» μεταστροφές της συμπεριφοράς του. Εσύ φταις γιατί τον έκανες να νιώθει άσχημα. Προσπαθείς να προβλέψεις τα γεγονότα για να μη θυμώσει. Ενοχές. Φόβος. Απολογείσαι ότι δεν κάνεις τίποτα σωστά και κατηγορείς τον εαυτό σου γι’ αυτό. Δεν σε σέβεται, δεν σου φέρεται σα να είστε ίσοι. Χρειάζεται να ρωτάς, να παίρνεις άδεια για το οτιδήποτε. Δεν λες τη γνώμη σου, γιατί φοβάσαι την τιμωρία. Η τιμωρία της σιωπής. Αποφεύγεις με κάθε κόστος τη σύγκρουση, είναι αβάσταχτο όταν συμβαίνει. Προσπαθείς να μην κάνεις θόρυβο, να μη σε παρατηρεί στον χώρο. Απομόνωση. Τα σημάδια. Τίποτα δεν είναι εμφανές. Και οι ερωτήσεις που κάνουν όλοι: «Γιατί δεν έφυγες»… «Γιατί το λες τώρα»…

Υπόθεση

Τρεις γυναίκες εργάζονται σε έναν φορέα που υποστηρίζει θύματα κακοποίησης. Έπειτα από μια καταγγελία, αναλαμβάνουν μια υπόθεση σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκων. Ένας νέος συνεργάτης εμφανίζεται. Οι μαρτυρίες πληθαίνουν. Η υπόθεση παίρνει μεγάλες διαστάσεις. Οι άνθρωποι σπάνε τη σιωπή τους. Προσωπικές αντιστάσεις, ντροπή, φόβος για την κοινωνική κατακραυγή. Όμως, όσο αυτές οι γυναίκες προσπαθούν να δώσουν φωνή και να στηρίξουν αυτούς που το έχουν ανάγκη, ζουν έναν εφιάλτη που κανείς δεν ξέρει. Μέχρι τώρα.

Σημείωμα της Ομάδας Ανδρομέδα

Μέσα από τη φετινή παράσταση θέλουμε να τονίσουμε την αναγκαιότητα και σημαντικότητα ύπαρξης ασφαλούς κοινωνικού πλαισίου και εξειδικευμένων δομών/φορέων για την υποστήριξη των θυμάτων κακοποίησης, ώστε οι άνθρωποι να επικοινωνούν ή/και να καταγγέλλουν τα βιώματά τους, χωρίς φόβο.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους τα θύματα κακοποίησης μπορεί να αργήσουν να μιλήσουν για το τραύμα τους.

Στοχεύουμε στην ενημέρωση και στην ευαισθητοποίηση του κοινού, για να αντιμετωπίσουμε, μέσω της τέχνης, όσους στέκονται, επικριτικά και καχύποπτα, απέναντι στα θύματα που άργησαν να καταγγείλουν τον κακοποιητή τους, κάνοντάς τους συχνά την ερώτηση «Γιατί τώρα;», ζητώντας, δηλαδή, τον λόγο από τα θύματα. Είναι επιτακτική η ανάγκη να εξαλειφθεί το φαινόμενο του victim blaming, γιατί αποθαρρύνει τα θύματα από τον αγώνα διεκδίκησης της δικαίωσής τους και διαιωνίζει την κουλτούρα της βίας.

Η Ντίνα Κούκου μάς μιλάει για την παράσταση 'Γιατί τώρα;' . 

Πώς αντιμετωπίζει η παράσταση "Γιατί Τώρα" το θέμα της κακοποίησης και τι σας έκανε να αποφασίσετε να συμμετάσχετε σε αυτήν;

Ντίνα Κούκου: Με τη «Θεατρική Ομάδα Ανδρομέδα», της οποίας είμαι ιδρυτικό μέλος, καταπιανόμαστε από το 2018 με το θέατρο- ντοκουμέντο. Έχουμε αναδείξει όλα αυτά τα χρόνια διάφορες μορφές κακοποίησης και καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Φέτος, αποφασίσαμε να αναδείξουμε την ψυχολογία των θυμάτων κακοποίησης, για να εστιάσουμε στους λόγους που ένας άνθρωπος δεν δύναται να αντιμετωπίσει ορθολογικά ή εύκολα μια κακοποιητική κατάσταση, συμπεριφορά ή σχέση, ώστε να προσπαθήσουμε να εξαλείψουμε το φαινόμενο του victim blaming.

Αναμφίβολα, θέματα που πραγματεύονται τη βία σε κάθε της μορφή δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο να έρθουν εις πέρας. Εσείς πώς προετοιμαστήκατε ψυχολογικά για τον ρόλο σας στην παράσταση και πώς αντιλαμβάνεστε το καθήκον του καλλιτέχνη να φέρει στο φως θέματα κοινωνικής σημασίας και στην προκειμένη περίπτωση κακοποίησης;

Ν.Κ.: Το ότι γνωρίζω πως τα λόγια και τα βιώματα που αναφέρω στην παράσταση είναι ενός συνανθρώπου μου, φέρει τεράστια ευθύνη. Το μόνο που χρειάζεται από μέρους μου, είναι να αντιμετωπίζω τον ρόλο με κατανόηση, ειλικρίνεια και μεγάλο σεβασμό. Οφείλουμε ως καλλιτέχνες- όπως εγώ τουλάχιστον το βλέπω- να συμβάλλουμε στη διαμόρφωση κοινωνικής συνείδησης και να ανοίγουμε έναν δημόσιο διάλογο για όλα αυτά που είναι δύσκολο, αλλά χρήσιμο, να συζητάμε.

Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια των προβών ή των εμφανίσεων της παράστασης;

Ν.Κ.: Να δείξω στις παύσεις μου, με «εργαλείο» το σώμα μου, τα συναισθήματα που βιώνει ένας άνθρωπος που κακοποιείται και δεν μιλάει.

Τι συναισθήματα σας προκαλεί το γεγονός ότι η παράσταση προσπαθεί να αναδείξει τη σημασία της ενημέρωσης και της εξάλειψης του victim blaming;

Ν.Κ.: Συνεχίζω να ελπίζω!

Με ποιον τρόπο η παράσταση αλληλεπιδρά με το κοινό και ποια ελπίδα έχετε για το πώς μπορεί να επηρεάσει τη συνείδηση του κοινού;

Ν.Κ.: Οτιδήποτε δεν κατανοούμε, συμβαίνει συχνά να το «ακυρώνουμε» χωρίς δεύτερη σκέψη. Συνεπώς, στην παράσταση, αναδεικνύοντας την ψυχολογία των θυμάτων κακοποίησης, στόχος μας είναι το κοινό να κατανοήσει, να συναισθανθεί, να βάλει για λίγο «τα πόδια του στα παπούτσια του άλλου». Με αυτόν τον τρόπο, ίσως την επόμενη φορά σκεφτούμε περισσότερο τη θέση του θύματος πριν γίνουμε επικριτικοί ή καχύποπτοι και ρωτήσουμε «Γιατί το λέει τώρα;» ή «Γιατί δεν έφευγε;». 

Ποια είναι η προσωπική σας προσέγγιση για την αντιμετώπιση της κακοποίησης και τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η τέχνη στην αλλαγή της κοινωνίας;

Ν.Κ.: Τα τελευταία χρόνια έχουμε στρέψει το βλέμμα αρκετά προς τις έμφυλες διακρίσεις, τη βία, τις γυναικοκτονίες, τις διάφορες μορφές κακοποίησης και καταπάτησης δικαιωμάτων. Ο κόσμος μιλάει, πραγματοποιούνται μελέτες, γράφονται βιβλία, τραγούδια, ανεβαίνουν παραστάσεις και πολλά άλλα. Και καλώς. Τι γίνεται, όμως, με τον κρατικό μηχανισμό που θα έπρεπε να έχει αποτελεσματικό δίκτυο δομών και υπηρεσιών και θα έπρεπε να παρέχει ασφάλεια στα θύματα κακοποίησης; Τι γίνεται με τα αντανακλαστικά των αρχών; Η ενημέρωση και ο δημόσιος διάλογος είναι σαφέστατα σημαντικά βήματα, όμως δεν αρκούν.

Πώς συνεργαστήκατε με τη σκηνοθέτη και την υπόλοιπη ομάδα στα πλαίσια της παράστασης; Πώς οι καλλιτεχνικές τεχνικές όλης της ομάδας συνέβαλαν στην απεικόνιση του θέματος;

Ν.Κ.: Η Αναστασία Τσούτση είναι ηθοποιός και η σκηνοθέτρια της φετινής παράστασης, η οποία είναι, ομοίως, ιδρυτικό μέλος της ομάδας και, κυρίως, φίλη μου. Της έχω απόλυτη εμπιστοσύνη. Τα υπόλοιπα ιδρυτικά μέλη της ομάδας και φίλες μου, επίσης, είναι η ηθοποιός Φανή Γρύλλη, η οποία φέτος είχε και την ενδυματολογική επιμέλεια της παράστασης και η ηθοποιός Σοφία Ρούβα, η οποία είχε φέτος την εικαστική επιμέλεια της παράστασης. Τις αγαπάω βαθιά και τις τρεις. Είμαστε συνοδοιπόροι και στη ζωή και στο θέατρο εδώ και χρόνια. Έχουμε κοινές απόψεις και κοινή αισθητική κι αυτό βοηθάει οπωσδήποτε στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα  Θα ήθελα να αναφέρω, φυσικά, και τον ηθοποιό Παύλο Πιέρρο, με τον οποίο, ως ομάδα, είχαμε τη χαρά να συνεργαστούμε φέτος για πρώτη φορά και πήγε καλά αυτό.