Η Γεωργία Δρακάκη και ο αντι - επιτάφιός της που αφιερώνεται στη μνήμη του Τάσου Γκόβα

Παρά τις παράλληλες ζωές μας σε διάφορα καλλιτεχνικά πεδία και το γεγονός ότι είμαστε κοντά ηλικιακά, δεν είχε τύχει να γνωριστούμε δια ζώσης με τη Γεωργία Δρακάκη. Έμελε η πρώτη μας γνωριμία να γίνει για κάτι που έχει σημαδέψει και τους δυο μας (αυτό όμως αναφορικά με μένα είναι μια ιστορία για μια άλλη φορά) και δεν είναι άλλο από την ταραχή και την αναζωογόνηση που προκαλεί η δύναμη της απώλειας ενός αγαπημένου προσώπου. Καθίσαμε, λοιπόν, στη γειτονιά μας την Κυψέλη, για να μιλήσουμε για το βιβλίο που δημιοσίευσε πρόσφατα η Γεωργία με τίτλο "Ο Τάσος πέθανε" που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτος και είναι αφιερωμένο στη μνήμη του φίλου της Τάσου Γκόβα. 

Ο Τάσος, με καταγωγή από την Αργολίδα, ήταν μουσικός που ξεχώρισε με τις δημιουργίες και το παίξιμό του στον χώρο του λαϊκού, έντεχνου και ρεμπέτικου τραγουδιού. Έφυγε από τη ζωή στις 21 Αυγούστου 2021, σε ηλικία 35 ετών, αλλά πρόλαβε να πραγματοποιήσει πολλά από όσα ήθελε, όπως εξομολογείται παρακάτω ένας άνθρωπος που τον ήξερε απέξω και ανακατωτά και η απουσία του πια στη ζωή της είναι τόσο ισχυρή όσο και η παρουσία του.

Πες μου λίγα λόγια για τον φίλο σου.

Γνωριστήκαμε μέσω facebook πριν από 8 χρόνια περίπου. Ήταν οι αθώες εποχές του facebook που μιλούσαμε στα comment και τότε ξεκινούσαν οι Ρεμπετόπληκτοι, στους οποίους ανήκω και εγώ. Εγώ έβλεπα έναν τύπο με μπουζούκι, εκείνος μια τύπισσα που τραγουδούσε στον δρόμο και κάπως έτσι μιλήσαμε. Η σχέση μας έγινε αμέσως συνεργατική και παίζαμε σε πάλκα στο Ναύπλιο και το Άργος που ήταν τα μέρη του Τάσου, αλλά και στην Αθήνα. Στη συνέχεια, η σχέση μας εξελίχθηκε σε ερωτική, φιλική, συντροφική και αναρχική, όπως θα εξελισσόταν η σχέση ενός υδροχόου και ενός λιονταριού. Ποτέ δεν ήμασταν αποκλειστικοί ερωτικοί σύντροφοι αλλά φλερτάραμε μεταξύ ζωής, πάθους, προβών και φιλιών!

Τι σας συνέδεσε τόσο πολύ;

Η απέχθεια για την πεζή πραγματικότητα με τον τρόπο που εκφέρεται και ζητείται από νέους ανθρώπους να τη διαχεριστούν (δουλειά, 8ωρο, οικογένεια κτλ), ανεξάρτητα που και οι δύο θέλαμε να κάνουμε παιδιά κάποια στιγμή, όχι απαραίτητα μεταξύ μας. Μας ένωσε φυσικά και το φευγιό μέσα από τις ασχολίες και τις αγάπες μας, το ότι καθόμασταν σε παρέες με ποιητές και ρεμπέτες, ας πούμε. Πιστεύω ότι και αυτός ήταν ένας σημαντικός συνδετικός κρίκος.

Με τα χρόνια δεν ξέρω αν φτάνει απαραίτητα αυτό πάντως, το να έχεις με κάποιον κοινά ή παρόμοια ενδιαφέροντα και αισθητική.

Είχα τις προάλλες μια κουβέντα σχετικά με το ότι η μουσική είναι σημαντικός δίαυλος επικοινωνίας και ισχύει αυτό, πράγματι. Όταν είσαι νέος και ενώνεσαι μέσα από τα τραγούδια και τις συνδιαλλαγές με τους άλλους, όταν π.χ. κάθεστε και μιλάτε για τα τραγούδια του Μάρκου, αυτό δεν το ξεχνάς. Προερχόμασταν πάντως από διαφορετικό περιβάλλον, τόσο σε οικογενειακό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Εκείνος είχε χάσει και τον αδερφό του που και εκείνος έφυγε σε νεαρή ηλικία. Μας ένωνε η αγάπη για τη μουσική, τη ζωή, τον έρωτα. Δεν είναι και λίγα αυτά για να ενώσουν δύο ανθρώπους!

Πόσα χρόνια κράτησε αυτή η σχέση;

Από την πρώτη μέρα που τον είδα στη γωνία του Γρηγόρη στην πλατεία Εξαρχείων μέχρι λίγες βδομάδες πριν φύγει από τη ζωή, είχαμε συχνή και σταθερή επικοινωνία. Μπορεί να μεσολαβούσαν κάποια μικρά διαστήματα που δεν είχαμε επικοινωνία είτε επειδή ήμασταν σε διακοπές είτε επειδή βρισκόμασταν σε άλλες σχέσεις, αλλά πάντα επανερχόμασταν. Ανταλλάζαμε πάντα και καλλιτεχνικές ιδέες εννοείται! Φροντίζαμε ο ένας τον άλλον καλλιτεχνικά.

Πώς βίωσες την απώλειά του;

Πολύ δύσκολα. Μου ανακοινώθηκε από έναν κοινό αγαπημένο φίλο, τον Δημήτρη Μπαρμπαγιάννη, που είναι μουσικός. Με πήρε τηλέφωνο και με ρώτησε αν ο Τάσος ήταν στο σπίτι μου, γιατί όταν ερχόταν στην Αθήνα πήγαινε είτε σε συγγενείς του είτε σε μένα. Μου είπε, λοιπόν ότι τον έψαχναν αλλά φαντάστηκα ότι κάπου θα έπαιζε ή θα βρισκόταν σε κάποια δική του μικρή αποκλίνουσα ρουτίνα, αν καταλαβαίνεις… Μετά από λίγη ώρα με ξαναπήρε ο Δημήτρης και μου είπε «Γεωργία, ο Τάσος πέθανε». Ήταν αυτή η φράση που κάθισε σαν πέτρα μέσα μου. Επειδή την τελευταία φορά που ήρθε στην Αθήνα, μάλιστα, δεν μπόρεσα να τον δω, το έφερα βαρέως έως και σήμερα. Μόνο λίγο ανακουφίστηκα από το βιβλίο με το αντίβαρο και το αντίδωρο του μοιράσματος αυτού του συναισθήματος και της διασποράς της ύπαρξης αυτού του ανθρώπου. Αν μπορούν να μάθουν τη μουσική του δέκα άνθρωποι μέσα από εμένα, αυτό είναι χαρά και δώρο!

Πώς αποφάσισες να γράψεις το βιβλίο;

Το καλοκαίρι του ’21 ήταν δύσκολο για μένα για πολλούς λόγους. Όταν μου έρχεται μια συμφορά, αμέσως πέφτω στη φωτιά. Δεν παγώνω. Βίωσα αμέσως το πένθος και το επικοινωνούσα με ανθρώπους δικούς μου και δικούς του. Ακολούθησε στη συνέχεια ένας μεγάλος έρωτας που δεν ευδοκίμησε. Ξεκίνησα, λοιπόν, να καταγράφω κάποιες σκέψεις για αυτό το θανατικό που ήταν η πρώτη μου μεγάλη απώλεια, αν εξαιρέσεις την προγιαγιά μου που έφυγε στα 97 της. Ήταν λες και μου είπε κάποιος να γράψω για αυτό και δεν είχε σχέση με τα προηγούμενα θεατρικά πονήματα που έχω κάνει. Ένας άνθρωπος που προέρχεται από τον χώρο της υποκριτικής με ενθάρρυνε να συνεχίσω τη γραφή για τον χαμένο φίλο μου, λέγοντάς μου ότι αυτή είναι μια όμορφη και ιερή διαδικασία και έτσι γράφτηκε. Δε με ένοιαζε και δεν ήξερα αν θα εκδοθεί αλλά ήξερα ότι θα γραφεί!

Ήταν δύσκολη διαδικασία;

Εύκολη και δύσκολη. Ήταν ερωτικό γράψιμο, σαν να μπαίνεις σε έναν έρωτα με τα μπούνια. Είχε όμως μια ροή. Από τον Απρίλιο του ’22 μέχρι τον Ιανουάριο του ’23, το βιβλίο πήγαινε σφαίρα. Ήταν μια περίοδος με πολύ έρωτα και ευημερία για μένα και η συγγραφή του βιβλίου ήταν μια αντίθεση. Ήταν η υπενθύμιση να γειωθώ σε αυτό. Π.χ. μπορεί να πήγαινα για μπάνιο αλλά ήξερα ότι όταν γύριζα θα συνέχιζα τη συγγραφή. Ήταν μια ωραία ψυχαναλυτική διαδικασία για μένα.

Πόσο χρονών ήσουν όταν το έγραψες;

Λίγο πριν κλείσω τα 30. Μια ηλικία κόμβος! Έχοντας κλείσει και τα 31, είχα τη χαρά να το δω να εκδίδεται από τον Κάκτο.

Τι σου λείπει περισσότερο από εκείνον;

Η θωριά του. To βάδισμά του που έμοιαζε να το τραβάει ο ουρανός. Ένιωθες ότι το κεφάλι του έφτανε στα σύννεφα. Θεόρατος άνθρωπος και αεράτος ψυχικά. Ο υδροχόος των υδροχόων, ο αέρας του αέρα.

Κατέκτησε τους στόχους του; Πώς ήταν η ζωή του;

Δύσκολη. Δε χωρούσε στο επαρχιακό περιβάλλον χωρίς να εννοώ κάτι τραβηγμένο. Προερχόταν από ένα αρχοντόσπιτο, οι γονείς του είχαν ανοιχτό το σπίτι για όλο το χωριό, αλλά ένιωθε πως δε χωράει σε αυτόν τον κόσμο. Σου απάντησα ότι μας ένωνε η απέχθεια για την πεζή πραγματικότητα αλλά μας χώριζε το ότι ο Τάσος είχε τάσεις φυγής από αυτήν ενώ εγώ είχα και έχω τάσεις ίασης αυτής της πεζότητας μέσα από αυτά που κάνω. Ο Τάσος ήθελε να ξεφύγει από την καθημερινότητα μέσα από πολλούς γνωστούς τρόπους σε όλους μας, φυσικούς και χημικούς και εκείνος τους ακολουθούσε όλους. Τελικά, εκπλήρωσε τον στόχο και ξέφυγε από αυτήν. Όταν ξεφεύγεις πολύ από την πραγματικότητα, ξεφεύγεις και από τη ζωή!

Τι σε πλήγωσε περισσότερο στην απώλειά του;

Το πένθος είναι αυστηρά ιδιωτική και εγωιστική υπόθεση. Οπότε, θέλω να είμαι ειλικρινής. Πρώτα από όλα μου λείπει από τη ζωή μου. Πού είναι τα μηνύματά μας, τα κρασιά και τα παιξίματά μας; Μου λείπει να του φτιάξω καφέ στο σπίτι μου και να τα πούμε, μου λείπουν όλα αυτά! Επίσης, με θλίβει ότι δεν τον έχει η κόρη του η Αναστασία, που είναι 2 χρονών. Η σύντροφός του η Αγγελική ήταν ήδη σε προχωρημένη εγκυμοσύνη στην κηδεία του. Η Αναστασία του μοιάζει πολύ. Τα μάτια, τα δάχτυλα, οι κινήσεις, η τρέλα της… Την είδα και της είπα από μέσα μου ότι ο Τάσος την ήθελε πολύ, ήθελε να κάνει παιδί. Και το ξέρουμε ήδη πως οι καλλιτέχνες κάνουν κόρη, όπως ο Ρασούλης, ο Κουγιουμτζής, ο Λοίζος… Και ο Τάσος θα μπορούσε να είναι ένας τέτοιος καλλιτέχνης, γιατί είχε δυναμική, αλλά είχε και το φευγιό που σου είπα. Θα έδινε κάτι διαφορετικό στα πράγματα αν συνέχιζε.

Νομίζω πως το πιο σκληρό είναι η συνειδητοποίηση της απουσίας! Συμφωνείς;

Είναι απάλευτο αλλά το πένθος του θανάτου είναι μαλακότερο από το πένθος του έρωτα όταν τελειώνει, του εν ζωή χωρισμού. Όταν τελειώνει μια σχέση, ο άλλος είναι πεθαμένος για σένα αλλά ζωντανός για τους άλλους. Το συζητάω συνέχεια και με την αγαπημένη μου φίλη, την Εσμεράλδα Γκέκα.

Πιστεύεις ότι υπάρχει κάτι μετά;

Πιστεύω στον Θεό από πολλά μετερίζια. Πιστεύω στον Θεό του Καζαντζάκη και του Νίτσε που είναι ο άνθρωπος. Πιστεύω ότι αυτή η κουβέντα που κάνουμε τώρα στην Κυψέλη είναι Θεός. Είναι Θεός η άνοιξη αλλά πιστεύω και στον ορθόδοξο Θεό αλλά επιλέγω να τον ερμηνεύω με τον δικό μου αιρετικό τρόπο. Με γοητεύει πολύ ότι οι κολλητοί του Ιησού ήταν άνθρωποι της υπαίθρου και ότι ο πατριός του ήταν ξυλουργός. Με γοητεύει ότι συγχωρεί παρά το ένστικτο και τη γνώση του, ξέρει δηλαδή ότι θα τον προδώσουν αλλά τους αγαπάει και πάλι όλους. Με γοητεύει όμως και η αδυναμία του, η ανθρωπόμορφη υπόστασή του στον σταυρό όταν λέει «Πατέρα μη μου δίνεις τούτο το ποτήρι. Δεν μπορώ να το αντέξω». Είναι γαμάτο αυτό! Ο ίδιος ο Χριστός δεν μπόρεσε να αντέξει, θα αντέξουμε εμείς; Για αυτό πρέπει να ζητάμε βοήθεια.

Ο χρόνος τελικά είναι γιατρός; Εγώ νομίζω πως είναι δάσκαλος.

Έχεις δίκιο. Ο χρόνος είναι δάσκαλος. Την άνοιξη δεν μπορεί να τη νικήσει κανείς. Μετά τη βροχή έρχεται το ουράνιο τόξο και ο ήλιος. Αυτό μας διδάσκει ο χρόνος και είναι ό,τι πιο παρήγορο και υπέροχο. Ο άνθρωπος γιατρεύει τον άνθρωπο. Εμείς οι ίδιοι γιατρευόμαστε με διάφορους δικούς μας τρόπους. Συχνά κάνουμε και τις πληγές μας τέχνη και γιατρεύουμε τους άλλους.

Όπως λέει ο Φοίβος Δεληβοριάς «Το καλοκαιρί θα ‘ρθεί», παρόλο που προτιμώ την άνοιξη. Πάντως πώς χαρακτηρίζεις αυτό το βιβλίο;

Ως αντι – επιτάφιο. Ο επιτάφιος του Ρίτσου είναι από τα αγαπημένα μου κείμενα και έχει αυτήν τη θρηνητική μορφή του μοιρολογιού που προέρχεται από την αρχαιότητα και την ψυχή του Έλληνα που αγκαλιάζει τον πόνο και τον χορεύει κιόλας. Αυτό το βιβλίο είναι ένα συμπίλημα προσωπικών σκέψεων και μηνυμάτων που θα ήθελα να έχω απευθύνει και πιστεύω ότι το έχω κάνει, έστω στο μεγαλύτερο μέρος του, στον Τάσο Γκόβα. Είναι σαν ένα ξεκλείδωμα μιας δικής μου ανεπίδοτης επιστολογραφίας σε εκείνον. Μέσα από τον θρήνο θέλω να πω αυτό, ότι το καλοκαίρι, όπως είπες, θα ‘ρθεί!

Πώς παραμένει ένας άνθρωπος ζωντανός μετά τον θάνατό του;

Δεν παραμένει. Είναι νεκρός. Το σώμα είναι η φορητή μας εκκλησία. Λέμε ότι κρατάμε τους νεκρούς ζωντανούς αλλά εμείς καθόμαστε τώρα εδώ και καπνίζουμε ενώ ο Τάσος δεν μπορεί να το κάνει αυτό. Για αυτό και η οριστικότητα και η σκληράδα του τίτλου. Ο Τάσος πέθανε. Από την άλλη, ο Τάσος ζει, γιατί υπάρχει το παιδί του, το έργο του, αυτό το βιβλίο… Θεωρώ ότι οι καλλιτέχνες είναι πιο ευάλωτοι και έχουν μεγαλύτερη ροπή στης ηδονές και τις παγίδες σε σχέση με τους υπόλοιπους αλλά έχουν ένα καλό. Έχουν περισσότερες πιθανότητες να παραμείνουν αθάνατοι. Δημιουργούν. Δεν εργάζονται απλώς κάπου χωρίς να το λέω υποτιμητικά για τα άλλα επαγγέλματα. Πέθανε ποτέ η Μάτση Χατζηλαζάρου ή ο Πάμπλο Πικάσο; Όμως ούτε αυτοί μπορούν να κάνουν ένα τσιγάρο τώρα και να πιουν έναν καφέ στην Κυψέλη.

Μπορούν οι όμορφες στιγμές να ξεπεράσουν τον πόνο και το πένθος;

Όχι γιατί έχουμε αυτήν την τάση να δίνουμε περισσότερη έμφαση στη θλίψη. Η λάμπα νικάει το σκοτάδι γιατί εκείνο είναι πυκνό ενώ αυτή είναι αιχμηρή. Με λύπη γεννιόμαστε, με λύπη καταλήγουμε σε ένα νοσοκομείο… Οι λύπες είναι περισσότερες από τις χαρές. Το μόνο που ξεπερνάει το πένθος είναι ένα άλλο πένθος. «Ξεπέρασα» τον χαμό του Τάσου όταν έχασα τον μεγάλο μου έρωτα. Μου μειώθηκε λίγο εκείνη η ένταση. Μετά έχασα τη γάτα μου που ζήσαμε μαζί τόσα χρόνια και την είδα να χάνει κιλά από το ζάχαρο.

Μπορείς εύκολα να χαρακτηριστείς ως απαισιόδοξη με αυτές τις δηλώσεις, έστω και επιφανειακώς.

Γι’ αυτό έχω φροντίσει να έχω την απάντηση στο βιβλίο και χαίρομαι που δε συμφωνείς. Δεν είναι πεσιμισμός αλλά μαγικός ρεαλισμός ή μάλλον ποιητικός ρεαλισμός του Μαρκές. Όταν βλέπεις τη ζωή έτσι, πάντα κάτι όμορφο θα συμβαίνει. Το πιο φανερό κομμάτι όμως της ζωής είναι οι λύπες και οι ματαιώσεις. Είναι μια δεμένη κλωστή πάνω στην ίδια τη ζωή μας. Ο ίδιος ο πόνος βρίσκεται στη γέννησή μας και στον αποχωρισμό από τον θάλαμο της μαμάς μας ή αργότερα όταν σταματάμε να πίνουμε μητρικό γάλα. Πάμε σχολείο ένα ωραίο πρωί και αποχωριζόμαστε το σπίτι μας. Χάνουμε τους παιδικούς μας φίλους όταν αλλάζουμε γειτονιά. Άρα, για ποια απαισιοδοξία μιλάμε; Θα συμφωνήσω μόνο στο να πασπαλίζουμε με λίγη αισιοδοξία την καθημερινότητα, ακόμα και μηχανικά. Αλλιώς δεν παλεύεται αν σκεφτείς πόσο σκοτάδι και προδοσίες βιώνουμε καθημερινά. Δε με χαλάει αυτό αλλά η επιβολή των «θετικών» στοιχείων.

 Τι σου έδωσε ξανά δύναμη μετά τον θάνατο του φίλου σου;

Η ζωή, το παιδί του Τάσου, το βιβλίο μου, η συνειδητοποίηση ότι θέλω να ζήσω πριν πεθάνω και εγώ. Τουλάχιστον ο Τάσος πρόλαβε και έζησε. Έκανε ό,τι γούσταρε, τραγούδησε, αγάπησε, ερωτεύτηκε, έκανε σεξ, ταξίδια, καταχρήσεις, μουσικές… Το αντίδοτο του θανάτου είναι σίγουρα η ζωή.

Τι σου έμαθε η σχέση σου μαζί του;

Δεν το είχα σκεφτεί ποτέ αυτό έτσι. Ήταν το αρχέτυπο της ανθρώπινης ερωτικής και φιλικής συνάφειας που έχω στο πλατωνικό μου σύμπαν. Θα ακουστεί αλαζονικό αλλά αν οι άνθρωποι μπορούν να συναντηθούν με τη μισή φόρα, δυναμική και αλήθεια που συναντήθηκα εγώ με τον Τάσο, τότε είναι τυχεροί. Μου έμαθε πως είναι εφικτές οι ονειρικές σχέσεις σε αυτόν τον μαύρο κόσμο! Η πραγματικότητα έχει κάποιες απαιτήσεις για να τραβηχτεί το καράβι της. Θέλουμε να ταξιδέψουμε σε όλο τον κόσμο αλλά πρέπει να δουλεύουμε. Θέλουμε να κάνουμε παιδί αλλά πρέπει να έχουμε ένα σπίτι. Με τον Τάσο μπορεί να μην κάναμε ακριβώς αυτά αλλά ένα παιδί δε χρειάζεται να είναι μόνο ένα ανθρωπάκι που μπουσουλάει αλλά και ένα τραγούδι, ένα project, ένα βιβλίο καλή ώρα… Αν μου συνέβαινε εμένα ένας θάνατος αιφνίδιος, θα έκανε το ίδιο και ο Τάσος θέλω να πιστεύω. Θα έγραφε ένα τραγούδι. Το φευγιό του μου υπενθύμισε ότι όλα είναι περαστικά. Όρμησα στη ζωή μετά τον θάνατό του και έχω γίνει πιο ανοιχτή σε κάποια πράγματα.

Τι θα του έλεγες αν τον έβλεπες τώρα;

«Βρε μ@λ@κ@, πας καλά; Πήγες και πέθανες; Φίλα με!».

Φωτογραφία εξωφύλλου : Αλέξανδρος Μάντουκας

Φωτογραφία κειμένου : Παναγιώτης Γιαννούτσος