Η Λένα Διβάνη μιλάει για πρώτη φορά στο deBόp

Πρόσφατα, ανατυπώθηκε από τις εκδόσεις Πατάκη το βιβλίο "Εγώ ο Ζάχος Ζάχαρης" της Λένας Διβάνη, μια ιστορία που πρωταγωνιστεί ένας γάτος, ο Ζάχος, που υπήρξε στην πραγματικότητα στο πλευρό της. Με αυτήν την αφορμή και σε ένα διάλειμμα ανάμεσα σε ταξίδια, συγγραφή και ανάγνωση, η Λένα Διβάνη μιλάει για την αγάπη της για τις γάτες, την εποχή που ζούμε, τη ζωή της μετά από την παραίτηση της ως καθηγήτρια στη Νομική Σχολή Αθηνών και πολλά άλλα. 

Αυτήν τη στιγμή ασχολείστε ολοκληρωτικά με τα βιβλία σας;

Εντελώς και απολύτως ολοκληρωτικά! Εξού και χαμογελάω συνεχώς.

Αναπολείτε την εποχή του πανεπιστημίου;

Για να είμαι ειλικρινής, μου λείπει πολύ το μοναδικό πράγμα που αγάπησα στο πανεπιστήμιο: Η διδασκαλία, οι φοιτητές και οι φοιτήτριές μου. Προσπαθώ όμως να το αναπληρώσω, μετά την παραίτησή μου κάνοντας, διαδικτυακό mentoring σε κάθε σχολείο που ζητάει βοήθεια μέσω της καταπληκτικής πλατφόρμας του tipping point. Επίσης, επισκέπτομαι σχολεία μόλις μου το ζητήσουν είτε έχω χρόνο είτε δεν έχω. Βρίσκω!

Πώς γεννήθηκε η σχέση σας με τα βιβλία;

Καρμικά. Στο σπίτι που μεγάλωσα υπήρχαν λίγα βιβλία και πολλές εγκυκλοπαίδειες. Μόλις όμως έπεσε στα χέρια μου το πρώτο παιδικό βιβλίο, η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων, το θαύμα δραπέτευσε από τις σελίδες και μπήκε μέσα μου! Κατάλαβα ενστικτωδώς ότι τα βιβλία θα ήταν το καταφύγιό μου, η παρηγοριά μου, η μόρφωσή μου, η παρέα μου, η διαφυγή μου, το οπλοστάσιό μου. Γι’ αυτό, μόλις έμαθα γραφή, άρχισα να γράφω κι εγώ ένα.

Τι διαβάζετε αυτήν την περίοδο;

Ξαναδιαβάζω το βιβλίο του Τony Judt, η Ευρώπη μετά τον πόλεμο και πρωτοδιαβάζω μια πολιτική νουβέλα ενός νέου συγγραφέα, του Αναξίμανδρου Σόϊτσερ, Ο γιός του Τροτσκιστή, εκδόσεις Μπλε Σκίουρος.

Πώς γεννήθηκε η αγάπη σας για τις γάτες;

Τυχαία. Εγώ τους σκύλους αγαπούσα αλλά επειδή είμαι αρρωστημένα ταξιδιάρα ήταν πρακτικά αδύνατον να υιοθετήσω σκυλί. Έτσι, μια ωραία ημέρα, μια φίλη μου με παρακάλεσε να κρατήσω για ένα Σαββατοκύριακο ένα νεογέννητο γατάκι- όπως καταλαβαίνετε παγίδα ήταν τελικά και έπεσα μέσα με τα μούτρα. Τον αγάπησα τον Ζούη πολύ και δεν μπορούσα να τον επιστρέψω σαν δέμα. The rest is history!

Τι έχετε αποκομίσει από αυτόν τον ισχυρό δεσμό με τα ζώα;

Ότι ζώντας μαζί τους μαθαίνεις τρομερά πράγματα για τον εαυτό σου, όπως με κάθε στενή σχέση άλλωστε. Απλώς με τα ζώα δεν έχουμε τις άθλιες φοβίες/συμπλέγματα/πισινές που έχουμε με τους ανθρώπους γιατί δεν τα φοβόμαστε τόσο. Ίσως γι’ αυτό η σχέση με ένα ζώο είναι τόσο πολύτιμη, γιατί άφοβα μπορείς να του αφοσιωθείς ολοκληρωτικά.

Τι θα έλεγε ο Ζάχος Ζάχαρης για τον κόσμο σήμερα;

Όπως θα διαπιστώσετε όταν διαβάσετε το βιβλίο, ήταν τρομερά σοφός γάτος με ντοκτορά στην Ανθρωπολογία. Έμπαινε κατευθείαν στο ψαχνό. Πιστεύω λοιπόν ότι θα μου ‘λεγε «Αυτός ο κόσμος δεν θ΄αλλάξει ποτέ Δεσποσύνη, μη χτυπιέσαι τόσο πολύ γιατί θα χαλάσεις το μανικιούρ που δεν έχεις!»

Μαζί με το Εργαζόμενο Αγόρι, είναι δύο βιβλία που γράψατε παλιότερα και επανατυπώθηκαν.

Σωστά.

Έχω την αίσθηση ότι είναι πιο κοντά στο σήμερα πάντως. Τι σας έκανε να τα επαναφέρετε τώρα;

Το ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ ΑΓΟΡΙ ήταν ένα από τα πρώτα φεμινιστικά βιβλία που γράφτηκαν before it was cool! Πράγματι ,τώρα, μετά το meToo  ήταν η ώρα του.

Το βιβλίο ΕΓΩ Ο ΖΑΧΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ γράφτηκε στα χρόνια των μνημονίων όταν έβρεχε πίκρα πάνω από τη χώρα, όταν οικογένειες σκίζονταν από πολιτικές διαμάχες μάταιες και φίλοι έκοβαν την καλημέρα. Η ίδια μαύρη αυτή εποχή για μένα ήταν ακόμα πιο μαύρη γιατί έχασα σχεδόν μαζί τα δύο πλάσματα που με αγαπούσαν χωρίς όρους: τον πατέρα μου και τον Ζαχούλη! Για να γλυκάνω λίγο το μέσα μου, λοιπόν, έγραψα την ιστορία μας και την πρόσφερα στον κόσμο σαν μια κουταλιά μέλι για την ψυχή. Το βιβλίο αγαπήθηκε και μεταφράστηκε σε όλον τον κόσμο -φέτος μάλιστα ανεβαίνει σαν θεατρικό έργο στη Λετονία. Μόλις εξαντλήθηκε, μας το ζητούσαν επίμονα οι αναγνώστες και φυσικά το ξανατυπώσααμε.

Ποια είναι η γνώμη σας για την πολιτική ορθότητα στην τέχνη;

Πιστεύω ότι τα βιβλία γράφτηκαν στην εποχή τους και μαρτυρούν κάτι σημαντικό για την εποχή τους, γι’ αυτό και δεν τα αλλάζουμε, δεν τα απαγορεύουμε, δεν τα καίμε, δεν τα αναθεματίζουμε. Αντίθετα, τα χρησιμοποιούμε σαν πρώτη ύλη, σαν τροφή για σκέψη. Αν δεν διαβάζαμε το ΚΟΥΚΛΟΣΠΙΤΟ λ.χ., οι σημερινές γυναίκες πως θα συνειδητοποιούσαμε τι αγώνα έχουν δώσει οι προηγούμενες γενιές για να ζούμε εμείς στη σχετική ελευθερία που ζούμε; Το ίδιο ισχύει για κάθε μορφή τέχνης.

Ταξιδεύετε συχνά και αν δεν κάνω λάθος, έχετε ζήσει στο εξωτερικό λόγω των σπουδών σας; Ποια είναι τα προτερήματα και τα ελαττώματα της Ελλάδας σε σχέση με το εξωτερικό;

Ελαττώματα: Η χώρα μας δεν μας συμπαθεί, μας βάζει τρικλοποδιές, δεν προσπαθεί να μας βοηθήσει, οπότε ο σώζων εαυτόν σωθήτω! Εν ολίγοις, δεν είναι μάνα μας κανονική, είναι μητριά πατρίδα.

Προτερήματα: Είναι όμως κούκλα, κεφάτη, χαλαρή και γλετζού. Πες με μαζοχίστρια αλλά δεν την αλλάζω με τίποτα!

Μπορεί ένας νέος να είναι ευχαριστημένος με τις ακαδημαϊκές - επαγγελματικές επιλογές που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα;

Όχι βέβαια, γι’ αυτό αυτομολούν τα παιδιά μαζικά.

Με αφορμή την πρόσφατη επέτειο του Πολυτεχνείου, ποια είναι η δική σας μεταπολίτευση; Πώς βλέπετε να βαδίζει η Ελλάδα μέσα σε αυτά τα 50 χρόνια;

Η Ελλάδα δεν βάζει μυαλό, είναι σαν έφηβη 200 ετών! Τα θέλει όλα τώρα, φταίνε πάντα οι άλλοι. Κάνει πάντα το δικό της και αδιαφορεί για τις επιπτώσεις σαν να λέει «να πάτε όλοι στο διάολο, εγώ θα βγω με τον Σάκη σε κλαμπ το βράδυ κι ας έχω εξετάσεις αύριο!»

Πώς βλέπετε τον κόσμο σε παγκόσμιο επίπεδο;

Ζούμε σε μια πολύ ενδιαφέρουσα, δηλαδή πολύ επικίνδυνη ρωγμή του χρόνου: Όλα αλλάζουν καταιγιστικά (το κλίμα, η τεχνητή νοημοσύνη, η πολιτική, οι ανθρώπινες σχέσεις, η εργασία) αλλά εμείς μένουμε ίδιοι. Είμαι περίεργη που θα οδηγηθεί αυτό το ακυβέρνητο σκάφος σ΄αυτά τα αχαρτογράφητα νερά…

Πιστεύετε ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει πράγματι το ανθρώπινο χέρι κάποια στιγμή;

Ω ναι, είμαι σίγουρη. Και δεν το λέω με την καλή έννοια… ΄Εχουμε αμολήσει ένα θηρίο, το βάζουμε στα σπίτια μας, στη ζωή μας και δεν ξέρουμε πως να το τιθασεύσουμε. Καταλαβαίνετε…

Τι σας προσφέρει δύναμη και αισιοδοξία στην καθημερινότητα σας;

Ένα ωραίο βιβλίο στο κομοδίνο μου. Ένας καφές με τους φίλους μου. Δηλαδή η τέχνη και η αγάπη.

Γράφετε άλλο βιβλίο αυτήν την περίοδο ή ετοιμάζετε κάποια ανατύπωση;

Γράφω ένα μυθιστόρημα για την άνοδο και την πτώση ενός λαϊκιστή ηγέτη. Πάντα έρεπα στο κοινωνιολογικό μυθιστόρημα και τώρα η μεγάλη πληγή είναι αυτή στην Ελλάδα και τον κόσμο ολόκληρο. Αυτό με τυραννάει και γι’ αυτό θα γράψω ελπίζοντας πως θα το καταλάβω καλύτερα.