Η Ομάδα ΑΤΟΝΑλ μας μιλάει για τον «Λάμπρο» | Θέατρο του Νέου Κόσμου

Ο ήρωας του ποιητή χαρακτηρίζεται από δίπολα:  Ανέντιμος αλλά γενναίος, ένοχος αλλά και ήρωας. Πώς αντιλαμβάνεστε εσείς τον Λάμπρο σαν ποιητική φιγούρα αλλά ανθρώπινη υπόσταση και πώς αποδόθηκε αυτό στην παράσταση;

Γιώργος: Ο Λάμπρος, στο ποίημα του Σολωμού, ακολουθεί μια πορεία αντίστοιχη πολλών άλλων λογοτεχνικών και θεατρικών τραγικών ηρώων: ξεκινά πανίσχυρος και καταλήγει να συνθλίβεται ολοκληρωτικά. Στην έναρξη της παράστασης χορεύει περήφανα και στο τέλος της ξεψυχά αβοήθητος. Η κατακλυσμιαία εναλλαγή ψυχικών καταστάσεων στη σκηνή -από την υπερηφάνεια στο ερωτικό πάθος και από τον τρόμο στην απόγνωση- μετατρέπει τον ήρωα του Σολωμού από ποιητική φιγούρα σε ολοζώντανο χαρακτήρα. Μοιραία, τον βλέπουμε να κουβαλά και την ανθρώπινη, την τρωτή του φύση.

Σοφία: Ο Λάμπρος είναι κυρίως ένας άνθρωπος ικανός για ηρωικές πράξεις αλλά και για μεγάλα αντι-ηρωικά σφάλματα. Η μοίρα του είναι γραμμένη από την πρώτη στιγμή λόγω ενός «προπατορικού» αμαρτήματος:  Αρνήθηκε το ρόλο και τις ευθύνες του  πατέρα και του συζύγου. Όμως η ευθύνη που έχει για τις επιλογές του δεν τον καθιστούν ένοχο. Η σύμπτωση, το τυχαίο, τον φέρνουν όμως αντιμέτωπο με εκείνες τις παλιές επιλογές σε ανύποπτο χρόνο.

Λήδα: Ο Λάμπρος πέρα από μία ποιητική φιγούρα πιστεύω πως είναι ένας άνθρωπος και ταυτόχρονα πολλοί άνθρωποι. Παρακολουθώντας τη διαδρομή του εντοπίζουμε χαρακτηριστικά που αγγίζουν τον καθέναν μας.

Ο Λάμπρος αποτελεί ένα τραγικό ήρωα με την αριστοτελική έννοια και ένα σύμβολο επηρεασμένο λογοτεχνικά από την ποίηση του Λόρδου Βύρωνα. Πώς συνδυάζονται αυτά τα δύο στο ποιητικό έργο του Σολωμού;

Γιώργος: Οι ήρωες είναι εκτεθειμένοι ερήμην τους στις επιταγές μιας παντοδύναμης μοίρας, είναι εξ ορισμού τραγικοί. Ο Σολωμός εξιστορεί μια σκοτεινή ιστορία αιμομιξίας και την ποτίζει με βασικά στοιχεία της ρομαντικής ποίησης: Στον «Λάμπρο», ο έρωτας, η ονειροπόληση και ο θάνατος κυκλοφορούν σε οργιώδη φυσικά τοπία της ελληνικής υπαίθρου.

Σοφία: Ο Σολωμός αν και δεν ευθυγραμμίζεται με τον Λόρδο Βύρωνα ούτε έχει τις εξάρσεις των ρομαντικών, η ποίησή του χαρακτηρίζεται από στοιχεία της φύσης που αντικατοπτρίζουν την ψυχική κατάσταση των ηρώων καθώς και από την ιδέα του αυτοπροσδιορισμού του ατόμου, από την ανάγκη για ελευθερία. Ο Λάμπρος αγωνίζεται για ελευθερία και ζει μια ασύμβατη με τα ήθη κι έθιμα της εποχής ζωή, παραδομένος στα πάθη του. Αυτό τον καθιστά ρομαντικό. Και τραγικό τον καθιστά το γεγονός ότι επαληθεύει ένα ριζικό, μια μοίρα προδιαγεγραμμένη από την οποία είναι αδύνατο να ξεφύγει.

Λήδα: Ο Λάμπρος ναι μοιάζει πολύ με έναν τραγικό ήρωα, αμφισβητεί τον οποιοδήποτε θεό και μάλιστα λέει «Άντρας και η μοίρα ό,τι κι αν θέλει ας γράφει του εαυτού του είναι θεός». Όμως ταυτόχρονα ερωτεύεται βαθειά και λέει επίσης «ετέλειωσες της θλίψης τον αγώνα, έλα κοντά μου ερωτική τριγώνα».

Πώς έχει προσεγγίσει ο κάθε ηθοποιός τον ρόλο του και ποιος ερμηνεύει ποιον;

Γιώργος: Καθόλη τη διάρκεια της παράστασης, και οι τρεις ηθοποιοί γλιστράμε από το ρόλο του αφηγητή σ’ εκείνον του ήρωα, και τούμπαλιν. Τις στιγμές που δεν αφηγούμαι, είμαι ο Λάμπρος. Με την καθοδήγηση της Σοφίας Μαραθάκη που σκηνοθετεί, επιχειρήσαμε να εμφανίσουμε όσο πιο ανάγλυφα μπορούμε την πορεία του Λάμπρου από την παντοδυναμία στη συντριβή. Νομίζω πως επικεντρωθήκαμε στις στιγμές του, στο πώς βιώνει δηλαδή όσα συμβαίνουν, αλλά και στο πώς μεταβαίνει κάθε φορά από μια πρωθύστερη κατάσταση σε μια επόμενη.

Σοφία: Όλοι αφηγούμαστε το κείμενο μέσα από μία αίσθηση χορικοτητας κι ο καθένας μας ενσαρκώνει ένα από τα 3 πρόσωπα. Ο Γιώργος Σύρμας το Λάμπρο, η Λήδα Κουτσοδασκάλου την κόρη κι εγώ τη Μαρία. Έχουμε κατασκευάσει τους ρόλους μέσα από εναλλαγές στη φωνή, μέσα από μικροκινήσεις, ανάσες και τις μεταξύ μας σχέσεις.

Λήδα:Το έργο μας είναι ένα ποίημα χωρίς ξεκάθαρο διαχωρισμό ρόλων. Στην παράστασή μας είμαστε όλοι αφηγητές και κάποιες φορές συναντιόμαστε με κάποιους ρόλους. Εγώ συναντιέμαι με την κόρη του Λάμπρου και της Μαρίας.

Ποιος ο ρόλος της τύχης στην πορεία της ανθρώπινης μοίρας; Και πόσο επηρεάζει ή όχι τις επιλογές μας που διαγράφουν τόσο τον χαρακτήρα αλλά και την διαδρομή της ζωής μας

Γιώργος: Πάντα σκέφτομαι πόσο σημαντικός και ταυτόχρονα αστάθμητος παράγοντας είναι η τύχη για τη ζωή μας. Το θέμα για μένα είναι να έχεις οχυρώσει τον εαυτό του συναισθηματικά, ώστε να διαχειριστείς εξίσου αποτελεσματικά και την καλοτυχία και την κακοτυχία.

Σοφία: Το τυχαίο είναι καταλυτικό στην εξέλιξη της ζωής αλλά και της ιστορίας. Ένα ατύχημα, ένα λάθος, μια καθυστέρηση, μια τυχαία συνάντηση μπορούν να είναι κομβικά στοιχεία για την εξέλιξή μας. Πάντα όμως υπάρχει η ευθύνη της επιλογής. Η τύχη μας φέρνει πάντα αντιμέτωπους με αποφάσεις, κι αυτές οι αποφάσεις είναι δική μας ευθύνη.

Λήδα: Για να είμαι ειλικρινής ακόμα δεν έχω καταλάβει τι είναι αυτό που λέμε τύχη, αν τελικά υπάρχει ή δεν υπάρχει... με απασχολεί αρκετά το θέμα αυτό...

Ποια η θέση των γυναικείων χαρακτήρων τόσο στο ποίημα όσο και στην παράσταση

Γιώργος: Στο ποίημα, οι γυναίκες του Λάμπρου -η μητέρα των παιδιών του και η ερωμένη/κόρη του- είναι εξ αρχής αδύναμες φιγούρες. Σε αντίθεση με τον Λάμπρο που από νικητής καταλήγει ηττημένος, οι γυναικείες φιγούρες στο ποίημα δείχνουν ηττημένες σχεδόν άμα τη εμφανίσει. Στην παράσταση, οι γυναικείες φιγούρες φαίνεται πως σε στιγμές ανακτούν τη δύναμη που τους στέρησε η κοινωνική πραγματικότητα των αρχών του 19ου αιώνα, απ’ όταν δηλαδή ο Σολωμός ξεκίνησε να γράφει τον «Λάμπρο». Παρόλα αυτά, και ενώ έχουμε προχωρήσει από κείνη την εποχή, νομίζω πως η παράσταση θα μπορούσε να ειδωθεί και σαν σχόλιο πάνω στην τόσο βαθιά ριζωμένη πατριαρχική νοοτροπία αυτού του τόπου. 

Σοφία: Η γυναίκα στο Λάμπρο είναι υποδουλωμένη, στην πατριαρχία, αναζητεί μια ελευθερία που δεν της δίνεται ποτέ, βρίσκει λύτρωση στο θάνατο και χαίρεται περιστασιακά μέσα από την ερωτική συνεύρεση με τον άντρα. Ο Σολωμός δίνει χώρο στη γυναίκα να εκφράσει τον ανείπωτο πόνο της.Στην παράσταση η γυναικεία παρουσία είναι εξίσου σημαντική με την αντρική.

Λήδα: Οι γυναίκες είμαστε πολύ δυνατές και έχουμε έναν εξίσου δυνατό δεσμό. Στην παράστασή μας λοιπόν οι δύο γυναίκες μητέρα και κόρη πιασμένες σφιχτά χέρι χέρι πηγαίνουν χωρίς φόβο σε έναν άλλον κόσμο, έναν κόσμο όπως εκείνες ονειρεύονται.

Τελικά ο Λάμπρος είναι ένας συμπαθής ήρωας προς το κοινό όπως εξελίσσεται η ιστορία του τι αντιλαμβάνεστε εσείς;

Γιώργος: Νομίζω πως οι περισσότεροι θεατές που έχουν δει την παράσταση έχουν την διαύγεια πέρα από συναισθηματισμούς, να διακρίνουν την ανθρώπινη αδυναμία αυτού του ήρωα. Και αυτό, είναι περισσότερο κοντά στην ενσυναίσθηση. Έχει να κάνει πιο πολύ με την κατανόηση της συμπεριφοράς και των κινήτρων.

Σοφία: Πιστεύω είναι ταυτόχρονα ένας ήρωας βαθιά αντιπαθής και αξιολύπητος. Δεν είναι μονοδιάστατος. Νομίζω πως το κοινό αισθάνεται αμφιθυμία κι ακολουθεί συναισθηματικά τις εναλλαγές του Λάμπρου.

Λήδα: Νομίζω ότι αν πραγματικά ακούσουμε τον Λάμπρο εντοπίζουμε πολλές συμπαθητικές πτυχές του και έχω την αίσθηση πως και ο κόσμος παρακολουθώντας την παράσταση τις εντοπίζει.

Ευχαριστούμε το Γιώργο Σύρμα, τη Σοφία Μαραθάκη και τη Λήδα Κουτσοδασκάλου (ομάδα ΑΤΟΝΑΛ) για την παραχώρηση της συνέντευξης και ευχόμαστε καλή συνέχεια σε ό,τι κάνουν!

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση θα βρείτε εδώ