Η Βικτώρια Ζαφέτ μιλάει στο deBόp για το χορό, το 18 ΑΝΩ και όχι μόνο!

Βικτώρια Ζαφέτ: η χορογράφος του διασκευασμένου χοροδράματος «Δοκίμιο στην Αντιγόνη», της ομώνυμης τραγωδίας του Σοφοκλή - που θα παρουσιαστεί μία και μόνο φορά στις 9 Μαρτίου στο Κολλέγιο Αθηνών, μας μίλησε για την επανάσταση της δράσης και όχι του καναπέ! Απολαύσαμε το τσάι μας, με μία από τους αφανείς ήρωες -στη χώρα μας- της τέχνης του χορού, την ταλαντούχο και πολυμήχανη χορεύτρια κλασικού/σύγχρονου χορού και ψυχοθεραπεύτρια στο 18ΑΝΩ, Βικτώρια, σε μία διαφωτιστική συζήτηση εφ’ όλης της ύλης!

Τι είναι αυτό που σε ώθησε να ξανανεβάσεις το έργο «Δοκίμιο στην Αντιγόνη» (το έργο ξαναπαίχτηκε το 2009);

Το «Δοκίμιο στην Αντιγόνη», δημιουργήθηκε αρχικά το 2009, με αφορμή τον εορτασμό των 20 χρόνων του 18ΑΝΩ για την εκδήλωση «η Τέχνη στην απεξάρτηση». Τον Οκτώβριο του 2017, κλήθηκα ως αντιπρόσωπος του χορού στο μήνα της «Ρωσικής Πρωτοπορίας» (μήνας γεμάτος εικαστικά, θέατρο, performance, μουσική κ.α., ο οποίος γιόρτασε τα 100 χρόνια από τη ρωσική επανάσταση), να δώσω μία σχετική με το αντικείμενό μου διάλεξη. Εκεί, παρουσιάζοντας τον βίο και το έργο της Isadora Duncan, η οποία έδρασε και στη Ρωσία φέροντας την κεντρική ιδεολογία ότι ο χορός είναι επανάσταση, συνδύασα στο μυαλό μου την εικόνα του φυλλαδίου της εκδήλωσης της «Αντιγόνης» -και βεβαίως τον ίδιο τον χαρακτήρα της Αντιγόνης-  που έχει διακριτικό σχέδιο του Kandinsky και απαρτίζεται από μουσικές ρώσικης πρωτοπορίας, όπως Shostakovich, Khatsaturian κλπ. Το «Δοκίμιο στην Αντιγόνη» είναι ένα έργο πρωτοπορίας, όπως λέει και η ίδια η κα Κατερίνα Μάτσα, επιστημονική υπεύθυνη της μονάδας 18ΑΝΩ.

Υπάρχουν καινούριες προσθήκες στην τωρινή παράσταση που θα παρακολουθήσουμε;

Σίγουρα σε κάθε παράσταση που ξανανεβαίνει, υπάρχουν αλλαγές. Όπως πολύ ωραία το θέτει ο παρτενέρ μου Jimmy Kallis (ρόλος του Αίμωνα στο έργο), «ήταν η Αντιγόνη του 2009, τώρα βλέπουμε την Αντιγόνη του 2018». Σαφέστατα, το έργο είναι μία άλλη ανάγνωση, εξού και ο όρος «δοκίμιο», διότι το γράφεις και το ξαναγράφεις...

Ποιος ο συμβολισμός της Αντιγόνης και ποια τα μηνύματα που «περνάει» το έργο στον θεατή του σήμερα, μέσα από τον χορό;

Το κύριο θέμα με το οποίο ασχολούμαι γενικότερα ως χορογράφος, είναι η σύγκρουση. Εδώ την παρατηρούμε σε δύο επίπεδα, στο εξωτερικό- με τον Κρέοντα, και, στο εσωτερικό αντιθετικό δίπτυχο- οι ηθικές αρχές/αξίες ή η εξουσία; Η Αντιγόνη είναι επαναστάτρια. (Όπως είχε πει και η Duncan, «Εγώ δεν είμαι πολιτικοποιημένη, είμαι επαναστάτρια».) Έχουμε λοιπόν τον συμβολισμό της γυναίκας που είναι σταθερή στα πιστεύω της, στις αξίες της, υποστηρίζει με θέρμη αυτό που θέλει, χωρίς να φοβάται κανέναν και τίποτα και χωρίς να υπολογίζει τις επιπτώσεις, ακόμα και με το κόστος της ίδιας της τής ζωής. Τραγική φιγούρα είναι επίσης ο Κρέοντας, καθώς γίνεται αποδέκτης, αλλά και μέτοχος αυτού του διπόλου της εξωτερικής και εσωτερικής σύγκρουσης.

Υπάρχουν πολλά επίπεδα ανάλυσης στο έργο, ψυχαναλυτικά, πολιτικά, κοινωνικά και δομικά. Επίσης, είναι πολύ δουλεμένες οι αντιθέσεις, όπως η παθητικότητα, η φωνή της λογικής και η πιο γήινη αντιμετώπιση των καταστάσεων της Ισμήνης από τη μία μεριά, και, η συνείδηση της Αντιγόνης από την άλλη, η οποία θέτει εαυτόν εντός αλλά κυρίως εκτός πόλης και καλείται να πάρει μία πολιτική απόφαση.

Αφήνεις «ανοιχτά» σημεία αυτοσχεδιαστικά στους χορευτές σου κατά την εξέλιξη του έργου;

Ναι, υπάρχουν σημεία όπου οι χορευτές καλέστηκαν να κάνουν improvisation με τον πρωταγωνιστή, πάνω σε ένα πλάνο, βέβαια. Αυτό είναι ένα από τα νέα στοιχεία που προστέθηκαν στην παράσταση.

Εκτός από τον Μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στην Ψυχολογία ( “Counseling Psychology for Community Agencies”), μετεκπαιδεύτηκες και στον χορό (κλασικό και σύγχρονο) στη Νέα Υόρκη, κερδίζοντας μάλιστα υποτροφία. Περίγραψέ μας την εμπειρία σου ως φοιτήτρια και ως soloist του “New York Ballet”.

Η παραμονή μου στη Νέα Υόρκη, ήταν μία από τις πιο σουρεάλ, γεμάτες και αξέχαστες εμπειρίες της ζωής μου!!! Είχα τελειώσει με το μεταπτυχιακό μου και εργαζόμουν ήδη ως ψυχολόγος στον τομέα της απεξάρτησης και ταυτόχρονα και κυριολεκτικά ρουφούσα εμπειρία και γνώσεις (υπό τη μορφή μετεκπαίδευσης) από μία πληθώρα ανθρώπων που είναι μέντορες, τόσο στον κλασικό όσο και στον σύγχρονο χορό, αλλά και στο θέατρο και στο χοροθέατρο. Ενδεικτικά, θα αναφέρω τους Carl Paris (Alvin Ailey), K. Uralsky (Ballet New York), Nelly St. Maurice, Natalia Stavro ( Moskow Dance Theater). Με τη St. Maurice δούλεψα και επηρεάστηκα από το θέατρο της βαρβαρότητας του Artaud. Είχα την τύχη να βρεθώ μέσα σε ένα μοναδικό καλλιτεχνικό περιβάλλον, στο Factory του Warhol, στην ομάδα που ακολουθούσαμε παντού τον Paris και φυσικά στο στούντιο της Graham….

Πιστεύεις στη διάρκεια ζωής του κλασικού χορού μέσα στους χρόνους που διανύουμε και που έπονται;

Χωρίς το κλασικό δεν μπορούμε να πάμε πουθενά. Δεν μπορείς να μιλήσεις για την τέχνη χωρίς να αναφερθείς στον κλασικό πολιτισμό της αρχαίας Ελλάδας. Είναι η βάση που οδηγεί στην εξέλιξη. Σε συνέντευξή του ο Y. Grigorovich αναφέρει ότι υπάρχουν 3 πυλώνες στην τέχνη του χορού: το Μουσείο- η διατήρηση του κλασικού χορού, η εκπαίδευση- η παιδεία και η χορογραφία- η ανανέωση, η μετεξέλιξη. Μπορείς να αλλάξεις για παράδειγμα μία γραμμή σε κάτι πιο μοντέρνο, αλλά δεν μπορείς να το αποδομήσεις εντελώς. Χρειάζεται να κρατήσεις τον πυρήνα. Διαφορετικά, οδηγούμαστε σε μετάλλαξη.

Ποιες οι διαφορές του τρόπου διδασκαλίας του χορού στο εξωτερικό και του τρόπου που διδάσκεται στη χώρα μας;

Αρχικά είναι η εκπαίδευση των δασκάλων, η οποία βρίσκεται σε συνάφεια με τους εκπαιδευτικούς θεσμούς και πώς εφαρμόζονται. Εδώ, μέσα από ένα 3ετές πρόγραμμα σπουδών, προσπαθούν να μάθουν τα παιδιά πράγματα που στο εξωτερικό τα περνάνε σε διάρκεια φοίτησης ετών από την εφηβική κιόλας ηλικία ή και νωρίτερα. Εκεί έχουν τις Ακαδημίες. Εδώ κάτι τέτοιο δεν υπάρχει, δυστυχώς. Οι επαγγελματικές μας σχολές εκπαιδεύουν αποφοίτους για διδασκαλία, οι οποίοι βγαίνουν και δεν έχουν πού να πάνε να χορέψουν. Σταδιακά περιορίζονται στο «όνειρο» να ανοίξουν κάποια στιγμή δική τους συνοικιακή σχολή... Μπορώ επίσης να αναφέρω διαφορές στην υλική υποδομή, όπως το πώς είναι δομημένες οι σχολές και τα στούντιο υλικοτεχνικά, όπως ακατάλληλα πατώματα, χαμηλοτάβανες αίθουσες, συνήθως πολύ μικρές κλπ.. Υπάρχει γενικότερη έλλειψη παιδείας χορού στη χώρα μας, δυστυχώς. Το ότι ο χορός αντιμετωπίζεται ως χόμπυ, έχει τη ρίζα του στην ελλειπή παιδεία, και, αυτή με την σειρά της έχει τη ρίζα της στην κακή ελληνική εκπαίδευση, η οποία δεν αφήνει περιθώρια δημιουργικότητας στο νέο άνθρωπο.

Ποια η συμβουλή σου σε ένα νέο άνθρωπο που θέλει να ασχοληθεί επαγγελματικά με τον χορό; Διαθέτει η χώρα μας έμψυχο υλικό το οποίο μπορεί να ανταγωνιστεί το αντίστοιχο του εξωτερικού;

Να φύγει στο εξωτερικό και να πάρει γνώσεις και εμπειρίες, για όλους τους λόγους που ανέφερα.

Σίγουρα!! Στην Ελλάδα έχουμε πολλά ταλέντα. Δεν φτάνει όμως μόνο το ταλέντο. Χρειάζεται σωστό σύστημα και σωστή πρακτική.

Μίλησέ μας για τους συντελεστές της παράστασης.

Καταρχάς, χωρίς τη συμβολή της χορεύτριας, δασκάλας κλασικού και χορογράφου Τάνιας Μιλτένοβα, δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί τίποτα. Είναι δίπλα μου σε όλα.  Τον Κρέοντα , έχουμε την τιμή να τον κάνει ο επίσημος προσκεκλημένος 1ος χορευτής της Όπερας της Βουλγαρίας, Rossen Kanev. Τον ρόλο του Αίμωνα έχει ο Jimmy Kallis, τι να πρωτοπώ για το Jimmy.. είναι χορογράφος, χορευτής και ηθοποιός, επίσης ζει και εργάζεται στο εξωτερικό. Την Ισμήνη την υποδύεται η πιο κατάλληλη χορεύτρια για αυτόν τον ρόλο, πρώην χορεύτρια της Λυρικής Σκηνής, Κλεοπάτρα Κλουτσινιώτου. Τον ρόλο του Τειρεσία, τον έχει η απίστευτη σε πολλά επίπεδα ηθοποιός Φαίδρα Μούστου, η οποία φέρει μες στην παράσταση εκτός από την εκπληκτική της υποκριτική ικανότητα στην αρχαία τραγωδία, τις γνώσεις της για την αρχαία όρχηση, ως μέλος του Σωματείου της Δώρας Στρατου για την όρχηση. Ευριδίκη η αγαπημένη φίλη και χορεύτρια, Αμαλία Σταθοπούλου. Και συμμετέχουν στα περισσότερα σημεία ολόκληρου του έργου ως μέλη του χορού, οι χορεύτριες και αγαπημένες φίλες, Ντέμυ Χατούπη, Ζωή Παπαδοπούλου, Ήλιδα Σωτηροπούλου, Ειρήνη Λιζάρδου και Δώρα Παπανικολάου.  Φυσικά, υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι χάρη στους οποίους υλοποιείται αυτή η παράσταση. Θα αναφέρω την οικογένειά μου και τους ανθρώπους που βρίσκονται στην καλλιτεχνική διεύθυνση, στα φώτα και στην μουσική. Η στήριξή τους υπήρξε πολύτιμη για εμένα και τους ευχαριστώ.

Πες μας δύο λόγια για το 18ΑΝΩ.

Το  18ΑΝΩ είναι η μοναδική δημόσια μονάδα απεξάρτησης. Το έργο της έχει πολλές δομές και επιτελείται μέσω ομάδων ψυχοθεραπείας και μέσω ομάδων τέχνης με απώτερο στόχο οι θεραπευόμενοι να δημιουργήσουν μία νέα ζωή. Προς υποστήριξη του 18ΑΝΩ ενόσω προσπαθούσαν να το κλείσουν, δημιουργήθηκε το Σωματείο Υποστήριξης Κοινωνικού & Επιστημονικού έργου 18ΑΝΩ και η ομάδα Συλλογικών Δράσεων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης του 18ΑΝΩ. Η ομάδα συλλογικών δράσεων λειτουργεί ως μία οριζόντια συνέλευση, αποτελούμενη από θεραπευτές, παιδιά που έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα και ανθρώπους από άλλες συνελεύσεις, όπως πχ τη συνέλευση των Εξαρχείων, το «Ταξίδι χωρίς χάρτες», κλπ. Πραγματοποιούμε διάφορες εκδηλώσεις, πχ έχουμε παράσχει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στους πρόσφυγες, συλλογικές κουζίνες, ομιλίες, συζητήσεις και άλλα πολλά. Η κρίση ΔΕΝ αντιμετωπίζεται στον καναπέ, αλλά στον δρόμο, στην πράξη! Ένας από τους πρακτικούς σκοπούς που ανεβαίνει η παράσταση «Δοκίμιο στην Αντιγόνη», είναι η οικονομική ενίσχυση θεραπευομένων που διώκονται ποινικά-παράνομα από το κράτος, εφόσον βρίσκονται υπό θεραπεία και σε πλαίσια επανένταξης... και πίστεψέ με, έχω δει ανθρώπους μέσα από αυτό το έργο, όχι να αλλάζουν κεφάλαιο, αλλά να αλλάζουν και να γράφουν βιβλίο!

Η παράσταση είναι ένα κράμα νεοκλασικού και σύχρονου χορού με πολλά στοιχεία της τεχνικής Graham, Balanchine, contact improvisation και Λόγου, ελεύθερης μετάφρασης και η Βικτώρια Ζαφέτ είναι η επιτομή του γνήσιου καλλιτέχνη, που έχει επίγνωση της ταυτότητάς του και που όμως λειτουργεί με τρομαχτική σεμνότητα, προσφέρει αγάπη και δύναμη προς όλες τις κατευθύνσεις!!! Keep moving!

Περισσότερες πληροφορίες εδώ