Η Χριστίνα Σουγιουλτζή μας μιλάει για την Εκδίκηση του Πυριτίου και όχι μόνο

Στόχος επετεύχθη! Αυτή η συνέντευξη μου επέτρεψε να γνωρίσω καλύτερα μια προσωπικότητα που εκτιμώ πολύ. Είπαμε πολλά και δεν ήθελα να κόψω τίποτα, αλλά επειδή το κείμενο θα παρέπεμπε σε βιβλίο, τελικά έκοψα. Δεν θα το προλογήσω περισσότερο γιατί βγήκε τεράστιο. Βουαλά!

Ποια είναι η Χριστίνα Σουγιουλτζή;

Μεγάλωσα στα Σούρμενα, η θεία μου ήταν χορεύτρια κι εγώ έκανα μπαλέτο από μικρή. Δεν ήταν να ασχοληθώ με το χορό, γιατί δεν είμαι κανένα ταλέντο, αλλά είχα πλατυποδία και με είχανε πάει να διορθώσω τα πόδια. Αργότερα, όταν τελείωσα τις πανελλήνιες που είχα παχύνει και είχα και τα νεύρα μου, μου είπανε «δε συνεχίζεις το χορό να εκτονώνεσαι και λιγάκι;» και πήγα στην Κονταξάκη.  Όταν τελείωσα τη σχολή, πήγα στη Σχεδία, μια ομάδα πολύ σημαντική στην εποχή μου, που την είχε φτιάξει η Αναστασία Λύρα. Αυτή η ομάδα έφερε δασκάλους και μας εκπαίδευσε σε τομείς οι οποίοι τότε ήταν μη εμπιστεύσιμοι, όπως ο αυτοσχεδιασμός και το contact. Ήταν εξωφρενική για τα ελληνικά δεδομένα. Δεν νομίζω ότι θα το ξαναζήσει ποτέ κανείς αυτό εύκολα στην Αθήνα. Μετά πήγα σε άλλη ομάδα, στον Κρατήρα και ταυτόχρονα γνώρισα τον Camillo και αρχίσαμε να φτιάχνουμε την ομάδα «Κι όμως κινείται», προσπαθώντας να δημιουργήσουμε αυτή τη γλώσσα που να συνδέει το χορό με τα ακροβατικά.

Τι συμβαίνει σε αυτή την ομάδα που «Κι όμως κινείται»;

Το περίεργο με αυτή την ομάδα είναι ότι δεν υπάρχει ένας χορογράφος, οπότε καθένας μας πρέπει να αναλαμβάνει ρόλο τόσο χορευτή όσο και χορογράφου -πράγμα το οποίο  είναι εντελώς ουτοπικό- οπότε οι παραστάσεις δε φτάνουν ποτέ στο στάδιο αρτιότητας που μάλλον θα έφταναν αν είχαν έναν εξωτερικό χορογράφο. Αυτό είναι το ένα. Το άλλο είναι ότι είμαστε διχασμένοι. Ψάχνουμε πάντα να βρούμε εναλλακτικούς τρόπους παρουσίασης, δουλειάς και επικοινωνίας με τον κόσμο, γιατί μας απασχολεί πάρα πολύ να επικοινωνήσουμε. Όμως, δεν ξέρω αν τελικά ο ρόλος της τέχνης σήμερα είναι τόσο να επικοινωνήσει, όσο να βρει νέους δρόμους. Οπότε έχουμε να παλέψουμε προς δύο  κατευθύνσεις, η μία είναι πώς πάει μπροστά η τέχνη του χορού και η άλλη τι επικοινωνεί μια παράσταση. Πόσο χορό αντέχει να δει ένας θεατής που δεν είναι εξοικειωμένος και τι άλλο πρέπει να του δώσεις; Κάπως έτσι και μάλλον άθελά μας, καταλήξαμε να κάνουμε παραστάσεις ενός πράγματος που τελικά καταλάβαμε ότι λέγεται νέο τσίρκο. Αυτό συνέβη μεν από τη διαφορετικότητα των συντελεστών της ομάδας, αλλά και από την προσπάθειά μας να επικοινωνήσει η παράσταση με κόσμο ο οποίος δεν είναι εξοικειωμένος με το χορό.

Κοίτα να δεις, υπάρχει ένα πρόβλημα ταυτότητας, το οποίο νόμιζα ότι είναι στην ομάδα αλλά τελικά είναι σε εμένα. Εγώ είμαι χορεύτρια. Αρχίζω και καταλαβαίνω πως υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ χορεύτριας και χορογράφου. Είναι άλλη η ευθύνη του, «παρουσιάζω και φροντίζω τον εαυτό μου, ώστε να λέω κάτι εγώ, ως εαυτός» και άλλο το «φροντίζω ένα σύνολο ανθρώπων, καταστάσεων και εικόνων ώστε να λέει κάτι ως σύνολο».

Πώς είναι η ζωή ενός χορευτή; Είναι περισσότεροι από αυτούς που μπορεί να απορροφήσει η αγορά; Οι πιο πολλοί κάνουν μαθήματα, είτε το προτιμούν είτε όχι, προκειμένου να επιβιώσουν.

Βασικά δεν υπάρχει το επάγγελμα του χορευτή. Ο λόγος που δεν υπάρχει είναι ότι καμία παράσταση δεν ανεβαίνει ποτέ σεζόν, εκτός από τη λυρική ίσως και από τις παραστάσεις Παπαϊωάννου. Οπότε είναι γελοίο να λέμε «είμαι χορευτής». Είσαι χορευτής πού; Εδώ προσπαθούμε να κατοχυρώσουμε το επάγγελμα. Δηλαδή φαντάσου, ανεβάζουμε την Εκδίκηση του Πυριτίου για εννιά παραστάσεις και σε πολλούς φαίνεται τρομερό. Οπότε, το ότι δεν είναι μάχιμη τέχνη στον κόσμο τη παρουσίασης ο χορός, τον μειώνει και καλλιτεχνικά. Καμια παράσταση δεν ετοιμάζεται ποτέ πλήρως, γιατί, κακά τα ψέματα, μια παράσταση ετοιμάζεται καθώς παίζεται. Και δεν δοκιμάζουμε ποτέ τις αντοχές της, τη δυνατότητα επικοινωνίας της. Γίνονται κάποια πυροτεχνήματα, κάποια τετραήμερα ας πούμε, όπου πάει όλος ο κόσμος του χορού, αλλά δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι μια τέχνη η οποία λειτουργεί στην Ελλάδα.

Χορεύουν οι άνθρωποι σήμερα; Εκφράζονται με το σώμα τους; Ακόμα και στα μαθήματά σου, εκφράζονται εύκολα ή είναι λίγο κλειστοί;

Πολύ κλειστοί. Συνθηκοποιείται εγώ πιστεύω, το πράγμα. Και ο χορός χρειάζεται μια κοινωνία πιο φιλελεύθερη, πιο προοδευτική. Είναι πιο φιλελεύθερη και προοδευτική περιοχή από τα ακροβατικά. Και η στροφή που έχει γίνει στα ακροβατικά σε σχέση με το χορό, είναι πολύ ενδεικτική της κατάστασης. Ο κόσμος πια θέλει να γυμνάζεται με πολύ ντετερμινιστικό τρόπο. Και στα μαθήμα χορού πόσοι τολμάμε να κάνουμε αυτοσχεδιασμό; Δύσκολα. Πάντα πάμε στη φόρμα. Τα περισσότερα μαθήματα είναι μετρημένα, με μουσικές μετρημένες. Είναι πιο συντηρητική η εποχή απ’ ότι ήταν είκοσι χρόνια πριν. Γιατί υπήρξε μια άνθηση του σύχρονου χορού στην Αθήνα. Δε ζούμε αυτή την εποχή. Σίγουρα όχι.

Χρειάζεται μια γενική ελευθερία ο χορός για να υπάρξει και για να περαστούν τα όρια. Καταρχάς, το άγγιγμα. Δεν αγγίζεται κανείς με κανέναν. Έπειτα, πού χορεύεις; Υπάρχει ο χορός στη ζωή; Πώς να υπάρξει σε παράσταση; Συντηριτικοποιείται πολύ η κοινωνία, γι’ αυτό βλέπεις και ξανά ‘ρχονται μπαλέτα Μπολσόι ή το cirque du soleil, δηλαδή μεγαθεάματα.

Η Εκδίκηση του Πυριτίου είναι απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Φτου ξελεφτερία» του Δημήτρη Αποστολάκη. Τι σας άρεσε σε αυτό το κείμενο και αποφασίσατε να το κάνετε παράσταση;

Εμένα αυτό που μου άρεσε, που ήταν και ο λόγος για τον οποίο το διαλέξαμε, είναι ότι αποτελεί ένα απαισιόδοξο κείμενο, λέει δηλαδή ότι όλα πάνε κατά διαόλου, αλλά το λέει χαριτολογώντας. Ουσιαστικά μιλάει για το πώς έχει η ανθρώπινη ζωή ευτελιστεί και για τον πλανήτη και την οικολογική καταστροφή. Επίσης κάνει μία σύγκριση ανθρώπου κομπιούτερ, η οποία έχει πάρα πολύ σχέση με τον τρόπο που ζούμε. Είναι, κατά τη γνώμη μου, πολύ εύστοχη σκέψη και θέτει καίριους προβληματισμούς όπως, γιατί ζούμε και αν η ζωή έχει πάντα αξία ή πού οδηγείται ο άνθρωπος πάνω σε αυτό τον πλανήτη, πράγματα που σίγουρα τα σκέφτεται ο καθένας πολλές φορές στη ζωή του.

Πες μου δυο λόγια για την παράσταση. Τι διαφορετικό έχετε βιώσει μέσα από αυτή;

Με αυτή την παράσταση περάσαμε δύο φάσεις. Στην αρχή αποφασίσαμε όλος ο λόγος να είναι  μαγνητοφωνημένος, να μη μιλήσουμε καθόλου. Ήταν μια απόφαση που πάρθηκε πολύ σοβαρά και δεν κρατήθηκε. Δεύτερον, αποφασίσαμε κινησιολογικά να είναι όλα μηχανικά και να μην έχουμε φυσική κίνηση. Τελικά συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Από ό,τι απόφαση πήραμε σε αυτή την παράσταση, δεν κρατήθηκε τίποτα! Βρεθήκαμε να πρέπει να διαχειριστούμε κείμενο, το οποίο δεν είναι και το πιο ευχάριστο πράγμα αν δεν είσαι ηθοποιός. Αλλά μας έμαθε πολλά. Αυτή η παράσταση, για κάποιο λόγο σε βάζει να διαλέξεις τι θεωρείς πιο συμπαθητικό, τα όντα του πυριτίου ή τα όντα του άνθρακα. Αυτό δεν το θέλει ο Δημήτρης, αλλά για κάποιο λόγο γίνεται από μόνο του.  Εμείς, ενώ είχαμε ξεκινήσει υπέρμαχοι των ανθρακικών όντων, βρεθήκαμε τελικά να συμπαθούμε τον κακό του έργου. Έπρεπε να βρούμε ένα τρόπο να χορέψουμε τα ρομποτάκια και τελικά τα αγαπήσαμε.

Ποια είναι η σχέση σου με την τεχνολογία, με αυτόν τον κόσμο του πυριτίου; Είναι σχέση εξάρτησης;

Δεν πιστεύω ότι κανείς από εμάς μπορεί σήμερα να πει ότι δεν εξαρτάται από την τεχνολογία, εκτός αν μένει κάπου αλλού και δε ζει ένα στάνταρ ζωής όπως ζούμε όλοι. Εμένα δε με τρομάζει αυτό, αλλά ότι δεν καταλαβαίνουμε την τεχνολογία. Εγώ δηλαδή δεν καταλαβαίνω πώς λειτουργεί το κινητό. Το χρησιμοποιώ, αλλά δεν το καταλαβαίνω. Δεν είναι όπως η βρύση που ο παππούς μου την έφτιαχνε. Μου το εξηγούνε στη φυσική, αλλά δεν θα το άνοιγα ποτέ να το σκαλίσω όπως τα ρολόγια τα μηχανικά. Αυτό είναι το περίεργο. Οπότε αποξενώνεσαι. Ήδη αρχίζεις να ζεις σε έναν κόσμο που καταλαβαίνεις όλο και λιγότερα. Αλλά ούτε πιστεύω ότι η λύση είναι να πας σε μια σπηλιά στο χωριό και να ζεις  με τη φωτιά.

Κρατάω αυτή την αίσθηση ελευθερίας που μου προκαλεί η ανάγνωση των όσων ειπώθηκαν σε αυτή τη συζήτηση και την έκφραση «χρειάζεται μια γενική ελευθερία ο χορός για να υπάρξει» που μου θυμίζει γιατί αγαπώ το χορό. Η Εκδίκηση του Πυριτίου θα βρίσκεται στο Rabbithole για τρεις ακόμα παραστάσεις και η ομάδα Κι όμως κινείται θα είναι εκεί για να μας βάλει στο παραμύθι και να μας πάει σε έναν κόσμο στον οποίο κυριαρχούν τα ρομπότ έναντι των ανθρώπων. 

Η ομάδα του Πυριτίου αποτελείται από τους: Χαΐνης Δ. Αποστολάκης, Σουγιουλτζή Χριστίνα, Σιγανίδης Μιχάλης, Αποστολάκης Δημήτρης, Αθανασοπούλου Μαρία, Bentancor Camilo, Φωκά Μάρθα, Μάνεση Αγγελική, Μουζάκη Φανή, Σάκης Γκίκας, Καραχανίδης Αναστάσης, Λινάρδου Αντιγόνη