Μελ Καλφαντή :: Στο PDSFF η δύναμη του κινηματογράφου μας ταξιδεύει μέσα από τη δυστοπία για να μας βγάλει στην άλλη πλευρά!

Το Positively Different Short Film Festival (PDSFF) ετοιμάζεται να ανοίξει αυλαία για τέταρτη χρονιά στις 16 Μαρτίου. Φέτος αναδιαμορφώνεται και μετατρέπεται σε έναν δια-τοπικό κινηματογραφικό χώρο δημιουργίας και αντίστασης, με παράλληλες προβολές στην Αθήνα, την Κωνσταντινούπολη, το Βελιγράδι, το Ζαγκρέμπ, το Ντακάρ και το Βερολίνο με 37 ταινίες μικρού μήκους από 17 χώρες σε επτά θεματικές.

Το deBόp συνάντησε τo Μελ, έναν από τους ανθρώπους που συντέλεσαν στο φεστιβάλ από τη σύλληψη της ιδέας να αξιοποιηθεί ο κινηματογράφος για την προώθηση των διεκδικήσεων μειονοτικών ομάδων.

Τo Μελ εργάζεται στην εταιρία παραγωγής του φεστιβάλ ΙnterAlia από το 2017 ενώ παράλληλα είναι υποψήφιo διδάκτωρ κοινωνικής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ασχολούμενo ερευνητικά με τις σπουδές φύλου και σεξουαλικότητας, με υπόβαθρο στις σπουδές μέσων και επικοινωνίας.
Όπως μας λέει, τα θεωρητικά εργαλεία που κατακτά από τις σπουδές του, μετουσιώνονται στη δουλειά του στο PDSFF, όπου ο ρόλος του επικεντρώνεται στην επιμέλεια του προγράμματος, το traffic των ταινιών και την παρουσίαση του φεστιβάλ.

  Ποιες είναι οι βασικές αξίες και σε τι ελπίζει το Positively Different Short Film Festival;

Η βασική αξία από την οποία κινείται το Positively Different Short Film Festival είναι η υπεράσπιση της διαφορετικότητας ως πλούτου των σύγχρονων κοινωνιών. Παίρνοντας έμπνευση από την έννοια της διαθεματικότητας και των διασταυρούμενων διακρίσεων, το PDSFF δεσμεύεται να αναδεικνύει τις συνδέσεις μεταξύ των καταπιέσεων που υφίστανται διαφορετικές ομάδες: αναγνωρίζοντας το φύλο, τη σεξουαλικότητα, τη φυλή, την τάξη, την εθνικότητα, τη θρησκεία, την αρτιμέλεια ως άξονες που συγκροτούν τις ταυτότητες και τις εμπειρίες των ατόμων και ομάδων, το PDSFF εστιάζει στα σημεία συνάντησής τους και δίνει χώρο σε ιστορίες που δεν βρίσκονται συχνά στο επίκεντρο της δημόσιας σφαίρας. Με τον τρόπο αυτό, ελπίζει να εξοικειώσει το κοινό του με θέματα διακρίσεων και καταπιέσεων, αγγίζοντας ζητήματα τόσο ευαίσθητα όσο και σημαντικά. 

  4 χρόνια και 3.223 υποβολές ταινιών μετά την πρώτη εμφάνιση του PDSFF τι νιώθετε πως έχει αλλάξει στην κοινωνία ως προς τα θέματα τα οποία πραγματεύεται το φεστιβάλ και πως έχουν εξελιχθεί οι παραγωγές που τα αγκαλιάζουν;

Πιστεύουμε πως χρόνο με τον χρόνο, πολλά από τα ζητήματα που μας απασχολούν αποκτούν μεγαλύτερη ορατότητα στον δημόσιο λόγο. Η έκρηξη του ελληνικού #metoo, η μακάβρια αναγνώριση του προβλήματος των γυναικοκτονιών, η διεκδίκηση ορατότητας από ομάδες ανάπηρων ατόμων, μέχρι και ο θαυμαστός αγώνας των καλλιτεχνών που εκτυλίσσεται τους τελευταίους μήνες φέρνοντας στην επιφάνεια εργασιακά και ταξικά ζητήματα της καλλιτεχνικής ιδιότητας, είναι όλα γεγονότα που συντελούν στην ανάδειξη τέτοιων ζητημάτων στον ελλαδικό χώρο. Αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση πως αυτά τα ζητήματα έχουν λυθεί, ή μπορούμε καν να ελπίζουμε πως θα λυθούν άμεσα, αλλά νομίζω τουλάχιστον πως αναγνωρίζονται περισσότερο ως προβλήματα. 

Οι παραγωγές που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια είναι όλο και πιο θαρραλέες, διεκδικητικές και αποφασισμένες να μιλήσουν για τα θέματα που έχουν σημασία. Η περίοδος της πανδημίας είχε επίσης πολύ έντονη επιρροή στις παραγωγές: ενέτεινε τις πρακτικές δυσκολίες να ολοκληρωθούν, λόγω του περιορισμού της κινητικότητας, υποχρέωσε πολλές ταινίες σε μία μεγαλύτερη εσωστρέφεια και ενδοσκόπηση, που τις έκανε πολύ δυνατές, αλλά τους έδωσε και έναν πιο σκοτεινό χαρακτήρα. Φέτος μία κεντρική θεματική που είδαμε να προκύπτει, που μας απασχόλησε πολύ και θα τη συζητήσουμε, είναι αυτή της δυστοπίας: αυτή δεν αφορά μόνο στην πανδημία, αλλά είναι γεγονός πως αυτή η περίοδος την έφερε πιο κεντρικά στην επιφάνεια. Έτσι, βασιζόμαστε στη δύναμη του κινηματογράφου για να μας ταξιδέψει μέσα από τη δυστοπία και ίσως, ελπίζουμε, να μας βγάλει από την άλλη πλευρά. 

  Ταινίες μικρού μήκους vs ταινίες μεγάλου μήκους. Πόσο πιο εύκολο ή πιο δύσκολο είναι να μεταφέρουν τα νοήματά τους, να «καταναλωθούν» με συνείδηση από το κοινό, να εξυπηρετήσουν στη μεταβολή ενός πιο δίκαιου κόσμου οι μεν σε σχέση με τις δε;

Το PDSFF υπερασπίζεται τη φόρμα της μικρού μήκους, γιατί πιστεύουμε πως είναι πιο κατάλληλη για τη μεταφορά ενός πλουραλισμού μηνυμάτων, την εκπροσώπηση πολλών θεμάτων σε περιορισμένο χρονικό πλαίσιο, και την διεκδίκηση χώρου από φωνές λιγότερο ακουσμένες. Η δυνατότητα να φτιαχτεί μία μικρού μήκους με ένα μικρότερο budget σημαίνει ότι είναι και ταξικά πιο συμπεριληπτικό μέσο, πράγμα που έχει σημασία όταν έχουμε ως προτεραιότητα να δούμε οπτικές ομάδων που υφίστανται πολλαπλούς αποκλεισμούς. Μπορεί αυτό να σημαίνει πως δεν μπορούν όλα τα θέματα να αναλυθούν διεξοδικά, αλλά δεν είναι ο στόχος  μας αυτός: μπορεί να δείχνουμε συχνά στιγμές αντί για πλήρεις ιστορίες, αλλά αυτό είναι και μέρος της γοητείας τους. Είναι ένας άλλος τρόπος θέασης του κινηματογράφου που χρειάζεται άλλη εξοικείωση από το κοινό: είναι απαιτητική η παρακολούθηση τόσων διαφορετικών θεμάτων σε συμπτυγμένο χρόνο, είναι απαιτητικό να ταξιδεύεις από μέρος σε μέρος, μέσα από διαφορετικές εμπειρίες και διαφορετικά μάτια, αλλά έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη στο κοινό μας και έχει φανεί πως το αθηναϊκό κοινό εκτιμά και την αξία αυτής της φόρμας. 

  Φέτος το φεστιβάλ τιτλοφορείται «Αντιστάσεις/Resistances» και μας προετοιμάζει για «ανατροπές» όπως αναφέρουν οι ανακοινώσεις σας. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Δώστε μας μία γεύση από αυτά που περιμένουμε.

Φέτος κάνουμε ένα άνοιγμα φιλόδοξο και θαρραλέο, το οποίο πιστεύουμε πολύ. Πέρα από το κεντρικό φεστιβάλ που θα γίνει όπως πάντα στην Αθήνα, την τελευταία μέρα του, Κυριακή 19 Μαρτίου, θα γίνουν παράλληλες προβολές των ταινιών που θα βραβεύσει η Κριτική μας Επιτροπή και το κοινό μας, σε διαφορετικές πόλεις του κόσμου: από την Αθήνα, στο Βελιγράδι, στο Ζάγκρεμπ, την Κωνσταντινούπολη, τη Λευκωσία, τη Σόφια και το Ντακάρ, με την ανακοίνωση της τελετής απονομής στην Αθήνα, οι ταινίες μας θα ταξιδέψουν, δημιουργώντας έναν δια-τοπικό κινηματογραφικό χώρο δημιουργίας και αντίστασης, ενώνοντας τις επτά πόλεις σε μία κοινή εμπειρία. Οι ταινίες μας φέτος μιλούν για το πώς αντιστεκόμαστε σε δυστοπίες, κανονικότητες και βίαιες συνθήκες, ακόμα κι αν οι αντιστάσεις αυτές δεν είναι πάντα ηχηρές, αλλά υπόγειες, εσωτερικές, τρυφερές και ενδόμυχες. Αν βρεθείτε στο Τριανόν από τις 16 έως τις 19 Μαρτίου, θα έχετε την ευκαιρία να τις μοιραστείτε μαζί μας. 

  Μπορείτε να μας διαλέξετε 5 ταινίες που δεν πρέπει να χάσουμε από το φετινό φεστιβάλ;

Αυτή είναι πάντα η πιο δύσκολη ερώτηση - ανάμεσα στις 38 φιναλίστ μας, σε κάθε μία υπάρχει κάτι που μας γοήτευσε, μας συγκίνησε ή μας τάραξε. Οι πέντε που ακολουθούν είναι πέντε που για υποκειμενικούς ή αντικειμενικούς λόγους διαλέγω εγώ.

Το Left Handed της Nasrin Mohammadpour από το Ιράν, στο σετ Ultimate limit, μας τραβάει μέσα στην ζωή μίας μόνης φτωχής μητέρας που θα φτάσει στα άκρα για να εξασφαλίσει την επιβίωση της οικογένειάς της.

Στο ίδιο σετ, βλέποντας το Blow Jasmine των Marco Cavazzin, Luca Moro μεταφέρθηκα νοητά στην πρώτη φορά που είδα το Trainspotting, με ανάλογη αισθητική, ένταση και ταχυπαλμία. 

Η πολύ δυνατή ελληνική παραγωγή του 5P.M. Seaside του Valentin Stejskal στο σετ The Body I live in φέρνει ακριβώς την θαρραλέα, φρέσκια και προκλητική ματιά που θέλουμε να έχουμε στο φεστιβάλ, κάνοντας το βήμα να εντάξουμε και ταινίες που μιλάνε για την επιθυμία, το σεξ και τον έρωτα.

Βάζοντάς την στο ίδιο σετ με το Expiration του Joris Cottin, το πορτρέτο ντοκιμαντέρ του Steeve, που ζώντας με ALS επιλέγει την υπηρεσία της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας, οι ταινίες αυτές αφηγούνται από κοινού μία ιστορία διεκδίκησης του σώματος και του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση.

Τέλος, η βουλγάρικης παραγωγής sci-fi μυθοπλασία Snowdrops at the end of the train της  Galina D. Georgieva στο σετ Ongoing Dystopias, με την Black Mirror αισθητική της μας βάζει στη ζωή μίας γυναίκας που ψάχνει τρόπους να διαχειριστεί την οικολογική και κοινωνική δυστοπία που την περιβάλλει.

Μάθετε τα πάντα για το φεστιβάλ εδώ και διαβάστε το αναλυτικό πρόγραμμα εδώ.