Μια εφ' όλης της ύλης συζήτηση με την Κωνσταντίνα Τάκαλου για τις «Δούλες»

Δεν της αρέσει να κοιτάζει πίσω, ούτε να κάνει μεγάλα σχέδια γιατί όπως λέει «τα μικρά ανταποδίδουν πιο πολύ από τα μεγάλα σχέδια». Και στη ζωή και στο θέατρο είναι άνθρωπος του «εδώ και τώρα». Δεν σκέφτεται πως ήταν χθες, αν κοιτώντας πίσω βλέπει φως ή σκοτάδι, αλλά προτιμά να ζει το τώρα και να κοιτάει μπροστά.

Η συζήτηση με την Κωνσταντίνα Τάκαλου αποτελεί μια ευχάριστη διαδικασία, καθώς πέρα από μια υπέροχη ηθοποιός με υψηλό καλλιτεχνικό προφίλ είναι και ένας ιδιαίτερα γλυκός, χαμηλών τόνων άνθρωπος. Κατά τη συνάντησή μας, λίγο πριν ανέβει στη σκηνή, μιλήσαμε για την παράσταση «Δούλες» στην οποία πρωταγωνιστεί, τα θέματα που θέτει το έργο του Ζενέ και πώς αυτά συνδέονται με τη σύγχρονη πραγματικότητα.

Οι «Δούλες» είναι ένα έργο πολιτικό αλλά και βαθιά υπαρξιακό. Παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και αποτελεί πρόκληση για τους ανθρώπους του θεάτρου να καταπιαστούν με αυτό.  Ανήκει στην κατηγορία των έργων που δραματουργικά είναι πάντα επίκαιρα, γι’ αυτό επανέρχεται συνεχώς στα θεατρικά δρώμενα και παίζεται για χρόνια, δίνοντας έτσι και την ευκαιρία στη νέα γενιά θεατών να το γνωρίσουν. Είναι κάποιοι συγγραφείς, εν προκειμένω ο Ζενέ, που έγραψαν κάποτε κάτι σπουδαίο και έχουν το ευτύχημα τα λόγια τους να μπαίνουν συχνά στο στόμα των ηθοποιών, κάθε φορά με νέα μορφή και η φωνή τους να ακούγεται για χρόνια. Η γλώσσα των υποκριτών και των σκηνοθετών απλά προσαρμόζει το έργο έτσι ώστε να το κάνει καίριο για την εκάστοτε εποχή.

Τα πρόσωπα του έργου, όπως τα περισσότερα πρόσωπα των θεατρικών κειμένων, είναι τραγικά. Οι «Δούλες» είναι δύο γυναίκες που έχουν μάθει στη ζωή τους  μόνο να υπηρετούν. Δεν έχουν κοινωνική ζωή, δεν βγαίνουν βόλτες. Η ζωή τους περιορίζεται μέσα στο σπίτι όπου ζουν μαζί με την Κυρία. Η κατάσταση λοιπόν που βιώνουν αφυπνίζει συνειδήσεις. Κανείς δεν έρχεται στον κόσμο για να υπηρετεί, αλλά για να ζει ελεύθερος μέσα στη χαρά και το φως.

Ο χαρακτήρας της Κλερ

Η Κλερ, την οποία υποδύομαι, είναι ένα δειλό κορίτσι που προσπαθεί να κάνει γενναίες πράξεις. Στέλνει κάποιες ανώνυμες επιστολές που οδηγούν τον Κύριο στη φυλακή, προκειμένου να τον απομακρύνει από την Κυρία που τόσο αγαπάει και έχοντας ως απώτερο σκοπό να απαλλαχτεί και η ίδια από αυτή την αντρική παρουσία που την καταπιέζει και της ασκεί την ίδια εξουσία με αυτή της Κυρίας. Παράλληλα, επιθυμεί να απαλλαχτεί και από την Κυρία, δίνοντας της να πιει ένα δηλητηριασμένο τίλιο, όμως το σχέδιο αποτυγχάνει και εν τέλει της γυρίζει μπούμερανγκ. Από τις πράξεις της φαίνεται πως είναι και λίγο ανόητη, χαρακτηριστικό που της προσδίδει ένα επιπλέον ενδιαφέρον. Η ανοησία της, δείχνει αυτή τη βαθιά ανθρώπινη κατάσταση κάποιου που αψηφά τη λογική, τη σκέψη, αυτού που ενεργεί ακόμη κι αν αυτό που πράττει καταλήγει σε αποτυχία.

Σίγουρα η Κλερ είναι πολύ πιο τολμηρή από την αδελφή της, τη Σολάνς. Η Σολάνς καταθέτει τις ιδέες μη μπορώντας όμως να τις κάνει πράξεις. Η έμπρακτη προσπάθεια για την απελευθέρωσής τους γίνεται αποκλειστικά  από την Κλερ, η οποία ρισκάρει χωρίς να την απασχολούν και πολύ οι συνέπειες των πράξεών της. Αποζητά τη διαφυγή και την ελευθερία από μια μέτρια, παθητική ζωή και επιμένει εμπράκτως στη διεκδίκησή της. Δειλή μεν, αλλά κρύβει μια εσωτερική δύναμη. Δεν είναι τυχαίο το γεγόνος ότι στο παιχνίδι το οποίο παίζουν μεταξύ τους οι δύο αδελφές, ο Ζενέ, βάζει την Κλερ να παίξει την Κυρία και στη Σολάνς δίνει το ρόλο της Κλερ. Η Κλερ ως Κυρία εκδηλώνει μια τρομερή κακία μιλώντας άσχημα και υποτιμητικά στη Σολάνς που υποδύεται την ίδια, άρα ουσιαστικά η Κλερ μέσω του ρόλου της φαίνεται να ταπεινώνει κατά κάποιο τρόπο τον εαυτό της –μέσω της αδελφής της- αλλά και την αδελφή της. Αυτή η μεταμόρφωση της Κλερ αποτελεί μια δοκιμασία για την ίδια, που ναι μεν είναι ευφυής αλλά και πολύ επικίνδυνη. Δεν έχει κανονικότητα, μετατρέπεται σε ένα υπερβατικό ον που εμβαθύνει τόσο στην άλλη του υπόσταση, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να βγει εύκολα από το ρόλο της Κυρίας. Αντίθετα, η Σολάνς είναι αυτή που κρατά τις ισορροπίες, η φωνή της λογικής.​

Η σχέση Κλερ-Σολάνς

H Κλερ και η Σολάνς πέρα από το γεγονός ότι είναι αδελφές, είναι δύο άνθρωποι που κάνουν τα πάντα μαζί, ζουν μαζί, δουλεύουν μαζί και δεν συναναστρέφονται με κανέναν άλλο άνθρωπο. Τα πάντα για αυτές είναι ο Κύριος και η Κυρία. Όταν λοιπόν δύο άνθρωποι έχουν μια τόσο στενή συναναστροφή, δημιουργείται ένας δεσμός τέτοιος που ο άνθρωπος με τον οποίο συναναστρέφεσαι γίνεται η ζωή σου και δεν μπορείς να απαλλαχτείς από αυτόν. Μέσα στον άλλο βλέπεις τον εαυτό σου. Ο καθρέφτης μας για το πώς φερόμαστε είναι οι άλλοι. Άρα είτε ως αδελφές, είτε ως συνάδελφοι οι δύο κοπέλες είναι συγκοινωνούντα δοχεία, η μία είναι ο καθρέπτης της άλλης.

Ο ρόλος του παιχνιδιού στο έργο

Η κατάσταση της μεταμφίεσης είναι τρομερά βοηθητική. Η προσποίηση ότι είσαι κάποιος άλλος είναι ένας τρόπος απελευθέρωσης. Αυτό υπάρχει κατά βάση και στο θέατρο. Πολλές φορές οι ηθοποιοί μπορούν πολύ πιο εύκολα να μιλήσουν ως ένα άλλο πρόσωπο πίσω από ένα κοστούμι, παρά ως ο εαυτός τους.  Το παιχνίδι φέρει τη χαρά και η τελετή εξόντωσης της Κυρίας την κάθαρση. Παίζοντας, λοιπόν, οι δύο υπηρέτριες νιώθουν τη χαρά και ελπίζουν στη λύτρωση. Το παιχνίδι όμως λειτουργεί και ως μάθημα, μέσα από αυτό μαθαίνουν τη ζωή, το ποιος εξουσιάζει ποιον,  το κοινωνικό τους status, αλλά και τις αντοχές τους.

Οι λόγοι που ωθούν τις Δούλες στο έγκλημα

Οι δύο υπηρέτριες αισθάνονται απελπισία, ζήλια, αλλά και ενοχή και μεγάλο φόβο. Ενοχή γιατί απολαμβάνουν κρυφά απλά πράγματα που η τάξη τους δεν τους επιτρέπει να χαρούν ελεύθερα –όπως τα βαφτικά της Κυρίας. Φόβο γιατί δεν μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα μπροστά στην Κυρία, ενώ εκείνη έχει δικαιώματα πάνω τους. Όλα αυτά τα αισθήματα, όπως και η επιθυμία για ελευθερία, ισότητα και όχι διακρίσεις, τις ωθούν στο να εγκληματίσουν.

Κοινά χαρακτηριστικά των προσώπων του έργου με τους σημερινούς ανθρώπους

Το όνειρο και η ελπίδα νομίζω είναι τα κοινά χαρακτηριστικά των προσώπων του έργου και των ανθρώπων σήμερα. Η τάση της Κλερ και της Σολάνς να ονειρεύονται και να ελπίζουν είναι κάτι που χαρακτηρίζει όλους τους ανθρώπους και πολύ περισσότερο τους ανθρώπους που περνούν δύσκολα. Στα όνειρα δεν υπάρχουν φραγμοί, ο φαντασιακός νους δεν φυλακίζεται και η ελπίδα έχει μέσα της την προσπάθεια για κάτι καλύτερο. Η ψευδαίσθηση του ονείρου μπορεί να γεννήσει την ελπίδα για αλλαγή. Όταν πιστεύεις συνέχεια και εμμονικά σε κάτι με τις πράξεις θα φέρεις την αλλαγή.

Η καλοσύνη και ο σεβασμός στην εποχή μας: αφορμές υποδούλωσης ή πολύτιμα αγαθά;

Πιστεύω ότι η αγάπη, η καλοσύνη, ο σεβασμός, η συγχώρεση είναι μεγάλα αγαθά για έναν άνθρωπο. Και η φύση επίσης. Με αυτά προτιμώ να πορεύομαι και να παίζω. Όπως λέω θάλασσα λέω χαρά, όπως λέω ήλιος λέω φως. Βέβαια αυτή τη στάση ζωής υπάρχουν άνθρωποι που δεν την ακολουθούν. Αυτούς τους ανθρώπους που η σκέψη τους διαφέρει από τη δική μου τους θαυμάζω, τους σέβομαι, αλλά σαν άνθρωπος δεν μπορώ να ακολουθήσω το δρόμο τους.

Ευχαριστούμε θερμά την Κωνσταντίνα Τάκαλου για το χρόνο που μας αφιέρωσε και αναμένουμε σύντομα το επόμενο θεατρικό της βήμα με το έργο «Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης» σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη στο Υπόγειο του θεάτρου Τέχνης.