Μια συνέντευξη με τη Sma Rag Da

- Γεια σου, Sma Rag Da. Τα τελευταία χρόνια προσπαθείς σταδιακά να χαράξεις το δικό σου μονοπάτι στη μουσική σκηνή της χώρας. Ας πάρουμε τα πράγματα όμως από την αρχή… Πότε άρχισες να ασχολείσαι με τη μουσική και πότε κατάλαβες ότι είναι αυτός ο δρόμος σου;
Αρχικά να πω πως δεν πιστεύω πως υπάρχει μόνο ένας δρόμος για τον κάθε άνθρωπο. Είμαστε πολυδιάστατα όντα με πολλά ταλέντα - απλά συνήθως επιλέγουμε έναν δρόμο είτε επειδή αυτόν μόνο έτυχε να ανακαλύψουμε είτε επειδή η αφοσίωση μεταφράζεται σε χρόνο. Με τη μουσική άρχισα να ασχολούμαι σχετικά τυχαία, όταν με έστειλε η μάνα μου σε μουσικό γυμνάσιο (που ήταν 9ωρο αντί για 7ωρο) επειδή ήμουν πολύ υπερκινητικό παιδί και θεώρησε πως το μουσικό θα ήταν ένα περιβάλλον που θα μου επέτρεπε να διοχετεύω κάπου όλη αυτή την ενέργεια (κι οτι επιτέλους θα σταματούσα να ζωγραφίζω τους τοίχους του σπιτιού). Εγώ έκλαιγα και χτυπιόμουν γιατί ως παιδάκι 12 χρονών το μόνο που σκεφτόμουν ήταν οτι θα χάσω τους συμμαθητές μου που θα πήγαιναν στο γυμνάσιο της γειτονιάς. Παρ’όλα αυτά, πήγα με τον όρο πως θα μου πάρει ντραμς. Στο μουσικό βέβαια εκτός από το μουσικό όργανο της επιλογής μας (εγω ειχα επιλέξει κρουστά), κάναμε υποχρεωτικά και πιάνο, μαντολίνο, ευρωπαϊκή μουσική και βυζαντινή / παραδοσιακή μουσική. Έχοντας λοιπόν μια σχετικά σφαιρική μουσική παιδεία, άρχισα να ψιλοτραγουδάω και να μαθαίνω μόνη μου κιθάρα απο τουτόριαλς στο γιουτιούμπ. Όταν μπήκε στην εξίσωση ο παράγοντας εφηβεία (ίσον ορμόνες + πρώτοι, μη διαχειρίσιμοι έρωτες), άρχισα να γράφω τραγούδια. Συνέβη πολύ αυθόρμητα και φυσικά, δεν είπα ποτέ “τώρα θα αρχίσω να γράφω”. Απλά συνέβη. Δειλά-δειλά άρχισα να παίζω τα τραγούδια μου στις φίλες μου και μετά από κάποιο καιρό ανέβασα 2 - 3 homamade βιντεάκια στο youtube, μέσα απο τα οποία με ανακάλυψε η νεοσύστατη τότε δισκογραφική, Mahayana Records, μέσα απο την οποία έβγαλα το πρώτο μου άλμπουμ στα 16 μου. Εγώ απλά έγραφα μουσική - τα άλλα ειλικρινά προέκυψαν τυχαία.

- Μίλησέ μας για τις μουσικές σου επιρροές.
Αυτό είναι μια περίεργη υπόθεση γιατί έχω και τρεις αδερφές 25, 23 και 11 χρόνια μεγαλύτερες που η καθεμία άκουγε άλλη μουσική. Ταυτόχρονα, ο άντρας της μεγάλης μου αδερφής ο Μάρκος, τρελά μουσικόφιλος, μας έβαζε από Roy Ayers μέχρι Dire Straits μέχρι Ραφαέλα Καρά κι εμείς χορεύαμε στο σαλόνι. Ο μπαμπάς μου άκουγε Μαρινέλλα, Βέμπο, Δανάη, Ελπίδα κι όλες αυτές που έκαναν καριέρα με το μικρό τους. Της μαμάς μου της άρεσε ο Μπίγαλης. Κάθε χρόνο που πήγαινα καλοκαίρι στο χωριό άκουγα μόνο κλαρίνα. Άρχισα να ψάχνω μόνη μου μουσική γύρω στα 14 που είχα ίντερνετ - η φάση μου σε όλη μου την εφηβεία ήταν Arctic Monkeys, Kasabian, Bombay Bicycle Club, Kate Nash, Metronomy και Florence + the Machine. Γενικά είχα μια προτίμηση στη βρετανική αλτέρνατιβ σκηνή. Αυτές θεωρώ πως είναι οι βασικότερες επιρροές μου, αλλά κι όλα όσα άκουγα ήθελα - δεν ήθελα μεγαλώνοντας είναι επίσης κομμάτια μου.

- Πώς βρέθηκες από την Πάτρα στο Λονδίνο και τι αποκόμισες από τον χρόνο σου στην Αγγλία;
Στη φάση που ήταν να δώσω πανελλήνιες κόντευα να τρελαθώ. Ένιωθα πως είναι εντελώς παρανοϊκό να πληρώνουμε για να κάνω μαθήματα χημείας, φυσικής και μαθηματικών ενώ ήξερα πως δεν παίζει να ασχοληθώ με κάτι παρεμφερές στη ζωή μου. Αποφάσισα ,λοιπόν, τελευταία στιγμή πως δε θα δώσω πανελλήνιες κι απ’ ό,τι καταλαβαίνετε έγινε χαμός στο σπίτι. Ειπώθηκαν ατάκες του τύπου “σε είχα υπερεκτιμήσει, νόμιζα πως θα μπορούσες να σπουδάσεις ενώ κάνεις τη μουσική σου παράλληλα”. Μπήκα κι έψαξα μόνη μου πανεπιστήμια στο εξωτερικό μήπως βρω κάποιο αντικείμενο πιο σχετικό με τα ενδιαφέροντά μου και βρήκα το ιδανικό για μένα πτυχίο στο πανεπιστήμιο του Westminster του Λονδίνου. Έκανα την αίτηση για το πανεπιστήμιο και το φοιτητικό δάνειο που δίνει η βρετανική κυβέρνηση, έκλεισα δωμάτιο στην εστία, έκλεισα αεροπορικά κι έφυγα. Έμεινα Λονδίνο τρία χρόνια κι αυτή η εμπειρία με άλλαξε πολύ. Το Λονδίνο δεν είναι απλά μια πόλη της Αγγλίας, είναι ένα πολυπολιτισμικό κέντρο στο οποίο συνυπάρχουν άνθρωποι απο όλες τις κουλτούρες, όλες τις εθνικότητες, κυριολεκτικά από όλο τον κόσμο! Ένα τέτοιο περιβάλλον από μόνο του σε αλλάζει. Όσο κι αν λατρεύω το Λονδίνο όμως, έχοντας μεγαλώσει στην Ελλάδα δεν πιστεύω πως θα μπορούσα να ζήσω μόνιμα εκεί. Είναι πολύ δύσκολο να μην βλέπεις ορίζοντα για μέρες ή μήνες on end. Ίσως σε κάποια άλλη φάση της ζωής μου να μπορούσα, αλλά όχι τώρα.

- Σε κάποιο σημείο έγινε ευρέως γνωστό ότι ετοίμαζες την πτυχιακή σου γύρω από τον Παντελή Παντελίδη. Τι σε έκανε να ασχοληθείς με τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη;
Το φαινόμενο “Παντελίδης”, άσχετα με τις μουσικές προτιμήσεις του καθενός, είναι μια πάρα πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία, που μου κίνησε πάρα πολύ το ενδιαφέρον κι από την οποία μπορούμε να μάθουμε πολλά όσοι έχουμε πάρε - δώσε με τη μουσική βιομηχανία. Ο Παντελίδης ήταν όντως φαινόμενο, άσχετα από το αν τον γουστάρουμε ή όχι. Αυτό που κατάφερε ήταν αξιοθαύμαστο, πόσο μάλλον εν καιρώ οικονομικής κρίσης! Η πτυχιακή μου ήταν μια ανάλυση του απίστευτου αυτού σάξες στόρι, από κοινωνιολογική κυρίως πλευρά, πάντα μέσα στο πλαίσιο της μουσικής βιομηχανίας και τον δομών της. Είχε πολύ ενδιαφέρον και για μένα και για τους καθηγητές μου. Επίσης, ήθελα να διαλέξω κάτι ελληνικό γιατί μπορούσα να κατανοήσω καλύτερα τις συνθήκες, την κουλτούρα και γενικότερα όλο το πλαίσιο προκειμένου να κάνω την οποιαδήποτε ανάλυση.

- Παρόλο που τα τραγούδια σου συνήθως έχουν αγγλικό στίχο, έχεις κάνει απόπειρες και με τον ελληνικό. Υπάρχει περίπτωση να δούμε και άλλο ελληνόφωνο υλικό από σένα στο μέλλον;
Ναι, σίγουρα. Βέβαια δεν έχω “κάνει απόπειρες”, απλά μου βγήκε. Επειδή οι επιρροές μου είναι κυρίως μη-ελληνικές, είναι λογικό να μου βγαίνει πιο φυσικά να εκφράζομαι μουσικά στα αγγλικά. Όσο περνάει ο καιρός όμως, αλλάζει η δυναμική μεταξύ επιρροών και της εδώ πραγματικότητάς μου, οπότε δεν αποκλείω και ακόμα περισσότερο ελληνικό στίχο. Έχει άλλη διεισδυτικότητα ο ελληνικός στίχος στο ελληνικό κοινό αλλά και σε εμένα την ίδια σε πολλές περιπτώσεις.

- Πρόσφατα κυκλοφόρησες το «Τσοπανάκος ήμουνα». Πες μας λίγα πράγματα για την παραγωγή αυτή, για το μέρος που γυρίστηκε το βίντεο κλιπ και για την απήχηση που έχει στον κόσμο.
Το δεύτερο χρόνο που ήμουν Λονδίνο, πέθανε ο Χρήστος Φωτίου, ένας σπουδαίος τραγουδιστής απο το χωριό μου, που τραγουδούσε κάθε χρόνο στο πανηγύρι μας. Όταν είδα στο φέισμπουκ ότι πέθανε, στενοχωρήθηκα, άσχετα με το ότι δεν μπορούσα μέχρι τότε να ακούσω κλαρίνα. Δεν ξέρω γιατί. Ίσως επειδή τα έτρωγα κάθε καλοκαίρι στη μάπα... Μέχρι τότε με απωθούσαν. Τότε, έβαλα να ακούσω ένα κομμάτι του Φωτίου και ξαφνικά άκουσα αυτή τη μουσική που ήξερα από πάντα, εντελώς διαφορετικά. Σαν να την ακούω πρώτη φορά! Έπαθα κόλλημα με τις εκτελέσεις του Φωτίου στον Τσοπανάκο και στην Αθαμανία Όμορφη. Ένιωσα πως έχουν κάτι πολύ σύγχρονο μουσικά κι ήθελα να δω πως θα στέκονταν ως τραγούδια σε ένα άλλο μουσικό πλαίσιο. Αποφάσισα να τα διασκευάσω και να βγάλω ένα ψηφιακό 2 - track ΕΡ ως φόρο τιμής στον Χρήστο Φωτίου. Το βίντεο κλιπ το γυρίσαμε στα Τζουμέρκα, στην Ήπειρο (δηλαδή τις Ελληνικές Άλπεις) και πιο συγκεκριμένα στο Αθαμάνιο, το χωριό μου. Είναι το μέρος από το οποίο έχω τις πιο γλυκιές αναμνήσεις και το αγαπημένο μου μέρος στον κόσμο, για συναισθηματικούς λόγους. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση που άρεσε σε τόσο κόσμο ο Τσοπανάκος και το βίντεο - κατάλαβα πως άσχετα με τη φάση μας, τα κλαρίνα και το κόνσεπτ “καλοκαίρι στο χωριό” είναι κάτι που πάνω κάτω όλοι έχουμε ως κοινό βίωμα κι αυτό φάνηκε από την ανταπόκριση του κόσμου.

- Τι σημαίνει μουσική για σένα;
Δύσκολη ερώτηση. Η σχέση των ανθρώπων με τη μουσική, είναι όπως η σχέση των ανθρώπων με τους άλλους ανθρώπους. Υπάρχουν οι κολλητοί σου, αυτοί στους οποίους θα πας όταν δεν είσαι καλά, υπάρχουν οι άνθρωποι “χρονοπεράστρες” με τους οποίους περνάς τέλεια αν βγεις για κλάμπινγκ ένα βράδυ αλλά δεν είναι και για πολλά πολλά, υπάρχουν οι έρωτές σου με τους οποίους ένιωσες πρωτόγνωρα συναισθήματα και δέσιμο, κλπ κλπ. Απο κει και πέρα, η μουσική για μένα ως δημιουργός κι όχι ως ακροατής, είναι μια εσωτερική διαδικασία που λειτουργεί ψυχαναλυτικά κι εξαγνιστικά. Οι στιγμές που παιδεύομαι να μετουσιώσω μια ιδέα/ ιστορία / συναίσθημα σε μουσική, είναι απο τις λίγες που δε σκέφτομαι τίποτα άλλο. Καθαρίζει το μυαλό μου. Είναι κάτι σαν διαλογισμός. Μια αναγκαία διαδικασία που με φέρνει στα ίσια μου.

- Πώς σου φαίνεται η Αθήνα τώρα που ζεις εδώ; Τι κάνεις στον ελεύθερό σου χρόνο;
Κοίτα, παρ’όλο που είμαι μόνο 23, νιώθω λίγο κωλόγρια στην ψυχή. Δε βγαίνω ιδιαίτερα, ούτε πίνω πολύ αλκοόλ. Είμαι λίγο φάση σπίτι, ντοκιμαντέρ, φίλοι κι ωραίες συζητησεις στην μπαλκονάρα μας. Παρ’όλο που δεν είμαι του έξω, εκτιμώ τόσο πολύ το ότι όποτε γουστάρω να βγω, ό,τι μέρα και ώρα και να 'ναι, σίγουρα κάπου παίζει κάποιο event (και σίγουρα υπάρχει κάποιο ανοιχτό ντελίβερι). Η Αθήνα είναι πολύ ζωντανή. Τόσο ζωντανή που κάποιες φορές νιώθω πως αυτοί οι ρυθμοί δεν είναι για μένα. Όσο κι αν με πνίγει κάποιες φορές, τη λατρεύω. Μ’αρέσει η κουλτούρα της Αθήνας, ο τρόπος ζωής εδώ και οι ρυθμοί της. Δεν ξέρω βέβαια για πόσο θα την αντέξω. Τελευταία χρόνια φλερτάρω με την ιδέα να πάω μόνιμα στο χωριό. Να βάλω καλό ίντερνετ, να φτιάξω ένα χομ στούντιο και να δουλεύω απο εκεί (εκτός από τη μουσική δουλεύω και σε μια εταιρία, την accusonus, που φτιάχνει λογισμικό για επεξεργασία ήχου). Θα δούμε!

- Όταν γράφεις, πρώτα έρχονται οι στίχοι ή η μουσική;
Δεν υπάρχει στάνταρ τρόπος. Κάποιες φορές πρώτα οι στίχοι, κάποιες η μουσική και κάποιες άλλες, πιο σπάνιες, και τα δύο ταυτόχρονα. Μπορεί η ιδέα για ένα τραγούδι να προκύψει από μια ατάκα που ειπώθηκε σε μια συζήτηση και για κάποιο λόγο μου έμεινε ή απο μια μελωδία που θα μου καρφωθεί στο κεφάλι.

- Ποια συνεργασία μέχρι τώρα σου έχει μείνει αξέχαστη;
Το Στρώμα με τον Στάθη Δράκο. Όποτε το συζητάμε, είμαστε ακόμα σε φάση “Ρε τι ωραία είχαμε περάσει!”. Ήμουν ακόμη Λονδίνο τότε κι είχε έρθει ο Στάθης για λίγες μέρες για την ηχογράφηση και το βίντεοκλιπ. Ο Στάθης είναι ο κολλητός μου και γενικά ένας απο τους καλύτερους ανθρώπους που ξέρω, επομένως δεν ήταν μόνο μουσικό το θέμα. Ήταν τέλεια γιατί my best friend was in town και κάναμε τη φάση μας ενώ ταυτόχρονα κάναμε και βόλτες!

- Ποιους θαυμάζεις από τη σύγχρονη ελληνική σκηνή;
Πάντα δυσκολεύομαι μ’αυτή την ερώτηση γιατί θαυμάζω πολλούς για εντελώς διαφορετικούς λόγους. Αυτό που μπορώ να πω είναι πως χαίρομαι πάρα πολύ που βλέπω την λώκαλ αλτέρνατιβ σκηνή να ανθίζει όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια! Πλέον υπάρχουν άτομα που ζουν μόνο από τη μουσική τους, παρόλο που είναι έξω από τη σφαίρα του εμπορικού! Αυτό είναι πολύ ελπιδοφόρο! Πριν έναν χρόνο, πήρα μια πρωτοβουλία με τη φίλη μου τη Δάφνη Στεφανίδη και δημιουργήσαμε το @Γιορ Λώκαλς (https://www.facebook.com/YOURLOCALS.GR/), με σκοπό να προωθήσουμε λώκαλ καλλιτέχνες άσχετα απο δισκογραφικές κλπ. Προσπαθούμε να γεφυρώσουμε το κενό μεταξύ καλλιτεχνών και του κοινού, το οποίο απλά δεν ξέρει που να ψάξει. Έχουμε φτιάξει μια σελίδα στο facebook, όπου ανεβάζουμε καθημερινά λώκαλ μουσική και κάθε τόσο διοργανώνουμε λάιβ σε διαφορετικές γειτονιές της Αθήνας. Αν θέλω να σας μείνει κάτι από αυτή τη συνέντευξη είναι να στηρίζετε όσο μπορείτε τα λωκάλια μας, για να συνεχίσουν να δημιουργούν και να ομορφαίνουν τις ζωές μας!

- Πριν σε αφήσω, μίλησέ μας για το τι καινούριο ετοιμάζεις... 
Στις 3 Αυγούστου ετοιμάζομαι να παίξω στο Φεστιβάλ Φέγγαρος. Επιπλέον, στις 20 Σεπτεμβρίου θα επιστρέψω στο Six Dogs! Τον Σεπτέμβριο έρχεται και το τρίτο άλμπουμ μου με τίτλο "Air Sickness Bag". Το πρώτο σινγκ με τίτλο "If you were a bird" βγήκε πρόσφατα. Καλό καλοκαίρι!