Μία συνέντευξη με τον «μεταλακανικό proto-punk» Θέμο Σκανδάμη

Την Κυριακή, στις 12 Νοεμβρίου, στο Σταυρό του Νότου Club θα απολαύσουμε τον ξεχωριστό τραγουδοποιό Θέμο Σκανδάμη (περισσότερα για τη συναυλία εδώ). Λίγες μέρες πριν, προσκεκλημένοι σε μια «παράγκα που χωρά από κάτω όλο τον κόσμο», προσεγγίζουμε τις παρυφές του προσωπικού του σύμπαντος.

Νέος δίσκος «Το σπίτι μου», η τέταρτη προσωπική σου δουλειά. Από πού εμπνέεσαι?

Εμπνέομαι στην ουσία από τον ενδιάμεσο κόσμο μεταξύ του πραγματικού,της καθημερινότητας και του φανταστικού, ο οποίος έχει να κάνει με την μουσική, με την ποίηση, με τα πράγματα που έχω διαβάσει και με το πως τον αντιλαμβάνομαι σε ένα επίπεδο «ποιητικό». Όσα συμβαίνουν, μερικές φορές, έχουν μια αντανάκλαση σε έναν «άλλο κόσμο». Αυτή την αντανάκλαση προσπαθώ να καταγράψω, αυτή συνήθως είναι η πηγή της έμπνευσης.

Οι καλλιτέχνες που αγαπώ το έργο τους και που με έχουν επηρεάσει, είναι πολλοί και διαφορετικοί. Ενδεικτικά οι Μποστ, Διονύσης Σαββόπουλος (ο οποίος ήταν η αρχή της επιθυμίας μου να γράψω τραγούδια), Μάρθα Φριντζήλα -η δασκάλα μου-, Jack Brel, Paolo Conte, Daniel Johnston-ένας ημίτρελος Αμερικανός τραγουδοποιός-, Τζίμης Πανούσης του οποίου είμαι μεγάλος θαυμαστής, Μάρκος Βαμβακάρης, Charles Bukowski ως ποιητής, οι μετρ του cinema Aki Kaurismaki, Jim Jarmusch και πολλοί άλλοι.

Έχεις Top 10 ταινιών /βιβλίων;

Δεν τα πάω καλά με τα Top 3,5,10. Εξυπηρετεί τα διάφορα άρθρα, αλλά μου δημιουργεί μια περίεργη αίσθηση η βαθμολόγηση των προτιμήσεων, των δικών μου, των άλλων… Πάντα σ’αρέσει να σε βάλουν μέσα σ' ένα τέτοιο top, αλλά με τον τρόπο που εγώ αντιλαμβάνομαι τον κόσμο, είναι μια αλλοίωση της πραγματικότητας. Είναι θέμα της πιστότητας της λειτουργίας του ανθρώπου σε σχέση με την επιθυμία του. Μας αρέσουν πράγματα, αυτά ανακατατάσσονται συνεχώς, λιώνουν το ένα μέσα στο άλλο, η ρευστότητα είναι που έχει ενδιαφέρον.

Πολλά τραγούδια έχουν έντονη θεατρικότητα. Τα έχεις στο μυαλό σου από πριν σαν παράσταση;

Είναι κάτι το οποίο συμβαίνει, δεν είναι κάτι το οποίο έχω σαν πρόθεση αναγκαστικά. Έτσι λέω τις ιστορίες . Είναι σαν να είναι τραγούδια από μια παράσταση, από ένα έργο που δεν έχει γραφτεί. Είναι σαν να παίρνω εγώ στο μυαλό μου έναν ρόλο σε θεατρικά έργα και κάποιος από μέσα να τραγουδάει.

Συνήθως έρχονται πρώτα οι στίχοι και μετά η μουσική; Κατατάσσεις τα τραγούδια σου σε κάποιο είδος;

Συνήθως έρχεται σαν μια πρώτη έμπνευση μια ενιαία χειρονομία, δηλαδή μια φράση που είναι μουσική και μια διάθεση μουσική και στιχουργική και μετά αρχίζει η μαστορική.

Ας το ορίσω ως μεταλακανικό proto-punk.

Ποιος είναι ο πιο αγαπημένος σου στίχος στο δίσκο;

«Κάτω από τα μεγάλα φώτα ο Χριστός πουλάει καρφιά, ο Σωκράτης δηλητήρια και η Ζαν ντ’Αρκ ακουστικά»

Και ο πιο αντιπροσωπευτικός σου;

Ίσως ο «Τίγρης και μ’ άρπαξε κάποιο ζαρκάδι, δύτης και πνίγομαι σ’ένα πηγάδι, βράχος και μ’έριξες μ’ένα σου χάδι, ήλιος κι αγάπησα αυτό το σκοτάδι» ως μια υποτιθέμενη δύναμη που ηττάται από την αδυναμία.

Στο δελτίο τύπου για την παρουσίαση του δίσκου στο Σταυρό του Νότου μια εντυπωσιακή φράση είναι «γιορτάζεται η πτήση» το οποίο είναι αντιληπτό από όλους μας, αλλά, «γιορτάζεται η πτώση»;

Η πτώση είναι αναπόφευκτη όσο και η ίδια η ζωή, οπότε γιατί να μην την γιορτάσουμε; Το φως δεν υφίσταται χωρίς το σκοτάδι και αντιστρόφως.

Η σχέση σου με την Αθήνα;

Είμαι Αθηνόσαυρος. Ζω όλη μου τη ζωή στην Αθήνα. Άλλες φορές τη μπουχτίζω και λέω «φτάνει πια», έχω όνειρα φυγής όπως όλοι αλλά είμαι ριζωμένος, απλά αλλάζω περιοχές· κυνηγάω την ουρά μου μέσα σ’ αυτή την πόλη. Την αγαπώ την Αθήνα, θεωρώ ότι συμβαίνουν πράγματα, έχει εκπλήξεις. Ακόμα και τα τελευταία χρόνια που έχει γκριζάρει πολύ το πράγμα λόγω στενότητας οικονομικής, πνευματικής και πολιτικής, συνεχίζει να έχει γωνίες που ξαφνικά γεννιέται κάτι - μια παρέα που παίζει ρεμπέτικα, πολλά θέατρα, στέκια, καφενεία, μετακαφενεία, βιβλιοπωλεία κλπ.

Και μου αρέσουν πάρα πολύ τα κορίτσια της Αθήνας, τα αγαπώ. Μου αρέσει πάρα πολύ που περπατάω, και λέω «τι ωραία!» ξαφνικά. Είναι σωτηρία.

Υπάρχουν φορές που νιώθεις ξένος στην πόλη; Τα τραγούδια «Μέσα» και «Ξένος» αυτό εκφράζουν;

Πολύ συχνά νιώθω ξένος ως προς τα πάντα, αυτά είναι τα προβλήματα του σύγχρονου καπιταλισμού, της σύγχρονης κοινωνίας εν γένει, αν και μπορεί να συνέβαινε σε όλους τους ανθρώπους, σε όλες τις εποχές .

Στο «Μέσα» αφορμή ήταν μια αίσθηση εσωτερικής αποξένωσης και προσφυγιάς.

Έχω συνειδητοποιήσει στιγμές ακραίας ευτυχίας και ακραίας δυστυχίας που συμβαίνουν αυθαίρετα, περπατώντας μοναχικά στο δρόμο.

Ακούγοντας τραγούδια σου από το νέο δίσκο, αναρωτιόμουν αν απευθύνεσαι στο κοινό ή αν πρόκειται για εσωτερικό μονόλογο. Και ότι σαρκάζεις τα ανθρώπινα πάθη.

Απευθύνομαι στον πιθανό ακροατή, είναι σαν επιστολή, επικοινωνία όχι αναγκαστικά με το κοινό, αλλά με κάποιον συνομιλητή.

Και απλά βλέπω τα ανθρώπινα πάθη και από άλλες πλευρές. Μία από τις πλευρές είναι κι ο σαρκασμός, με την έννοια ότι κάποια στιγμή αντιλαμβανόμαστε πόσο μικρούληδες είμαστε σε σχέση με οτιδήποτε και πόσο πολύ σοβαρά μπορούμε να πάρουμε κάτι ενώ δεν είναι και τόσο κλπ

Και σαρκάζω τα ανθρώπινα πάθη και τα υφίσταμαι και αυτοσαρκάζομαι και γενικότερα παρατηρώντας τις ανθρώπινες συμπεριφορές δεν μπορείς παρά και να γελάσεις.

Συμμετέχουν πολλοί μουσικοί στο δίσκο, πολλά όργανα. Είναι σταθεροί συνεργάτες;

Πρόκειται για καταπληκτικούς μουσικούς, οι οποίοι με έχουν βοηθήσει πάρα πολύ. Είναι σταθεροί συνεργάτες, με κάποια περιοδικότητα. Εδώ και κάποια χρόνια με το Διονύση Μακρή παίζουμε μαζί, η Τόνια Ράλλη είναι επίσης σταθερή συνεργάτης.

Με την ορχήστρα προβάραμε αυτά τα τραγούδια για καιρό και τα ηχογραφήσαμε στο στούντιο ζωντανά .

Εγώ στην ουσία φτιάχνω σκίτσα, ασπρόμαυρα, τα χρώματα τα βάζουμε μαζί.

Απευθύνεσαι σε όλους; Γνωστούς και αγνώστους, σπιτόγατους και αδέσποτα, μελαγχολικούς και έξαλλους όπως αναφέρεται στην πρόσκληση στο κοινό;

Ναι, απευθύνομαι σε όλους! Μου αρέσει να είναι ετερόκλητο το κοινό. Μου έχει συμβεί και σε live, μεγάλοι άνθρωποι να διασκεδάζουν, «φρικιά» να χορεύουν. Μου αρέσει πολύ, όπως στα πανηγύρια και στις παλιές γιορτές, οι άνθρωποι και οι γενιές να ανακατεύονται. Θεωρώ ότι μπορεί τα τραγούδια αυτά να τα ακούσει οποιοσδήποτε. Όχι όλα, αλλά ένα για τον καθένα μπορεί να έχω, απλώς δεν ξέρω ποιο είναι για ποιον.

Κλείνοντας, τι να περιμένουμε στο Σταυρό του Νότου Club;

Θα παρακολουθήσετε μια παράσταση με τραγούδια. Θα αλλάξουμε διάφορες μάσκες, θα εμφανιστούμε πολύ σοβαροί και θα καταλήξουμε εντελώς γελοίοι, θα κάνουμε τους αστείους αλλά μπορεί και να τρομάξετε.

Με αφορμή την παρουσίαση του δίσκου, θα κάνουμε μια ωραία, μεγάλη συναυλία, με όλη την ορχήστρα, με εκλεκτό καλεσμένο τον Νίκο Πορτοκάλογλου και με άλλες εκπλήξεις.

Παρακολουθήστε τον Θέμο Σκανδάμη και στη σελίδα του στο Facebook.