Μία συζήτηση, μεταξύ στεριάς και θάλασσας, με τον Μελαχρινό Βελέντζα και αφορμή το LEMON

Τo Lemon, η παράσταση που έχουν παρακολουθήσει πάνω από 10.000 θεατές ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα, ξεκινάει την εντυπωσιακή καλοκαιρινή του περιοδεία τη Δευτέρα 21 Ιουνίου, από το Φεστιβάλ Ηλιούπολης και το Δημοτικό Θέατρο «Δημήτρης Κιντής».
Εμείς στο deBόp, συναντήσαμε λίγες ημέρες νωρίτερα, τον δημιουργό του, Μελαχρινό Βελέντζα, για να μιλήσουμε για αυτή την τόσο βαθειά ανθρώπινη, τρυφερή και ποιητική παράσταση.
Απολαύστε τον!

Μίλησέ μας λίγο για την ιστορία του πιανίστα αυτού δίνοντάς μας παράλληλα μια εικόνα των σημείων και των πτυχών αυτής της ιστορίας που σε γοήτευσαν περισσότερο.

Ο Alessandro Baricco τοποθετεί τον ήρωά του μέσα σε μια κούτα από λεμόνια πάνω στο πιάνο με την ουρά της πρώτης θέσης του Βιρτζίνιαν –το καράβι που ταξίδευε από την Ευρώπη στην Αμερική στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Εγκαταλελειμμένος από τους μετανάστες γονείς του ο μικρός δεν έχει όνομα. Τον βρίσκει ένας ναύτης και του δίνει το όνομα της χρονιάς που τον βρήκε: 1900. Ο άνθρωπος που είχε για όνομα έναν αριθμό έγινε ο σπουδαιότερος πιανίστας του Ωκεανού. Δεν κατέβηκε ποτέ στη στεριά. Τα 88 πλήκτρα του πιάνο του, του αρκούσαν. Έκανε άπειρους συνδυασμούς και ταξίδευε με τη φαντασία του εκεί όπου δε θα πήγαινε ποτέ. Ένας άνθρωπος ελεύθερος μέσα στα όρια του καραβιού . Έχει κάτι βαθιά υπαρξιακό αυτή η ιστορία που σχετίζεται με την ευτυχία. Με το τι είναι τελικά σημαντικό και τι όχι.

Το θεατρικό έργο του Alessandro Baricco υπήρξε η έμπνευση για την ταινία του Giuseppe Tornatore, The Legend of 1900. Στη εκδοχή του Lemon τι θα δούμε και κατά πόσο το πρωτότυπο έργο και η ταινία αποτέλεσαν πηγές έμπνευσης;

Όταν πρωτοδιάβασα το πρωτότυπο έργο αυτό που πραγματικά με κινητοποίησε ήταν η φράση του 1900: «Κανείς δεν είναι ξεγραμμένος άμα έχει έτοιμη μια καλή ιστορία και κάποιον για να του τη διηγηθεί.» Οραματίστηκα ένα κυριολεκτικό ταξίδι ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα. Με πηγή έμπνευσης τη δυνατότητα ενός ανθρώπου να βρει το δικό του δρόμο. Η διασκευή-σκηνοθεσία της Γεωργίας Τσαγκαράκη για 2 ηθοποιούς ζωντάνεψε την ιστορία μέσα από την αληθινή φιλία του 1900 με τον ένα και μοναδικό του φίλο, τον τρομπετίστα Τιμ Τούνυ.

Ο πιανίστας δεν εγκατέλειψε ποτέ τον οικειοθελή εγκλεισμό του. Πώς ήταν η εμπειρία της παράστασης αυτής το 2018-2020 από όταν ξεκίνησε και πώς είναι τώρα έπειτα από τον δικό μας αναγκαστικό εγκλεισμό λόγω πανδημίας;

Ξεκίνησα το Lemon την εποχή των 1.000 και πλέον παραστάσεων θέλοντας να πω πως στα πράγματα που προτείνουμε πρέπει να δώσουμε χρόνο και πρέπει να μας αφορούν πραγματικά. Το ξεκίνησα με οδηγό την ιστορία ενός ανθρώπου που αφοσιώθηκε για όλη του τη ζωή στη «μία και μοναδική στιγμιαία νότα». Η πανδημία σταμάτησε το χρόνο και μας σόκαρε. Μέσα στα πολλά αρνητικά, μας δόθηκε και άπλετος χρόνος. Πριν την πανδημία, ζητούσαμε χρόνο. Όταν μας δόθηκε, η αδυναμία μας να τον διαχειριστούμε άρχισε να μας πνίγει. Ως κοινωνία δυσκολευόμαστε να έρθουμε σε αρμονία με την ησυχία. Με την παύση. Με το κενό. Η ιστορία του 1900 είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που ισορροπούσε ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα, την πραγματικότητα και τη φαντασία. Βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρουσα τη συνάντηση αυτού του χαρακτήρα με όλους εμάς που αφήνουμε τον υποχρεωτικό εγκλεισμό μας πίσω. Τελικά, τι κρατήσαμε και τι πετάξαμε; Τι έχουμε πραγματικά ανάγκη;

Η παράσταση έχει λάβει χώρα σε πολλά φεστιβάλ αλλά και ιδιαίτερα «σημεία» μέσα στα χρόνια που παίζεται. Θα μπορούσες να ξεχωρίσεις ένα μέρος και να μας πεις την ιστορία εκείνης της παράστασης;

Έχουμε ταξιδέψει στη Σαντορίνη και παίζουμε εν πλω. Έχουμε κάνει πρόβα με τον καπετάνιο για το τι διαδρομή θα ακολουθήσει –η παράσταση έγινε με φυσικό φως. Κάποια στιγμή μέσα στο έργο, ο 1900 δοκιμάζει να κατέβει από το καράβι. Ο καπετάνιος, ενώ το καράβι προχωρούσε, κατεβάζει την μπουκαπόρτα και μπροστά μας ξεπρόβαλε το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Η στεριά, η θάλασσα, ο τόπος, το έργο, οι θεατές, εμείς οι αφηγητές. Όλα ένα.

Μία άλλη φορά παίζουμε σ’ ένα καρνάγιο στο Λαύριο. Στις περιοδείες μας, μου αρέσει να κοιμάμαι τα βράδια έξω, στα σημεία όπου παίζουμε. Το πρωί ξυπνούσα γύρω στις 06:00 από τις ομιλίες των ντόπιων ψαράδων που μαζεύονταν για την πρώτη ψαριά της μέρας. Έπιασα κουβέντα με έναν κύριο γύρω στα 60 που μου είπε: «εμένα αυτός είναι ο τόπος μου. Εδώ έχω μάθει να ζω. Με τα ψάρια και τα φιλαράκια μου». Στα μάτια του και τα λόγια του έβλεπα το έργο που κάνουμε. 

Πού θα ήθελες ιδανικά να ταξιδέψεις τον πιανίστα σου και δεν το έχεις κάνει ακόμα και γιατί;

Στη Γαύδο. Ανακάλυψα πρόσφατα ότι υπάρχει ένα πολύ όμορφο πέτρινο θεατράκι. Φέτος, θα φτάσουμε πολύ κοντά καθώς θα παίξουμε εν πλω πάνω στο ferry-boat Δασκαλογιάννης ανάμεσα στα Σφακιά και τη Γαύδο. Είμαι αυτή τη στιγμή σε συνεννοήσεις κι ελπίζω να τα καταφέρω. Δεν είναι εύκολο να κάνεις ανεξάρτητη αυτοχρηματοδοτούμενη παραγωγή. Αλλά, με κινητοποιεί διαρκώς το να σκέφτομαι πως θέατρο υπάρχει όπου υπάρχουν θεατές. Αυτό μου δίνει δύναμη και με κάνει να ξεπερνώ τις αντικειμενικές δυσκολίες εξελίσσοντας τον τρόπο δουλειάς μου πάνω σε αυτό που αγαπώ.

Τελικά είναι εγκλεισμός για έναν άνθρωπο που ταξιδεύει μόνιμα πάνω σε ένα πλοίο και κάνει αυτό που αγαπάει: να παίζει μουσική; Πώς ερμηνεύεις εσύ την προσωπική επιλογή αυτού του ανθρώπου;

«Μετά από 32 ολόκληρα χρόνια στη θάλασσα θα κατέβαινα στη στεριά. Για να δω τη θάλασσα.» O Baricco πολύ έξυπνα μπερδεύει τις σταθερές που νομίζουμε πως έχουμε. Για μένα προσωπικά αυτός ο άνθρωπος φοβήθηκε να κατέβει. Όμως, καθώς έμεινε στο δικό του καράβι για πάντα βρήκε το δικό του δρόμο προς τη δική του ευτυχία. Μέσα από τη μουσική. Ίσως εάν είχε τους γονείς του ή εάν οι τελευταίοι δεν τον εγκατέλειπαν πάνω στο πιάνο να έκανε άλλη ζωή. Η ζωή του κάθε ανθρώπου όμως είναι οι επιλογές του και όχι η φαντασίωση του τι θα έκανε εάν. Είμαστε οι επιλογές μας. Ποιος μπορεί να μας κρίνει γι’ αυτές;

Στη δεδομένη χρονική στιγμή και βάσει συνθηκών ποιο είναι το πιο ισχυρό μήνυμα που περνάει η παράσταση μέσα από την ιστορία του πιανίστα αυτού;

Επιστροφή στις βασικές μας ανάγκες. Όχι στην κανονικότητα. Το τι έχουμε ανάγκη δεν είναι ούτε κανονικό, ούτε περίεργο, ούτε ιδιαίτερο. Είναι αυτό που είναι. Ως έχει. Ο 1900 για τους άλλους ήταν «ιδιαίτερος». Για τον ίδιο ήταν σε αρμονία με τη μητέρα-θάλασσα. Για τους άλλους, ήταν ο σπουδαιότερος πιανίστας του κόσμου. Για τον ίδιο, ήταν μια σταγόνα στον Ωκεανό. Αυτή η υπέροχη αντίθεση που υπάρχει μέσα στο έργο μας υπενθυμίζει τη σχετικότητα των πραγμάτων και ότι η απάντηση στα υπαρξιακά ερωτήματα του καθένα από εμάς είναι προσωπική.

 Σε ποιο σημείο της πόλης θα πήγαινες να πεις δυνατά ένα κομμάτι από την παράσταση, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;

Σ’ ένα κοιμητήριο. Για να ακουμπήσει η ανάγκη πάνω στην έλλειψη.

«Θέλω το νερό που ήξερες εσύ
Θέλω πίσω τη θάλασσα
Ησυχία
Φως
Και χελιδονόψαρα
Να πετούν από πάνω
Μαμά»

_{***Ο Μελαχρινός Βελέντζας αυτή την περίοδο βρίσκεται σε πρόβες στο Θέατρο Πόρτα για το βραβευμένο με Pulitzer (2018) "Cost of Living" ("Πόσο κοστίζει να ζεις;") της Martyna Majok σε μετάφραση-σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπολου, που θα ανέβει από τη νέα θεατρική σαιζόν.}

Μάθετε τα πάντα για την παράσταση LEMON και όλους τους σταθμούς της καλοκαιρινής της περιοδείας εδώ.