Νάντια Κοντογεώργη: «Το κλειδί που κάνει τα πάντα να μοιάζουν δυνατά είναι η συνειδητή επιλογή να ανοίγεσαι στην αγάπη καθημερινά.»

Μεταξύ προβών και παραστάσεων καταφέραμε να βρεθούμε διαδικτυακά με την πολυσχιδή Νάντια Κοντογεώργη, η οποία μας μίλησε για την ιδιαίτερη παράστασή της «Τα κλειδιά για μια δυνατή ζωή» στο Θέατρο του Νέου Κόσμου που συνδυάζει τα πεδία ενδιαφέροντός της, το θέατρο, τη μουσική και την ψυχοθεραπεία.

Ποια ήταν η πρόθεση δημιουργώντας την παράσταση «Τα κλειδιά για μια δυνατή ζωή»;

Η πρόθεσή μας ήταν η διαμόρφωση μιας παράστασης που μέσα από το φαντασιακό ο θεατής οποιασδήποτε ηλικίας να λαμβάνει ερεθίσματα. Να χρησιμοποιήσουμε, δηλαδή, τα όνειρα ως εργαλεία για την αυτογνωσία και την εξέλιξή μας, όχι στον ονειροκρίτη (γέλια), αλλά ως προς τις πληροφορίες που μπορούμε να αντλήσουμε από αυτά που αναδύονται από το ασυνείδητο και ουσιαστικά να δώσουμε σύμβολα και μύθους που θα λειτουργήσουν ονειρικά ως καθρέφτισμα του ασυνειδήτου. Φαίνεται ότι αυτό αρέσει και σε παιδιά και σε ενήλικες. Στους ενήλικες γιατί μπορούν να λεκτικοποιήσουν το αποτέλεσμα της συναισθηματικής επαφής που έχουν με την ιστορία και να την επεξηγήσουν, ενώ στα παιδιά για λόγους που ρητά δεν μπορούν να αποτυπώσουν στη φάση που είναι, αλλά από ιστορίες που μαθαίνουμε και από το feedback που παίρνουμε, σε σχέση με το πώς αποτυπώνεται η συμπεριφορά τους μετέπειτα σε συσχετισμό με τους γονείς ή σε μικρές φράσεις που μπορεί να έχουν πει, νομίζω πως έχει βρει το δρόμο της η παράσταση και λειτουργεί με τον τρόπο που θέλαμε εξαρχής.

Τι είδους αντιδράσεις έχουν τα παιδιά;

Υπάρχουν παιδιά που βλέπουν την παράσταση και λένε «αυτό θα το κάνω κι εγώ» ή «έκανα μέχρι στιγμής αυτό, αλλά θα το αλλάξω», το οποίο είναι από μόνο του πολύ συγκινητικό γιατί φαίνεται πόσο άμεσα μπορεί να λειτουργήσει μια ιστορία. Αν σκεφτούμε, όλοι είμαστε οι ιστορίες μας κι αυτό έχει διαμορφώσει τον χαρακτήρα μας, την προσωπικότητά μας, τις πεποιθήσεις μας και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη ζωή. Οπότε αν στα παιδιά μάθουμε καινούριες ιστορίες, διαφορετικές οπτικές για να αντιληφθούν τον κόσμο, μπορεί ο κόσμος να αλλάξει. Γι’ αυτό παλεύουμε οι καλλιτέχνες.

Πώς επιδρά η παράσταση στους μικρούς θεατές; Μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο για την αποφυγή συμπεριφορών που βρίσκονται σε έξαρση στην εποχή μας, όπως για παράδειγμα το bullying;

Ζούμε σε έναν κόσμο που τα παιδιά μπορούν να λάβουν πάρα πολλές πληροφορίες, αλλά ειδικά τώρα που λειτουργεί τόσο πολύ η εικόνα και τα social media, όλα αυτά με τα οποία τα παιδιά ασχολούνται πια, το να μπορούν να αποκτήσουν μια εμπειρία βαθιά βιωματική, όπως το θέατρο, νομίζω είναι το καλύτερο δώρο.

Το κομμάτι της λεκτικής κακοποίησης τροφοδοτείται πάρα πολύ από την εποχή και τον τρόπο που έχουν διαμορφωθεί τα πράγματα στις σχέσεις. Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να δουν μια άλλη οπτική και να συναισθανθούν το πώς κάποιος νιώθει όταν κακοποιείται και πώς όταν κακοποιεί. Στην παράσταση έχουμε ιστορία και για τον κακοποιητή και για τον κακοποιούμενο. Έχουμε τον Άρη, ο οποίος όταν θυμώνει φωνάζει, χτυπάει, μιλάει άσχημα, είναι μαριονέτα στα χέρια των συμμαθητών του, γιατί ξέρουν πώς να τον ερεθίσουν και να τον οδηγήσουν εκεί. Όταν ο ίδιος αντιλαμβάνεται ότι γίνεται έρμαιο του θυμού του, γιατί αντιδρά δεν δρα, τότε βγαίνει από αυτόν το φαύλο κύκλο και καταφέρνει να συσχετιστεί. Επίσης, έχουμε το αγόρι που νίκησε τον γίγαντα, όπου του δίνουμε το εργαλείο του θετικού οραματισμού και μπορεί να σκεφτεί μια φωτεινή ασπίδα γύρω του και να επιστρέφει τις άσχημες λέξεις στον γίγαντα γιατί σε αυτόν ανήκουν, καθώς ο τρόπος που οι άλλοι μας φέρονται χαρακτηρίζει τους ίδιους κι όχι εμάς. Όταν αυτά ένα παιδί μπορεί να τα εισπράξει και να τα αφομοιώσει κερδίζει πολύ χρόνο από τη ζωή του, μαθαίνει να έρχεται σε επαφή με τον εαυτό του και να τον προστατεύει.

Άρα είσαι υπέρ του βιώματος πιο πολύ και όχι της συμβουλής;

Ναι. «Πρόσεχε τα παιδιά, πάντα ακούν», λένε οι στίχοι του Sondheim - μεταφρασμένοι στα Ελληνικά από τη Τζούλια Διαμαντοπούλου και το Δημήτρη Μπογδάνο - στο «Into The Woods». Ακούν όλα όσα λες, όλα όσα είσαι, όλα όσα κάνεις. Δεν είναι οι συμβουλές, είναι αυτό που παρατηρούν κι αυτό που εισπράττουν βιωματικά. Οπότε αν θέλουμε να αλλάξουμε τον κόσμο είναι καλό να δούμε ότι τα παιδιά θα καθρεφτίσουν αυτό που είμαστε. Αυτό που είμαστε έχει domino effect στο μέλλον, οπότε κάθε στιγμή μας στο παρόν επηρεάζει το μέλλον.

Τα ψυχικά ζητήματα φαίνεται πως παραμένουν ακόμα και σήμερα ταμπού. Οι θεραπευτικές ιστορίες που παρουσιάζονται στην παράσταση «Τα κλειδιά για μια δυνατή ζωή» βοηθούν στην εξοικείωση των παιδιών με την έννοια της ψυχοθεραπείας;

Μας είναι ανοίκειο ακόμα να ζητήσουμε βοήθεια λες και το ψυχικό ζήτημα δεν είναι ένα ιατρικό ζήτημα. Θεωρώ όμως πως έχουμε εξελιχθεί και υπάρχει ένα πολύ μεγάλο άνοιγμα στην ψυχοεκπαίδευση αν όχι στην ψυχοθεραπεία. Σε αυτό έχουν παίξει ρόλο τα social media όπου η πληροφορία μεταφέρεται πάρα πολύ γρήγορα, ενώ και από ψυχοθεραπευτές και ειδικούς ψυχικής υγείας λαμβάνουμε πάρα πολύ υλικό. Υπάρχει πια ενημέρωση κι αυτό γιατί είναι αναγκαίο ως αντιστάθμισμα στο τεράστιο συλλογικό στρες που βιώνει η ανθρωπότητα. Οπότε ως πλήρωση αυτής της βαθιάς κοινωνικής ανάγκης έχει αναδυθεί αυτή η επιστήμη ως πρωτεύουσα.

Οι ψυχοθεραπευτικές ιστορίες της παράστασης δεν ξέρω αν θα οδηγήσουν κάποιον πιο εύκολα στην ψυχοθεραπεία ως θεραπευτική διαδικασία, αλλά στοχεύουν στο να τον οδηγήσουν στον εαυτό του. Είτε μέσω της ψυχοθεραπείας, είτε μέσω της τέχνης, είτε μέσω της αυτοπαρατήρησης, είτε μέσω της λογοτεχνίας, είτε μέσα από τις σχέσεις, ο στόχος είναι να επιστρέψουμε στον εαυτό μας, να μπορέσουμε να τον αφουγκραστούμε, να συνομιλήσουμε μαζί του και να συμπορευτούμε υγιώς με τους άλλους.

Πολλά από τα κλασικά παραμύθια έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση για τα πρότυπα που παρουσιάζουν. Πιστεύεις πως είναι ιστορίες που πρέπει να λέμε στα παιδιά; Kι αν ναι, ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος;

Τα παραμύθια μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αυτογνωσιακό εργαλείο, θέτοντας ερωτήματα όπως: Με ποιον ήρωα ταυτίζομαι; Tι θα έκανα εγώ διαφορετικά; Mε αυτόν το χαρακτήρα που δεν βρίσκω κανέναν συσχετισμό μήπως στ’ αλήθεια υπάρχει και αρνούμαι να τον δω; Γιατί συγκινήθηκα σε εκείνο το σημείο; Ή γιατί μια συγκεκριμένη σκηνή μου έχει μείνει στο μυαλό περισσότερο από όλες;

Είμαι υπέρ να λέμε τις ιστορίες όπως έχουν γραφτεί και μετά μπορούμε να σχολιάζουμε το πόσο πολύ έχουμε εξελιχθεί. Ας ειπωθεί για παράδειγμα η Σταχτοπούτα ως είχε, αλλά να πούμε ότι δυστυχώς ζούσε σε μια εποχή που δεν της επέτρεπε να υπάρξει ως ο εαυτός της κι ευτυχώς τώρα μπορεί και μακάρι κάθε «Σταχτοπούτα» τότε να είχε τη δυνατότητα να το κάνει. Να λειτουργούμε με κριτική σκέψη και να βγάζουμε τα δικά μας συμπεράσματα για το πότε έχει γραφτεί κάτι, για ποιο λόγο, με ποιον τρόπο και με ό,τι διαφωνούμε να το λέμε κι ας είναι παλιές ιστορίες, ας είναι και σημερινές.

Ποιο είναι το κλειδί που κάνει τα πάντα να μοιάζουν δυνατά;

Η συνειδητή επιλογή να ανοίγεσαι στην αγάπη καθημερινά. Υπάρχουν δύο δρόμοι: η αγάπη και ο φόβος. Το να αγαπάμε πραγματικά τον εαυτό μας σημαίνει να μπορούμε να τον γνωρίσουμε, να τον παρατηρήσουμε, να του δώσουμε άφεση, να τον φροντίσουμε και να συσχετιστούμε με την ελευθερία του. Γιατί με αυτόν θα είμαστε, γι’ αυτό ίσως η ζωή είναι ένα ταξίδι αυταγάπης. Όσο φοβόμαστε τον εαυτό μας, τις αντιδράσεις μας, τις αποφάσεις μας, θα ‘ναι πολύ δύσκολο να μπορέσουμε να συνδεθούμε, γιατί πάντα οι άλλοι θα καθρεφτίζουν την ικανοποίηση ή μη των επιθυμιών και των αναγκών μας. Όταν αυτές δεν επαφίενται για την πλήρωσή τους στην πράξη του άλλου, ή στο αν εκείνος θα μας αποδεχτεί ή όχι, τότε μπορούμε να συνυπάρξουμε.

Ανέφερες ότι υπάρχουν δύο δρόμοι: η αγάπη και ο φόβος. Κι όταν έρχεται ο φόβος πώς θωρακιζόμαστε;

Δεν χρειάζεται να θωρακιστούμε, αλλά να ακούσουμε τι έχει να μας πει, γιατί σίγουρα έχει πολλές πληροφορίες να μας δώσει. Πρόσφατα έκανα το trailer για «Τα Μυαλά που Κουβαλάς 2» που είναι μια πολύ αγαπημένη μου ταινία κι αυτό που μου άρεσε περισσότερο απ’ όλα, πέρα απ΄ ότι τώρα εμφανίζονται τα καινούρια συναισθήματα, είναι ότι στο τέλος έλεγε «η πιο feel good ταινία της χρονιάς» και δίπλα στο feel μετά το good προσέθετε sad, anxious κλπ. και είχε όλα τα συναισθήματα. Το να μπορείς να χωράς όλα τα συναισθήματα, να τους επιτρέπεις να υπάρχουν και να βιώνεις την ανθρώπινη εμπειρία σε όλα αυτά τα χρώματα είναι ένας τρόπος για να αγαπήσεις την ίδια τη ζωή, την ευκαιρία δηλαδή που σου ‘χει δώσει το σύμπαν, ή ό,τι ο καθένας θέλει να ονομάσει, για να υπάρξεις.

Μιλώντας για συναισθήματα, ποιο είναι εκείνο που σε αντιπροσωπεύει αυτή την περίοδο, δεδομένων και των αυξημένων καλλιτεχνικών υποχρεώσεων;

Η ηρεμία που την είχα πολλή ανάγκη και μπορώ και την βιώνω. Η δημιουργία είναι πολύ θεραπευτική φυσικά, αλλά πολλές φορές μαθαίνουμε πώς να κάνουμε πράγματα και βάζουμε όλη μας την ενέργεια σε αυτό και δεν μαθαίνουμε απλώς να είμαστε. Αυτό το «να είμαι» κομμάτι φροντίζω περισσότερο τα τελευταία χρόνια για να μπορεί να βγαίνει και πιο αυθεντικά αυτό που κάνω. Η ζωή είναι δυναμική, έχει συνεχείς εναλλαγές και οφείλουμε να είμαστε ανθεκτικοί και ευπροσάρμοστοι. Παρόλα αυτά, όσο πιο ασφαλείς νιώθουμε με τον εαυτό μας ότι θα είναι εκεί ό,τι κι αν γίνει τόσο καλύτερα.

Κλείνοντας, ποια φράση από την παράσταση θα ήθελες να θυμάται το κοινό φεύγοντας από το θέατρο;

Moυ αρέσει η φράση: «Μια καταιγίδα μπορεί να είναι ολέθρια και το να μάθεις να θεραπεύεσαι μετά από αυτήν είναι ένα πολύτιμο κομμάτι της ζωής σου.»

Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας
Επιμέλεια συνέντευξης: Όλγα Μπιάγκη & Θεοδώρα Μπιάγκη
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση μπορείτε να βρείτε εδώ.