Ο Αλκίνοος Δωρής μιλάει στο deΒόp για την παράσταση «Η Φαλακρή Τραγουδίστρια» από την Ομάδα Loxodox

Ο χώρος που εκτυλίσσεται το έργο είναι το σαλόνι του κυρίου και της κυρίας Smith στα προάστια του Λονδίνου. Ο χρόνος, γνωστός μόνο μέσα από ένα χαλασμένο ρολόι. Το ζευγάρι μόλις έχει δειπνήσει. Η παραδοξότητα του σύμπαντος των Smiths και η κοινοτοπία της καθημερινότητας τους, αναδύεται μέσα από την καθιερωμένη βραδινή συζήτηση του ζεύγους. Μαθαίνουμε πόσα παιδιά έχουν, τι τρώνε, ποιοι είναι οι γείτονές τους.

Το συμβάν που ανατρέπει την ψυχική νιρβάνα του ζεύγους είναι ένα ακόμα (απροειδοποίητο!) δείπνο με τους εγκάρδιους φίλους τους, τον κύριο και την κυρία Martin.

Τι είναι αυτό που μένει τελικά να αποδειχθεί;

Η απάντηση έρχεται από τον ίδιο τον Ιονέσκο: «Ας μην εκβιάζουμε τις καταστάσεις, ας αφήσουμε τα πράγματα να εξελιχθούν από μόνα τους».

Έχετε αναλάβει εκτός από τη σκηνοθεσία και τη μετάφραση του κειμένου της «Φαλακρής τραγουδίστριας». Πώς πραγματοποιήσατε τη μετάφραση; Είναι ελεύθερη ή βασίζεται στο πρωτότυπο;

Ο Ιονέσκο είναι ένας τεράστιος συγγραφέας, δεν θα μπορούσα να λειτουργήσω αυθαίρετα απέναντι στο έργο του, έχω μεταφράσει το έργο από την «μητρική» του γλώσσα με μεγάλη ακρίβεια στο πνεύμα και στον ρυθμό του. Λόγω της καταγωγής του συγγραφέα και του πολυγλωσσικού πρίσματος στο οποίο ο ίδιος γαλουχήθηκε, η μετάφραση είχε εναν ευχάριστο κόπο και ένα αδιάκοπο κυνήγι της «σωστής» φράσης ή λέξης στην ελληνική γλώσσα.

Το πρωτότυπο έχει προσαρμοστεί με κάποιο τρόπο στη σύγχρονη πραγματικότητα και αν ναι με ποιο τρόπο;

Βασίζομαι απόλυτα στο υλικό που φέρνουν οι ηθοποιοί στις πρόβες, προσπαθώ να λειτουργώ με έναν τρόπο παρόμοιο με αυτόν του γλύπτη. Αφαιρούμε συνεχώς μέχρι να φτάσουμε ομαδικά σε έναν θεατρικό πυρήνα που να καλύπτει το νόημα του έργου, δεν αποφασίζω ποτέ από τα πριν πως θα είναι ο ρόλος ή πως πρέπει να παιχτεί αυτό ή το άλλο κομμάτι. Νομίζω με έναν τρόπο αυτή είναι και η πρωτοτυπία, με άλλους ηθοποιούς το έργο θα παιζόταν αλλιώς, η διαδικασία της πρόβας μοιάζει με την πρόβα του ράφτη, είναι αδύνατον να φοριέται το ίδιο ρούχο με τον ίδιο τρόπο από όλους. Αυτό αφορά και την σύγχρονη πραγματικότητα, μια σωστή ανάγνωση στο έργο δεν μπορεί να έχει την ίδια εφαρμογή που είχε όταν το έργο παίχτηκε την δεκαετία του 1950, είναι αδύνατον, είσαι ταγμένος στο να κυνηγάς ενεργά δραματουργικά ρήγματα!

Γιατί οι ήρωες της «Φαλακρής τραγουδίστριας» έχουν τη μορφή «κούκλας» – «μαριονέτας»;

Μην ξεχνάμε ότι το έργο αυτό γράφτηκε ανάμεσα στα χαρακώματα ενός νέου εμπνευστικού ρεύματος για την εποχή όπου η παγίωση της μέχρι τότε φόρμας είχε κορεστεί σε βαθμό αδιεξόδου για την σύγχρονη τέχνη και μάλιστα την τέχνη του θεάτρου.

Ο Ιονέσκο είναι σύγχρονος του Πικάσο, καθώς δούλευα το έργο έβρισκα με μεγάλη χαρά αισθητικές αποχρώσεις του μεγάλου ζωγράφου, πιστεύω ακράδαντα ότι έχει επιρρεαστεί ο Ιονέσκο από τον Πικάσο, όπως ο ίδιος έχει επιρρεάσει τον Μπέκετ λόγου χάρη. Καταλήγω στο ότι είναι ζήτημα της εποχής να δείξεις τα θεατρικά πρόσωπα του 1950 ως Κούκλες με επαναλαμβανόμενα μοτίβα δράσεων, από τον λόγο μέχρι την κίνηση. Είναι ένα αισθητικό αποτύπωμα η επιλογή του Ιονέσκο, ένας πρόλογος της avant guarde τον οποίο θαύμασα παρόλαυτά δεν τον αντιμετώπισα μοιρολατρικά.

Ποιο είναι το πραγματικό χρυσάφι της «Φαλακρής τραγουδίστριας»;

Είναι μια πολύ ωραία ερώτηση διότι πράγματι υπάρχει χρυσάφι, αυτό κατά την γνώμη μου είναι ότι τα πρόσωπα μέσα στην απολίτικη και παντέλως μονόπλευρη άποψη που έχουν για την ζωή προσπαθούν να επικοινωνήσουν  τους άλλους ανθρώπους, απλώς δεν έχουν την ικανότητα να συνδεθούν, τους είναι αδύνατον, η πιο βαθιά σκέψη τους είναι η «Φαλακρή Τραγουδίστρια», ο τίτλος του έργου. Είναι μια παράλογη απάντηση αλλά κάτι τέτοιο θέλει να πει και το έργο, όσο περισσότερο απομονώνεσαι τόσο περισσότερο χάνεις την πραγματικότητα που σχετίζετίζεται με τον «άλλον». 

Σκηνοθετικά τι θα επιθυμούσατε να προσέξουν οι θεατές; Τι θα θέλατε να τους εντυπωθεί;

Αν μπορείς να ζητήσεις κάτι από τον θεατή, αυτό θα ήταν να τρέξει η φαντασία του πιο γρήγορα από την δράση του έργου... Εννοώ πως δουλεύουμε για αυτόν τον λόγο στο θέατρο, για την απελευθέρωση της συνειρμικής σκέψης, προσπαθούμε να στρέφουμε το βλέμμα μας  προς αυτήν την κατέυθυνση ως δημιουργοί.

Πόσο η οικογένεια του έργου θυμίζει μια σύγχρονη;

Θυμίζει αρκετά στις δυναμικές μεταξύ των προσώπων, θυμίζει σε αυτά τα προβλήματα που δημιουργούνται σε μια οικογένεια αλλά πολλές φορές φορές μένουν κρυμμένα κάτω από στρώσεις άλλων προβλημάτων, οι συσχετισμοί ειναι προφανείς και απολύτως αναγνωρίσιμοι!

Τι διαφορετικό μπορούμε να εντοπίσουμε στο έργο του Ιονέσκο σε σχέση με ένα σύγχρονό μας; Αλλάζει με κάποιο τρόπο η συγγραφή των θεατρικών έργων;

Η δραματουργία παίζει τεράστιο ρόλο και αυτή είναι και η διαφορά ενός κλασικού έργου από ένα σύγχρονο, η απλότητα στα συμβάντα και η αρμονική σύνθεση της πλοκής καθιστούν την Φαλακρή Τραγουδίστρια αριστουργηματικά δεμένη σαν έργο. Το πιο δύσκολο στην συγγραφή ενός θεατρικού έργου είναι να είσαι απλός στη σύνθεση και δυναμικός στην φαντασία.

Τι αποκομίσατε από τη συνεργασία σας με την ομάδα Loxοdox;

Είναι η τρίτη παράσταση που κάνουμε με τους Loxodox, κάθε στάδιο αυτής της συνεργασίας έχει μια καινούρια τάση, συνήθως θετική! Είμαι επιφυλακτικός στην αρχή των συνεργασιών μου, παρόλαυτα ταυτίστηκα και αυτήν την φορά με το όραμα της Φαλακρής Τραγουδίστριας και την Μαρίζα Θεοφυλακτοπούλου, τον εγκέφαλο των Loxodox.

Όλες οι πληροφορίες για την παράσταση εδώ