O Faith Isiakpere και η Firdoze Bulbulia διηγούνται την αστεία πλευρά του Προέδρου Mandela

«Ευχάριστες στιγμές με τον Πρόεδρο Μαντέλα», μία ταινία μικρού μήκους και μία εμπειρία ζωής για τους δύο κινηματογραφιστές, Faith Ιsiakpere και Firdoze Bulbulia. Πριν αρκετά χρόνια οι δυο τους κατέγραψαν την ευχαριστήρια περιοδεία του Nelson Mandela, την οποία διοργάνωσε με σκοπό να γνωρίσει βετεράνους του πολέμου. Γνώρισαν από κοντά τον Πρόεδρο, τον ηγέτη, τον άνθρωπο Mandela και απαθανάτισαν μικρές, καθημερινές σκηνές από τη ζωή του. Έτσι δημιούργησαν την μικρού μήκους αυτή ταινία με τις χαλαρές, προσωπικές, αστείες στιγμές του Nelson Mandela. H ταινία «Laugh Out Loud with President Mandela» προβλήθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια της 4ης Εβδομάδας Αφρικανικού Κινηματογράφου, που διοργάνωσε και φιλοξένησε η Ταινιοθήκη της Ελλάδος, μαζί με τις Πρεσβείες των Αφρικανικών χωρών και τα Επίτιμα Προξενεία που είναι διαπιστευμένα στην Ελληνική Δημοκρατία. Με αφορμή την προβολή ο Faith Isiakpere και η  Firdoze Bulbulia επισκέφθηκαν την Αθήνα και μίλησαν στο deBop για τη γνωριμία με τον Nelson Mandela αλλά και το επόμενο πρότζεκτ τους αφιερωμένο επίσης, στη ζωή του.

Ερ.: Πως αποφασίσατε να δημιουργήσετε το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ;

Firdoze Bulbulia: Το φίλμ αποτελεί μέρος ενός παλαιότερου ντοκιμαντέρ, με τίτλο «Council of the Elders». Όταν ο Nelson Mandela έγινε 78 χρονών διοργάνωσε μία σειρά εορτών σε όλη την χώρα για να ευχαριστήσει τους βετεράνους που συμμετείχαν στο κίνημα υπέρ της ελευθερίας. Επρόκειτο για καθημερινούς ανθρώπους, απλούς στρατιώτες, που θυσίασαν πολλά για την ελευθερία. Ο Mandela ήθελε να ευχαριστήσει αυτούς τους ανθρώπους. Οι γιορτές διοργανώθηκαν σε διάφορες περιφέρειες από το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο (ΑΝC), το οποίο και μας ζήτησε να καταγράψουμε τα γεγονότα, κι έτσι προέκυψε αυτό το ντοκιμαντέρ. Όταν αργότερα ο Mandela γιόρτασε τα 80 του χρόνια, ο Faith αποφάσισε να απομονώσει όλα τα αστεία γεγονότα του ντοκιμαντέρ. Πριν την ομιλία του σε κάθε συγκέντρωση ή εκδήλωση ο Mandela συνήθιζε να κάνει αστεία. Ο Faith συγκέντρωσε όλα αυτά τα αστεία και έφτιαξε το «Laugh out Loud with Mandela».

Faith Isiakpere: Σαν Αφρικανός παραμυθάς είναι πάντα πολύ σημαντικό να συνειδητοποιώ πόσο σημαντική είναι αφρικανική ηγεσία και ειδικότερα ο ηγέτης Nelson Mandela. Συνειδητοποιώ ότι κάθε άνθρωπος που συνάντησε και μίλησε του ήταν πολύ σημαντικός. Αυτές ήταν για μένα πολύτιμες εμπειρίες. Οι σημερινοί Αφρικανοί ηγέτες θα έπρεπε να ακολουθήσουν τα βήματα του Mandela. Θα έπρεπε να πουν στους Αφρικανούς ότι κάθε ένας από αυτούς είναι σημαντικός, όπως και κάθε άνθρωπος σε όλο τον κόσμο. Αυτό έκανε ο Mandela! Η Αφρική αυτή τη στιγμή χρειάζεται την «επανένωση» -  όπως την αποκαλώ – των Αφρικανών. Να επιστρέψουν και να πουν «είμαστε ένα, είμαστε αδέλφια»!

Ερ.: Η πρωτοβουλία του Nelson Mandela προς τους βετεράνους στρατιώτες, πρέπει να προκάλεσε την έντονη συγκίνησή τους.

Firdoze Bulbulia: Πρέπει να γνωρίζετε ότι δεν επρόκειτο για στρατιώτες με τη συνηθισμένη έννοια του όρου. Ήταν καθημερινοί άνθρωποι, πατέρες και μητέρες που αγαπούν την Αφρική και πάλεψαν γι’ αυτή. Ήταν δάσκαλοι, μαθητές, ήταν άνθρωποι που δεν έφυγαν από τη χώρα, αποφάσισαν να μείνουν και να αγωνιστούν. Πολλοί ηγήθηκαν των τοπικών κοινωνιών, πολλοί φυλακίστηκαν. Ο Mandela αποφάσισε ότι ήθελε να τους ευχαριστήσει. Και αυτό ήταν ένα σημείο του χαρακτήρα του: Πάντα ήθελε να επικεντρώνεται σε ανθρώπους που δεν ήταν γνωστοί στα media, που δεν τους ήξερε ο πολύς κόσμος, που συνέβαλαν ιδιαίτερα στην αλλαγή και στην θεμελίωση της Δημοκρατίας στη χώρα μας. Η συγκίνηση ήταν μεγάλη γιατί σκεφτείτε ότι αυτοί οι άνθρωποι, στην πλειοψηφία τους ήταν πολύ φτωχοί, προερχόντουσαν από μικρές, μακρινές κοινότητες. Ερχόμενοι στις γιορτές ήθελαν να είναι καλοντυμένοι. Σαν παραγωγός του ντοκιμαντέρ συγκινήθηκα πολύ γιατί τα γενέθλια του Mandela ήταν τον Ιούνιο, που στην Νότιο Αφρική είναι χειμώνας. Και όλοι αυτοί οι άνθρωποι στέκονταν σε μεγάλες ουρές, περίμεναν καρτερικά τη σειρά τους για να χαιρετήσουν τον μεγάλο ηγέτη. Και υπήρχε υπομονή, ωριμότητα και ταυτόχρονα ενθουσιασμός.

Όλη αυτή η διαδικασία μας έκανε να καταλάβουμε την προσωπικότητα του Mandela. Ήταν ένας υπέροχος άνθρωπος, τον οποίο θαύμαζε και ευχαριστούσε όλος ο κόσμος και ο ίδιος με τον τρόπο του έλεγε, «όχι, εγώ θέλω να ευχαριστήσω τον κόσμο της Νοτίου Αφρικής, τους αφανείς ήρωες, εκείνους που δεν γνωρίζει ο κόσμος, εκείνους πρέπει να αναγνωρίσουμε»!

Ερ.: Πως ήταν για σας η γνωριμία με τον Nelson Mandela;

Firdoze Bulbulia: Ξεκινώντας τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ, στην πρώτη σκηνή, τη σκηνή της συνέντευξης ο Mandela γυρνάει και μου λέει: «Πώς θέλετε να είμαι, θέλετε να φαίνομαι σοβαρός, συνοφρυωμένος;». Κι εγώ του απάντησα: «Θα ήθελα να κοιτάτε εμένα». Γέλασε και μου είπε με νόημα: «Ε, τότε σε αυτή την περίπτωση…». Αυτό που εννοούσε είναι αυτό που όλοι λένε. Όταν ήταν μαζί σου σε έκανε να νιώθεις ότι εσύ ήσουν η σημαντική προσωπικότητα. Πάντα ήθελε να νιώθει ο συνομιλητής του ότι τον προσέχουν και ότι τον ακούν. Ότι είχε την πλήρη προσοχή του.

Ερ.: Βρεθήκατε στην Αθήνα για την προβολή της ταινίας μικρού μήκους, «Laugh out Loud with Mandela». Μιλήσατε με το κοινό και ποια ήταν η ανταπόκρισή του;

Firdoze Bulbulia: Ήταν πολύ θετική! Με πλησίασε ένας πολύ γνωστός, Έλληνας σκηνοθέτης και μιλήσαμε. Ο ίδιος στο τέλος της προβολής είπε ότι «αυτό που είδαμε τώρα ήταν η άλλη πλευρά του Mandela, όχι του επικεφαλής της χώρας αλλά του καθημερινού ανθρώπου. Και αυτό μας κάνει να τον θαυμάζουμε ακόμη περισσότερο».

Ξέρετε ονομάσαμε αυτό το μικρό φιλμ «Laugh out Loud with Mandela», θέλοντας να χρησιμοποιήσουμε την συντόμευση «LOL», που όλοι χρησιμοποιούμε καθημερινά στέλνοντας μηνύματα από το κινητό ή στο facebook. Θέλαμε επίσης, να το κάνουμε προσιτό στο νεανικό κοινό. Και γι’ αυτό προσθέσαμε και διάφορα στοιχεία για τη ζωή του Mandela όταν πήγαινε σχολείο, τις σκέψεις του για την εκπαίδευση κ.λπ. Έτσι θα είναι πιο εύκολο για το νεότερο κοινό να καταλάβει ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος, με έναν τρόπο εύκολο και διασκεδαστικό.

Ερ. Και η επόμενή σας δουλειά με τίτλο, «Mandela’s Africa» έχει σχέση με την προσωπικότητα και τη δράση του, σωστά;

Firdoze Bulbulia: Μας ζήτησαν από το Nelson Mandela Foundation να αναζητήσουμε τα βήματα του Mandela τo 1962. Τότε ο Mandela έφυγε από τη Νότιο Αφρική για να επισκεφθεί 16 αφρικανικές χώρες και μετά να μεταβεί στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η αποστολή του ήταν να κερδίσει την υποστήριξη για το ένοπλο, αγωνιστικό όργανο του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου. Μέχρι τότε το Κογκρέσο δεν συμφωνούσε σε έναν ένοπλο αγώνα. Ο νεαρός τότε Mandela πρότεινε να αλλάξει η στρατηγική της μάχης ενάντια στο καθεστώς του Apartheid, καθώς η σιωπηλή διπλωματία δεν είχε αποτελέσματα. Ζήτησε λοιπόν την υποστήριξη όλης της Αφρικής για τον ένοπλο αγώνα. Νομίζω ότι ήταν μία δύσκολη προσπάθεια για εκείνον, γιατί μίλησε σε ανθρώπους που δεν πίστευαν σε έναν ένοπλο αγώνα και ήταν τεράστια η προσπάθεια να γίνει αποδεκτός και να αλλάξει αυτή η στρατηγική στα κινήματα της Νοτίου Αφρικής. Είναι σημαντικό επίσης, γιατί όταν απεβίωσε οι άνθρωποι είχαν ξεχάσει ότι είχε προτείνει τον ένοπλο αγώνα. Η φιγούρα της συμφιλίωσης που έχουμε τώρα στο μυαλό μας, δεν ήταν η φιγούρα του 1962. Η φιγούρα του 1962 ήταν ένας ακτιβιστής, ένας άνθρωπος που πίστευε ότι τα όπλα ήταν απαραίτητα για να γίνει η αλλαγή.

Μέρος του ταξιδιού για μας είναι η αναζήτηση αυτών των βημάτων του, να καταλάβουμε την Αφρική του 1962 και να την συγκρίνουμε με την Αφρική του σήμερα. Η σημερινή Αφρική έχει επίσης, πολλά θέματα να αντιμετωπίσει: Από την ξενοφοβία και το HIV, τις εσωτερικές αναταραχές και τα παιδιά – στρατιώτες. Είναι όμως και μία Αφρική θετική, καρτερική, μία χώρα ευκαιριών. Μέρος της δουλειάς μας λοιπόν είναι να μιλήσουμε για την Αφρική του Mandela, την Αφρική του 1962, πως μεταμορφώθηκε κατά τις επόμενες δεκαετίες, ποιοι είναι οι παίκτες. Γιατί η Αφρική είναι πηγή διανόησης και σεβασμού. Στην Νότιο Αφρική μιλάμε για το Ubuntu, που είναι μία βαθιά κουλτούρα με το μήνυμα, «Υπάρχω χάρη σε σένα». Προσπαθούμε λοιπόν να δείξουμε ποιοι είναι οι άνθρωποι της Αφρικής, να θυμίσουμε στους ανθρώπους και να μιλήσουμε για τις προκλήσεις που έχει αντιμετωπίσει η ήπειρος αυτή.

Faith Isiakpere: Αυτό που προσπαθούμε να δείξουμε σε αυτή τη δουλειά είναι ότι αν ακολουθήσουμε τα βήματα του Mandela, θα επιτύχουμε την επανένωση. Διότι ναι μεν κερδίσαμε ανεξαρτησία αλλά είναι αυτή η ανεξαρτησία αποδοτική και πού μας έχει οδηγήσει; Μιλάμε για την αφρικανική Δημοκρατία ή για την δυτική Δημοκρατία; Στην αφρικανική Δημοκρατία όλοι προερχόμαστε από το ίδιο χωριό, είμαστε αδέλφια. Αυτό πρέπει να συμβεί και πάλι: Οι Αφρικανοί να επανενωθούν. Ταξιδεύουμε λοιπόν στην ήπειρό και ρωτάμε τους ηγέτες γιατί αυτή η επανένωση δεν έχει επιτευχθεί και ελπίζουμε ότι κάποιοι θα μας μιλήσουν για τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί. Στο τέλος ευελπιστούμε ότι η νέα γενιά Αφρικανών θα ψάξει μέσα της και θα καταλάβει την ανάγκη που υπάρχει να βρεθούν όλοι μαζί.

Ερ.: O κινηματογράφος ανθεί τα τελευταία χρόνια στην Νότιο Αφρική. Ποιες είναι οι επιδιώξεις των κινηματογραφιστών σήμερα; Ποιά είναι τα μηνύματα που θα θέλατε να περάσετε;

Faith Isiakpere: Ως Αφρικανός κινηματογραφιστής αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι είμαστε αφηγητές ιστοριών. Αυτό που συνέβη στο παρελθόν είναι οι ιστορίες που διηγούμαστε. Ήρθε η ώρα που οι Αφρικανοί αφηγητές και περισσότερο οι κινηματογραφιστές να αρχίσουν να λένε τις δικές μας ιστορίες, μέσα από την δική μας οπτική. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό για κάθε Αφρικανό κινηματογραφιστή, από όπου και αν προέρχεται. Η Αφρική διηγείται τις δικές τις ιστορίες, μέσα από τις δικές της εμπειρίες, χωρίς να κατηγορεί κανέναν πια. Ήρθε η ώρα και είναι δική μας ευθύνη. Για μένα είναι ένα πολύ σημαντικό όραμα.

Ερ.: Faith συγκαταλέγεστε στους κινηματογραφιστές που συνέβαλαν στην ανάπτυξη του Nollywood (Cinema of Nigeria).  Ποιοί παράγοντες συνέβαλαν, κατά τη γνώμη σας στην εξέλιξή του;
Faith Isiakpere: H Aφρική σήμερα μαθαίνει πολλά από την επιτυχία του Nollywood. Και το Nollywood διηγείται την ιστορία της Αφρικής. Στο τέλος, τέλος οι Αφρικανοί θέλουν να βλέπουν τους εαυτούς τους. Θέλουν να βλέπουν τη ζωή τους και της εμπειρίες της ζωής τους. Ξέρετε, για να καταλάβουμε τους άλλους ανθρώπους πρέπει πρώτα να καταλάβουμε τους εαυτούς μας. Θέλουμε λοιπόν να βλέπουμε την εικόνα μας, τις ιστορίες μας στη μεγάλη οθόνη, στην δική μας γλώσσα με τον δικό μας τρόπο. Εκεί εναπόκειται η μεγάλη επιτυχία του Nollywood. Και χάρη σε αυτή την επιτυχία και άλλες αφρικανικές χώρες χρησιμοποιούν τη μέθοδο αυτή για να πουν τις ιστορίες τους.
 
Ερ.: Θέλουν όμως οι Αφρικανοί να μοιραστούν τις ιστορίες τους με τον υπόλοιπο κόσμο;

Faith Isiakpere: Οπωσδήποτε και όχι μόνο! Η Αφρική βρίσκεται σήμερα σε όλο τον κόσμο. Είναι ένα παγκόσμιο χωριό. Είναι πολύ σημαντικό όλες αυτές οι ταινίες να ταξιδεύουν σε διαφορετικές γωνιές του πλανήτη. Το Nollywood είναι πολύ δημοφιλές στην Ευρώπη, στις Ηνωμένες Πολιτείες και όπου βρίσκεις Αφρικανούς, διότι έχει επιτύχει κάτι πρωτόγνωρο: Όταν οι Αφρικανοί βλέπουν μία ταινία του Nollywood, βλέπουν ανθρώπους με τους οποίους μπορούν να ταυτιστούν και αυτό είναι πολύ σημαντικό και δυνατό, σου δίνει πίσω την αξιοπρέπειά σου!