Ο φωτογράφος Ηλίας Μωραΐτης στο deBόp!

Ο Ηλίας Μωραΐτης είναι ένας πολύπλευρος και πολυπράγμων φωτογράφος και σκηνοθέτης. Ένα απτό παράδειγμα του πως ένας άνθρωπος με πολλαπλές κλίσεις και πολλά διαφορετικά ενδιαφέροντα, συνενώνει στην τέχνη του όλα τα ερεθίσματα που λαμβάνει, τις προσλαμβάνουσες που έχει και τα μετουσιώνει σε εικόνα. Ένας άνθρωπος της τέχνης, πίσω από τα φώτα, με στόχο να βγάλει μπροστά από αυτά όσα αγαπάει να φωτογραφίζει αλλά και να μετατρέπει σε video. 

Λάτρης της μουσικής εν γένει και ιδιαίτερα της ροκ σκηνής, έχει στο ενεργητικό του άπειρες συναυλίες και αρχειακό υλικό από σπουδαίους καλλιτέχνες! Πέρα από αυτό στο βιογραφικό του υπάρχουν συνεργασίες με σημαντικούς ανθρώπους του θεάτρου, προσωπικά projects και μια ευρεία γκάμα δουλειάς όπως μουσικά video clips.

Ας τον «ανακαλύψουμε» μέσα από τα λόγια του και φυσικά τις φωτογραφίες του και τα video clips του:

Πότε ξεκινάει ο έρωτας που λέγεται φωτογραφία και με ποιο έναυσμα; 

Η φωτογραφία ίσως να ήταν για μένα ένα παιδικό «απωθημένο». Και αυτό γιατί, για κάποιον ανεξήγητο λόγο, δεν υπήρξαν ποτέ φωτογραφίες από την παιδική μου ηλικία. Ακόμα και στη βάπτιση μου, ενώ οι γονείς μου είχαν φέρει δύο φωτογράφους, στο τέλος «κάηκαν» τα φιλμς και των δύο! Και έτσι δεν έχω αποτυπωμένη την παιδική μου ηλικία σε φωτογραφίες, παρά μόνο στο σκληρό δίσκο της μνήμης μου.

Πέρα από αυτό το «παράδοξο» γεγονός, πολύ νωρίς γεννήθηκε ακούσια μέσα μου η αναζήτηση για τα καλλιτεχνικά. Ξεκίνησε με τη ζωγραφική και το σκίτσο (κυρίως πορτραίτα) κάπου στα 12 μου χρόνια και όταν απέκτησα την πρώτη μου κάμερα, στα χρόνια της εφηβείας, άρχισα να ασχολούμαι και με τη φωτογραφία. Ήταν η εποχή του φιλμ και  χωρίς τις ευκολίες που παρέχουν τα σύγχρονα μέσα. Αυτό όμως είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί, ουσιαστικά, δεν ήξερες ακριβώς τι τραβούσες μέχρι την ώρα που θα εμφανιζόταν το φιλμ σου σε κάποιο εργαστήριο. Η θεματολογία μου γινόταν  όλο και περισσότερο ταξιδιωτική, αφού συνέπεσε με μια εποχή όπου ταξίδευα πολύ και στο εξωτερικό. Άρχισα έτσι να ανακαλύπτω τι σημαίνει να αποτυπώνονται σε ένα χαρτί οι τόποι που είχα επισκεφθεί και που, όποτε ήθελα, μπορούσα να ξαναδώ μέσα από μια φωτογραφία. Άρχισα να καταγράφω τις εμπειρίες μου σε ένα άλλο μέσο, εκτός της μνήμης μου και αυτό γεννούσε αισθήματα πρωτόγνωρα. Μερικά χρόνια πριν την κάμερα αυτή, είχε βρεθεί στην κατοχή μου και μια μηχανή προβολής με καρούλια. Μιλάω για εποχή που καλά καλά δεν υπήρχε η τηλεόραση. Ήταν πολύ δύσκολο να βρεις ταινίες, αλλά πάντα θα θυμάμαι την εντύπωση που μου προκαλούσε η κάθε προβολή, που πολλές φορές ήταν η πολλαπλή επανάληψη κάποιας χιλιοπαιγμένης ταινίας μικρού μήκους. Θυμάμαι ακόμα την έκσταση που μου προκαλούσε ο θόρυβος της μηχανής σε λειτουργία. Αυτή η μαγεία της εικόνας που αναπαράγεται πάνω σε ένα τοίχο, αφού δεν είχαμε ούτε οθόνη προβολής. Έβαζα και ξαναέβαζα τις ίδιες ταινίες, μετρημένες στα δάκτυλα, μόνο και μόνο για να βάλω σε λειτουργία τη μηχανή και να παρακολουθώ το ζωντάνεμα των εικόνων. Κάπως έτσι, άρχισα να συνειδητοποιώ ότι μια ταινία αποτελείται από πολλές εικόνες που με ένα ειδικό τρόπο η μία ακολουθούσε την άλλη και έτσι οι εικόνες αποκτούσαν κίνηση. Αυτή ήταν και η πρώτη μου επαφή με τον κινηματογράφο. Από τότε άρχισα να «ψάχνομαι» και στα θέματα του κινηματογράφου. 

Τότε δεν υπήρχαν κινητά, υπολογιστές, ίντερνετ. Εκείνα τα χρόνια, για να ασχοληθείς με τη φωτογραφία έπρεπε να την αγαπάς ειλικρινά, πιστά και να αγοράζεις συνέχεια φιλμς που για έναν έφηβο ήταν κόστος. Εμένα με ιντρίγκαρε πάντα η προσμονή της εμφάνισης των φιλμς. Σήμερα ότι τραβάς μπορείς και να το βλέπεις ταυτόχρονα, να το σβήνεις, να το επεξεργάζεσαι κ.ο.κ. Έχει χαθεί, σε μεγάλο βαθμό, η γοητεία της αγωνίας του απρόσμενου. 

Σε ποια φάση της ζωής σου αποφασίζεις να ασχοληθείς επαγγελματικά με τη φωτογραφία; Τι σηματοδοτεί για σένα η απόφαση αυτή;

Αυτό έγινε όταν κατάλαβα ότι οι κάθε λογής υποχρεώσεις μου θα μου επέτρεπαν να ασχοληθώ με τη φωτογραφία χωρίς να χρειαστεί να κάνω «εκπτώσεις» στις επιλογές μου, εξαιτίας βιοποριστικών αναγκών. Έτσι έκλεισα μια πόρτα που μέχρι τότε μου εξασφάλιζε μια άνετη ζωή και άνοιξα την πόρτα που λαχταρούσε πάντα η ψυχική μου ανάγκη. Είναι το σημείο μηδέν. Τότε που πρέπει να αποφασίσεις αν θα φερθείς στην ψυχή σου με γενναιότητα και αποφασιστικότητα, ξέροντας ότι, πιθανότατα, αυτό θα σου δυσκολέψει τον τρόπο που επιλύεις τα καθημερινά οικονομικά σου προβλήματα.

Όμως η ζωή δεν είναι αιώνια. Και κάποια στιγμή πρέπει να αποφασίσεις αν θα χαρίσεις στον εαυτό σου όλα εκείνα που άφηνες στο περιθώριο και δεν πραγματοποιούσες ποτέ. Η ζωή είναι μικρή για να τη σπαταλάμε σε πράγματα που δεν προσφέρουν τίποτα άλλο παρά μόνο χρήματα. Και εγώ σπατάλησα αρκετό χρόνο από τη ζωή μου για αυτά. Γύρισα λοιπόν τον διακόπτη και έβαλα τη ζωή και την καθημερινότητα μου σε άλλη ρότα. Με αυτή την κίνηση έπαψα να νιώθω ενοχές για όσα ήθελα και δεν έκανα. Ξαναγεννήθηκα. 

Σε τι συνίσταται μια καλή φωτογραφία;

Δεν υπάρχουν συστατικά καλής φωτογραφίας. Όπως δεν υπάρχουν «καλά» συστατικά και για κάθε μορφή τέχνης. Το μόνο που χρειάζεται είναι η λειτουργία της ψυχής, το ψυχικό αποτύπωμα σου στην εικόνα. Τεχνικά, μπορούμε να βρούμε σε μια φωτογραφία «λάθη» ή σημεία που θα μπορούσαν να είναι πιο ορθολογικά. Για παράδειγμα, ένας ορίζοντας που δεν είναι ευθυγραμμισμένος θεωρείται «λάθος». Πολλοί άνθρωποι δεν «τολμούν» να φωτογραφηθούν γιατί έχουν λανθασμένη ερμηνεία του όρου «μοντέλο», γιατί δεν έχουν τις «κατάλληλες» αναλογίες κ.λπ. Το έχω ακούσει πολλές φορές αυτό, ειδικά σε φωτογράφιση πορτραίτου. Σκοπός μου είναι να τους πείσω πως εκεί ακριβώς κρύβεται η ομορφιά μιας φωτογράφισης. Σε αυτό που η πλειοψηφία θεωρεί «ατέλεια». Είναι σαν την πέτρα για τον γλύπτη, που στο τέλος θα του δώσει μορφή και αξία καλλιτεχνική. Η ομορφιά κρύβεται στις ατέλειες και όχι στην τελειότητα, που τις περισσότερες φορές είναι κενή και αδιάφορη καλλιτεχνικά. Μια ματιά σε έργα σημαντικών ζωγράφων, γλυπτών και φωτογράφων θα μας πείσει για αυτό. 

Καλή φωτογραφία για μένα είναι κάθε εικόνα που μπορεί να με απασχολήσει για περισσότερο από μερικά

δευτερόλεπτα. Που θα με κάνει να ψάξω τις λεπτομέρειές της. Που θα με κάνει να ενδιαφερθώ για τον δημιουργό της και το έργο του. Αυτό συμβαίνει με κάθε μορφή τέχνης. Αν κάτι καταφέρει να αιχμαλωτίσει τη ματιά και τη σκέψη σου, τότε είναι σε ένα βαθμό ένα πετυχημένο έργο. Αυτό μπορεί να συμβεί και σε μεταγενέστερο χρόνο. Μου συμβαίνει πολλές φορές αυτό και με δικά μου έργα. Μια εικόνα μου δηλαδή μπορεί να μου κεντρίσει το ενδιαφέρον αρκετό καιρό μετά τη λήψη της. Υπάρχουν παλιές φωτογραφίες μου που ακόμα δεν τις έχω δει. Το καθετί παίρνει το χώρο και την αξία του, σε χρόνους που δεν έχουν προβλεφθεί. Γι’ αυτό και δεν πετάω τίποτα. Σέβομαι τη στιγμή της δημιουργίας ενός έργου περισσότερο από την καλλιτεχνική αξία του έργου, η οποία άλλωστε είναι μια υποκειμενική υπόθεση. Κάτι που για μένα έχει ενδιαφέρον, για κάποιον άλλον μπορεί να μην έχει. Η κάθε φωτογραφία καταγραφεί κάποια μονοσήμαντη στιγμή της ζωής μας. Ένα σημείο στο χρόνο που περνάει ανεπιστρεπτί. Και μόνο αυτό είναι αρκετό για να δώσει μια προστιθέμενη αξία στην κάθε εικόνα. 
Τέλος, καλή φωτογραφία είναι και εκείνη που δεν έχει υποστεί την κατακρεούργηση της ψηφιακής επεξεργασίας. Έχει παραγίνει το κακό και δυστυχώς γίνεται όλο και πιο σπάνιο μια φωτογραφία να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και στην αλήθεια της έκθεσης που αποτυπώνει. Βλέπουμε για παράδειγμα πορτραίτα και τοπία, που δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που απεικονίζουν. Είμαι αντίθετος με όλη αυτή την υπερβολική «πλαστική χειρουργική» στη φωτογραφία που αλλοιώνει κάθε στοιχείο πραγματικότητας. Είναι όπως οι ταινίες ή τα video games που φτιάχνονται σε κομπιούτερ με τα ατελείωτα εφέ. Καμία σχέση με την πραγματικότητα. Πλαστή απεικόνιση και τίποτα άλλο. Και βασική αρχή της φωτογραφίας είναι να λέει αλήθειες, να μην είναι fake. 

Για να θεωρήσεις «δυνατή» μια εικόνα τι θέλεις να σου προκαλέσει;

Μια «δυνατή» εικόνα για μένα πρέπει να μου γεννήσει αισθήματα-συναισθήματα και να μαγνητίσει τη σκέψη μου. Δυστυχώς ζούμε σε μια εποχή όπου υπάρχει υπερπληθώρα εικόνων. Η ποσότητα αυτή είναι δυσανάλογη με την ικανότητα μας για παρατήρηση. Και επίσης υπάρχει ο επηρεασμός των μέσων. Γίνεται και εδώ μια πλύση εγκεφάλου που έγκειται κυρίως στην επανάληψη για την πλαστή, πολλές φορές, πεποίθηση του τι είναι όμορφο ή όχι, τι είναι καλό ή όχι κ.λπ. Ζούμε μια εποχή που ο καθένας αναλαμβάνει την ευθύνη να φιλτράρει όσα του δίνονται ως δεδομένα. Το ίδιο και στην τέχνη. Ασχολούμαστε πρώτα ποιος δημιουργεί ένα έργο και μετά με το ίδιο το έργο του. Και πολλές φορές θεωρούμαι δεδομένη την αξία του έργου, εξαιτίας του δημιουργού του. Μας έχουν ευνουχίσει την προσωπική κρίση και επιλογή. Η τέχνη δεν μπορεί να γίνεται «μόδα». Για μένα μια φωτογραφία μπορεί να με ενδιαφέρει ανεξάρτητα από το δημιουργό της. Το ίδιο συμβαίνει και με τις δικές μου φωτογραφίες. Έχω δύο ματιές. Αυτή του δημιουργού και αυτή του θεατή. Και κάποιες φορές αυτές οι δύο ματιές είναι αντικρουόμενες. Το ποια θα επικρατήσει  στον τρόπο διαχείρισης του έργου μου εξαρτάται από την ένταση επιρροής τους στην τελική απόφαση. 

Ζούμε στην εποχή των social media και εσχάτως των fake news, τα οποία διασπείρονται και με φωτογραφίες. Μας είπες μόλις ότι «βασική αρχή της φωτογραφίας είναι να λέει αλήθειες, να μην είναι fake». Παράλληλα όντως ζούμε στην εποχή της υπερπληροφόρησης, όπου έχει υπολογιστεί ότι το scroll down στα social media διαρκεί ελάχιστα δευτερόλεπτα και για αυτό η φωτογραφία αποτελεί το πιο δυνατό μέσο για το μάτι ώστε να μείνει ο αναγνώστης εκεί. Πώς κρίνεις αυτήν την εξέλιξη της φωτογραφίας μέσα στα χρόνια; 

Κάθε εξέλιξη έχει θετικά και αρνητικά στοιχεία. Στη φωτογραφία φέρνει τεχνικές ευκολίες που άλλες ενισχύουν τη δυνατότητα για καλύτερα αποτελέσματα κι άλλες σχεδόν «κατακρεουργούν» κάθε έννοια τέχνης και δημιουργίας. Έχει να κάνει με τον τρόπο που χρησιμοποιεί ο καθένας τα μέσα που του προσφέρονται και σε ποιο βαθμό τα μέσα επισκιάζουν τον ίδιο τον δημιουργό. Όταν δηλαδή γίνεται αντιστροφή ρόλων και ο δημιουργός είναι, ουσιαστικά, ένα software ή ένα hardware. Έτσι υπάρχουν πολλές πλαστές εικόνες που οι περισσότεροι τις δέχονται ως αληθινές. Και συνήθως το πλαστό και το ψεύτικο ωραιοποιείται σε τέτοιο βαθμό που εντυπωσιάζει τις μάζες. Έτσι διαστρεβλώνεται και διαμορφώνεται η επικρατούσα άποψη.

 

Αυτό αφορά όχι μόνο τις τέχνες αλλά και καθετί που σχετίζεται με την καθημερινότητα μας. Δεν θεωρώ εξέλιξη κάτι που δεν χρησιμοποιείται ορθολογικά. Αυτό ισχύει και για τις διάφορες πλατφόρμες διαδικτυακής επικοινωνίας. Δυστυχώς η ανούσια και ανεξέλεγκτη χρήση από τον άνθρωπο έχει οδηγήσει σε πολύ αρνητικά αποτελέσματα. Όσον αφορά την εικόνα, σίγουρα στην εποχή μας παίζει κυρίαρχο ρόλο επιρροής. Μια εικόνα μπορεί να διαμορφώσει συνειδήσεις, να κινητοποιήσει κόσμο. Γι' αυτό και η δύναμη της αυτή, χρησιμοποιείται πολλές φορές για την ανθρώπινη χειραγώγηση. Είτε θετικά, είτε αρνητικά. Δεν πρέπει να είμαστε περήφανοι για όλα όσα εξελίσσει ο άνθρωπος. Πολλά τα παραδείγματα που ο άνθρωπος χρησιμοποιεί την εξέλιξη με τέτοιους τρόπους που οδηγούν μόνο σε καταστροφή και αφανισμό. 

Ποια η σχέση σου με τα social media και πόσο πιστεύεις ότι βοηθάνε στην προώθηση μιας δουλειάς σήμερα; Πώς τα χρησιμοποιείς εσύ;

Στη σημερινή εποχή, ευτυχώς ή δυστυχώς, τα μέσα αυτά αποτελούν τους τρόπους επικοινωνίας της εργασίας μας. Και ως τέτοια θέλω να τα αντιμετωπίζω και να τα χρησιμοποιώ. Πάντα πίστευα ότι η «τερατοποίηση» ενός μέσου, οφείλεται στον τρόπο που το χρησιμοποιούμε. Παράδειγμα γι’ αυτό είναι και η τηλεόραση, το ραδιόφωνο κ.λπ. Όταν το μέσο το χρησιμοποιούμε σωστά τότε είναι και χρήσιμο. Αλλιώς γινόμαστε υπηρέτες του μέσου. Είναι θέμα πνευματικής και ψυχικής παιδείας. Με ένα μαχαίρι μπορείς να κόψεις το ψωμί που θα φας αλλά μπορείς και να σκοτώσεις έναν άνθρωπο. Νομίζω πως στην εποχή μας επικρατεί το δεύτερο. 

Θα μπορούσες να ονοματίσεις ανθρώπους από τους χώρους της τέχνης που σε εμπνέουν, σου αποκαλύπτουν ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο αισθάνεσαι δημιουργικά, όχι μόνο να φωτογραφίσεις; 

Μπορεί να με εμπνεύσει το καθετί. Και ο κάθε άνθρωπος. Ο καθένας πρέπει να αναζητάει τις δικές του πηγές έμπνευσης. Και μια τέτοια είναι πρωταρχικά ο ίδιος μας ο εαυτός. Τα δικά μας ερεθίσματα και ανησυχίες. Και τέτοια έχω πολλά. Άλλες πηγές μπορεί να είναι ένα τραγούδι, μια παράσταση, ένας χαρακτήρας, μια στάση ζωής, μια στιγμή της καθημερινότητας, η ίδια η φύση. Παντού μπορείς να ανακαλύψεις στοιχεία έμπνευσης, φτάνει να βρίσκεσαι σε ψυχική εγρήγορση. Καλλιτεχνικά υπάρχουν και οι προσωπικές επιρροές του καθενός. Έτσι και σε μένα. Αναζητώ τα έργα σπουδαίων φωτογράφων και κάποιους τους μελετάω παραπάνω, ώστε να αντιλαμβάνομαι τον ψυχισμό τους. Θεωρώ πολύ σημαντικό σε έναν καλλιτέχνη τη συνέπεια με το έργο του. Αυτό αποδεικνύει τη «γνησιότητα» του έργου. Αλλιώς είναι fake. Είναι σαν να θαυμάζω, για παράδειγμα, μια φωτογραφία που απεικονίζει το τεράστιο πρόβλημα της προσφυγιάς και ο φωτογράφος να είναι ρατσιστής. Επίσης μπορεί να με επηρεάσει κάποιος καλλιτέχνης από άλλο χώρο τέχνης πχ ένας ζωγράφος. Βρίσκω μεγάλο ενδιαφέρον στην αλληλεπίδραση των τεχνών. Είναι ένας δρόμος για τη γέννηση εξαιρετικών έργων. 

Είναι γνωστό ότι μεγάλο κομμάτι των φωτογραφικών σου projects αφορά σε μουσικές συναυλίες. Ποια  είναι η σχέση σου με τη μουσική; Πρόκειται για το συνδυασμό δύο ερώτων;

Μουσική και φωτογραφία είναι οι δύο μεγάλοι καλλιτεχνικοί μου έρωτες. Δεν θα μπορούσα να ζήσω χωρίς μουσική. Άλλωστε είχα ασχοληθεί, για ένα πολύ σύντομο διάστημα, με σπουδές σε ωδείο. Στον προσωπικό μου χώρο είναι διάχυτη η παρουσία της (μουσικά όργανα, εικόνες και προσωπικά αντικείμενα μουσικών) και πάντα ακούγεται μουσική. Ακόμα και όταν κοιμάμαι.

Θεωρώ τη μουσική χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης. Χωρίς αυτό μιλάμε για μία άλλη μορφή ζωής, όχι

και τόσο κολακευτική. Για αυτό και ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω πως συνυπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν ως κοινή συνισταμένη ζωής τη μουσική. Επομένως είναι απολύτως λογικό να αγαπώ και να σέβομαι τους ανθρώπους που ασχολούνται με τη τέχνη αυτή. Και οι περισσότεροι φίλοι μου προέρχονται από αυτό το χώρο. Για μένα το ότι κατάφερα να συνδυάσω δημιουργικά τις δύο αυτές αγάπες είναι ευλογία. Το μόνο «ελάττωμα» (γέλιο) είναι ότι νοσταλγώ, καμιά φορά, να παραβρεθώ σε μια συναυλία ως ακροατής και μόνο. Γιατί την κάθε συναυλία-παράσταση τη ζω διαφορετικά ως φωτογράφος. Από την άλλη βέβαια αυτή τη διαφορετικότητα δεν την αλλάζω με τίποτα γιατί μου προσφέρει στιγμές μοναδικές που δεν θα μπορούσα να τις ζήσω σαν ακροατής. Τα «πλεονεκτήματα» επομένως είναι απείρως περισσότερα από το «ελάττωμα». 
Τέλος, θεωρώ τη συναυλιακή φωτογράφιση από τις πιο δύσκολες και γοητευτικές μορφές φωτογραφίας. Έχει τα στοιχεία του απρόβλεπτου, της εγρήγορσης, του αυθόρμητου. Είσαι σε πλήρη πνευματική και σωματική ενεργοποίηση και σε συνθήκες ιδιαίτερα δύσκολες για τον φωτογράφο. Απαιτεί πλήρη «ενδοεπικοινωνία» με τους καλλιτέχνες που εκφράζονται εκείνη τη στιγμή και τον κόσμο που τους παρακολουθεί. 

Ο Δημ. Μητσοτάκης σε αποκαλεί «γκουρού της ελληνικής ροκ σκηνής». Τι σημαίνει για σένα ο χαρακτηρισμός αυτός και ποια η σχέση σου με τη συγκεκριμμένη μουσική σκηνή; 

Ο Δημήτρης είναι ένας από τους πιο σημαντικούς δημιουργούς του τόπου μας και ένας ξεχωριστός φίλος για μένα. Η γνώμη του, αλλά και όλων των φίλων που έχω συνεργαστεί κατά καιρούς, αποτελεί για μένα τιμή και την καλύτερη επιβράβευση του έργου μου. Τους ευχαριστώ όλους και τον καθένα ξεχωριστά. Νομίζω όταν κάνεις κάτι με αγάπη και μεράκι, αυτό βγαίνει και προς τους άλλους. Συνεργάτες και κόσμο. Αυτό είναι και το επιστέγασμα της κάθε προσπάθειας. 

Το ελληνικό ροκ είναι η σκηνή που αγαπώ ιδιαίτερα γιατί μεγάλωσα με τα ακούσματα αυτά. Ήμουν, είμαι και θα παραμείνω ροκάς. Και στα ακούσματα αλλά κυρίως στον τρόπο σκέψης και ζωής. Ροκ δεν είναι μόνο οι μελωδίες και οι στίχοι. Ροκ είναι ο τρόπος που διαχειρίζεσαι την καθημερινότητα σου, που διαμορφώνεις άποψη για όσα συμβαίνουν γύρω σου. Είναι «φίλτρο» ζωής. Σχεδόν όλα περνάνε μέσα από αυτό το φίλτρο και αυτό σου εξασφαλίζει μια καλύτερη θεώρηση των όσων συμβαίνουν. Και είναι μια επίπονη προσπάθεια που απαιτεί πολλή ενέργεια και συνέπεια. 

Η ελληνική ροκ σκηνή έχει δώσει και δίνει σπουδαία έργα. Τραγούδια που η διαχρονικότητα τους αποδεικνύει την αδιαμφισβήτητη αξία τους. Εγώ μεγάλωσα και γαλουχήθηκα με αυτά τα ακούσματα. Πολλά από τα τραγούδια αυτά αποτελούν «οδηγούς ζωής», κατευθυντήριες γραμμές. 

Σήμερα έχουν διαφοροποιηθεί πολλά και έχουν ανατραπεί ακόμα περισσότερα στο χώρο της μουσικής, με

αποτέλεσμα ο κόσμος που ακούει και ακολουθεί τη ροκ μουσική να είναι πιο ουσιαστικός σε μέγεθος και ανταπόκριση. Οι εραστές της ροκ, παραμένουν ενεργοί και παρόντες σε κάθε προσπάθεια των δημιουργών. Το ροκ, αν το έχεις αληθινά μέσα σου, δεν ξεριζώνεται. Είναι στοιχείο του ψυχικού μας dna. Μια από τις μεγαλύτερες απογοητεύσεις μου ήταν να διαπιστώνω τη μετάλλαξη ροκάδων σε όλα εκείνα που - υποτίθεται - ήταν απέναντι τους. Θέλει κότσια να είσαι ροκ. Εγώ θα υποστηρίζω πάντα και με κάθε τρόπο τη σκηνή αυτή και τους εκπροσώπους της και πιστεύω πως θα συνεχίσει, παρά τις μεγάλες αντιξοότητες, να μας τροφοδοτεί με σημαντικές δημιουργικές στιγμές. Έχει αντοχές και, κυρίως, έχει λόγο να υπάρχει και να ακούγεται.

Υπάρχουν καλλιτέχνες που θα ήθελες να είχες φωτογραφίσει;

Εκείνοι και εκείνα  που θα ήθελα και δεν έχω φωτογραφίσει είναι πολλά για να τα αναφέρω. Η λίστα είναι ατελείωτη. Σίγουρα θα ήθελα να έχω φωτογραφίσει και πολλούς από εκείνους που πλέον δεν βρίσκονται ανάμεσά μας. Για παράδειγμα, ποιος δεν θα ήθελε να είχε φωτογραφίσει σε γεγονότα όπως αυτό του Woodstock Festival, ποιος δεν θα ήθελε να είχε φωτογραφίσει τον Hendrix, τον Morisson, την Joplin και τόσους άλλους;  

Εκτός από τη μουσική έχεις ασχοληθεί και με άλλες πτυχές της φωτογραφίας, όπως για παράδειγμα θεατρικές παραστάσεις, εξώφυλλα βιβλιών, φωτογράφιση δίσκων κ.α. Μπορείς να πεις ότι κάπου σταματάει η απόλαυση που σου δίνει αυτό που κάνεις;

Η ψυχική ανάγκη για δημιουργία είναι αστείρευτη. Δεν σταματάει πουθενά και ποτέ. Το θέατρο είναι εξίσου ένας καλλιτεχνικός χώρος που αγαπώ ιδιαίτερα. Έχει και κοινές συντεταγμένες αλλά και σημαντικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τη μουσική. Χαίρομαι πάντα όταν συνεργάζομαι με τους ανθρώπους του θεάτρου μας. Και σε πολλά από τα έργα που έχω συνεργαστεί, το στοιχείο της μουσικής είναι έντονο και καταλυτικό για την πραγμάτωση μιας θεατρικής παράστασης. Και τότε έχω 2 σε 1. Κάθε φορά που τελειώνει μια συνεργασία, είτε στο θέατρο είτε στη μουσική, σε σύντομο χρονικό διάστημα γεννιέται η λαχτάρα της επόμενης συνεργασίας. Η ανάγκη για ανατροφοδότηση είναι διαρκής. Είναι το «οξυγόνο» μου. Και χωρίς οξυγόνο, ζωή δεν υπάρχει. 

 

Κεφάλαιο video clip: Η ενασχόληση σου με αυτό ποιες προσωπικές αλλά και γενικότερες ανάγκες «υπηρετεί»;

Οι πρώτες σπουδές μου ήταν πάνω στον σύγχρονο κινηματογράφο και όσες ειδικότητες ενεργοποιούνται γύρω από αυτόν. Το μουσικο video clip είναι μια ακόμη προσπάθεια να παντρευτούν οι 2 μεγάλοι έρωτες. Η μουσική και η εικόνα. Ζούμε στην εποχή της εικόνας. Όλα κινούνται γύρω από αυτή. Τα πιο δημοφιλή μέσα επικοινωνίας έχουν ως θεμελιώδη στοιχείο παρουσίασης την εικόνα, τη φωτογραφία ή το βίντεο. Ήρθε λοιπόν περισσότερο ως ανάγκη της εποχής και των καλλιτεχνών να εκφράζονται με τα μέσα αυτά.

Εγώ θα προσπαθώ πάντα να δημιουργώ video clips με βάση κάποιες θεμελιώδεις αρχές μου, με πρώτες το σεβασμό και την εμπιστοσύνη στον καλλιτέχνη και το έργο του.  Το βίντεο δεν είναι τίποτα άλλο παρά η συρραφή εικόνων. Η σχέση του με τη φωτογραφία είναι απόλυτη και ουσιαστική. Χωρίς σωστή φωτογραφία δεν υπάρχει βίντεο, δεν υπάρχει κινηματογράφος. Σε μια ταινία, ο σκηνοθέτης, ο διευθυντής φωτογραφίας και ο editor είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες για ένα καλό αποτέλεσμα. Επομένως για μένα το video clip είναι μια καλή ευκαιρία να συνυπάρχουν οι ρόλοι αυτοί. Είτε οι ρόλοι αυτοί πραγματοποιούνται από μένα είτε από συνεργάτες, θέλω πάντα να έχω τον έλεγχο και την εποπτεία. Η επιλογή των συνεργατών είναι εξίσου σημαντική όπως μπορεί να είναι η επιλογή του κατάλληλου εξοπλισμού, σεναρίου, χώρου κ.λπ για την πραγματοποίηση ενός κλιπ. Σήμερα τα προσφερόμενα μέσα είναι εξαιρετικά για τέτοιες εργασίες. Στην Ελλάδα βέβαια είναι σχεδόν ηρωική κάθε τέτοια προσπάθεια, κυρίως λόγω των πολύ χαμηλών budgets αλλά και την αμάθεια πολλών για τις απαιτήσεις τέτοιων εργασιών. Κάποιοι νομίζουν ότι το video clip είναι απλή υπόθεση. Και φυσικά δεν είναι, αν θέλεις ένα καλό αποτέλεσμα που θα βοηθήσει και θα αναδείξει το τραγούδι που αφορά. 

Εκτός από τα μουσικά video clips σε ενδιαφέρει η δημιουργία και άλλων projects με βάση το βίντεο;

Σίγουρα με ενδιαφέρει. Αλλά μόνο αν οι προϋποθέσεις και οι δυνατότητες λειτουργούσαν υπέρ ενός αξιόλογου αποτελέσματος που θα έχει να δώσει αυτό που να σε κάνει να νιώθεις καλά με την ψυχή σου. Ότι δηλαδή δημιούργησες κάτι που άξιζε την όλη προσπάθεια. Και στην Ελλάδα, όπως σου είπα, αυτό έχει πολλά στοιχεία ηρωισμού. Δεν επενδύουν στις τέχνες. Και ας είμαστε η χώρα που μεγαλούργησε στις τέχνες και στον πολιτισμό. Ζούμε μια διαρκή ύφεση στα θέματα αυτά. Και η όποια χρηματοδότηση γίνεται με «υποκειμενικά» κριτήρια επιλογής. 

Η πολιτεία δεν επενδύει στις τέχνες και στον πολιτισμό και πλέον, στην covid19 εποχή, τα

ζητήματα των εργαζομένων στο χώρο του πολιτισμού τίθενται με πιο εμφατικό τρόπο, λόγω του αποκλεισμού της πλειοψηφίας των ανθρώπων αυτών από τα όποια «οικονομικά βοηθήματα», αλλά και με τη διατήρηση των χώρων τέχνης «στον πάγο» ή με αυστηρούς κανόνες που δεν συναντώνται σε κανένα άλλο επαγγελματικό χώρο. 
Πώς κρίνεις την κατάσταση αυτή και πώς σε επηρεάζει ψυχολογικά, επαγγελματικά και καλλιτεχνικά αυτή η διαρκής «περιθωριοποίηση» του πολιτισμού και των ανθρώπων του; Μήπως από την άλλη, όταν τα πράγματα φτάνουν στον πάτο του πηγαδιού ο μόνος δρόμος μετά είναι η άνοδος; 

Δεν νομίζω ότι στη χώρα αυτή ενδιαφέρθηκε ποτέ κανείς, από τους κυβερνώντες της, για τη τέχνη με ανιδιοτελή και στοχευμένο τρόπο. Όπως δεν ενδιαφέρθηκε για τη δημόσια παιδεία, τη δημόσια υγεία. Και μιλάμε για τη χώρα που γέννησε τον πολιτισμό και τις επιστήμες. Δυστυχώς η κοινωνία μας εκπαιδεύτηκε να ενδιαφέρεται μόνο για το οικονομικό κέρδος, το βόλεμα, το ρουσφέτι, την ιδιοτέλεια. Όλα αυτά δηλώνουν παρακμή. Οπότε όσα συμβαίνουν σήμερα δεν γίνονται μόνο λόγω πανδημίας. Η πανδημία αποτελεί την αφορμή-αιτιολογία για ολική αναδιάρθρωση και υποταγή των μαζών σε όλα εκείνα που εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα. 

Όταν μιλάμε για πολιτισμό, μιλάμε για τα αυτονόητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Η αντίδραση θα έπρεπε να είναι η ίδια με εκείνη που θα ήταν αν σου στερούσαν τη τροφή και το νερό. Όμως αυτό δεν συμβαίνει. Ίσως γιατί είναι κυρίαρχο το αίσθημα του φόβου για το χειρότερο. Είμαστε στο πάτο του πηγαδιού και δεν το αποδεχόμαστε. Από την άλλη έχει μεγαλύτερη σημασία για τον Νεοέλληνα αν του στερήσεις τον φραπέ ή το σουβλάκι πάρα να του στερήσεις τη σκέψη και τη βούληση. Τα επιδόματα είναι το τυράκι στη φάκα. Κάποιοι το δέχτηκαν και αυτό ως «βόλεμα». 

Δημιουργείται μια ελιτίστικη πορνογραφική μορφή πολιτισμού. Αυτή που θα αφορά τους έχοντες και κατέχοντες. Για τους υπόλοιπους δεν πρέπει να υπάρχει χρόνος και χώρος για τέτοιες «πολυτέλειες». Οι υπόλοιποι μόνο θα δουλεύουν και θα αγωνιούν για την καθημερινή επιβίωση τους. Και οτιδήποτε πολιτιστικό δικό τους θα απομονώνεται και θα περιθωροποιείται. Παράνομο και με επιβολή προστίμων. Νέα τάξη πραγμάτων. Νέος μεσαίωνας. Η ιστορία μας διδάσκει και επαναλαμβάνεται. Πιστεύω πως είμαστε στην αφετηρία του δικού μας μεσαίωνα. Και όχι μόνο στα θέματα του πολιτισμού αλλά και σε ό,τι αφορά κάθε ανθρώπινη αξία και αρχή. Δεν είναι τυχαίο που αυτές τις εποχές αναβιώνουν τερατώδεις μορφές μαζών όπως οι ναζιστές. Πάντα έβρισκαν πρόσφορο έδαφος σε τέτοιες παρακμιακές καταστάσεις. 

Όλα αυτά φυσικά με επηρεάζουν και ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη. Όπως και όσους αγαπούν και ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό στον τόπο μας και όχι μόνο. Μπροστά μας βρίσκονται ακόμα πιο δύσκολες εποχές. Χρέος μας είναι η αφύπνιση και η αντίσταση. Να παραμείνουμε ζωντανοί και δημιουργικοί. Και να αποφασίσουμε πως ο φόβος και η ατομικισμός δεν οδηγούν πουθενά αλλού πάρα μόνο στον αφανισμό. 

Αν σε πρότειναν να φωτογραφίσεις το «Μεγάλο Περίπατο» για να γίνει μια καμπάνια στα social media, με πολλά χρήματα, τι θα απαντούσες;

Δεν επιλέγω τις εργασίες μου με βάση το χρηματικό αντίτιμο. Και αυτό το ξέρουν όσοι με γνωρίζουν.  Ποτέ δεν ήθελα να αποφασίζω με γνώμονα το χρήμα αλλά με το τι ικανοποιεί την ψυχή μου και την ανάγκη μου για δημιουργία. Γι’ αυτό άλλωστε δεν έχω ασχοληθεί και με κάποια είδη φωτογραφίας που δεν με ικανοποιούν καλλιτεχνικά αλλά σίγουρα θα με έκαναν να ζω πιο άνετα. Με ενδιαφέρει πολύ η καλλιτεχνική «συνέπεια». Ο δημιουργός πρέπει να έχει συνέπεια και συνέχεια στο έργο του. Οπότε, αν μου ζητούσαν να φωτογραφίσω κάτι που δεν με αφορά καλλιτεχνικά ή δεν συμφωνεί με τις σκέψεις και τις αρχές μου, δεν θα το έκανα. Και έχει συμβεί αυτό. Το ίδιο θα συνέβαινε και στην περίπτωση που αναφέρεις. Δεν μου το επιτρέπει και η αισθητική μου στη συγκεκριμένη περίπτωση. 

Ποια είναι τα πράγματα που θα ήθελες να κάνεις και δεν έχεις κάνει ακόμα; Ποια projects μπορείς να ανακοινώσεις;

Είναι περίεργο γιατί όσο και πλήρης να νιώθεις με το πέρασμα του χρόνου, πάντα θέλεις και προσδοκάς να κάνεις και να  ζήσεις ακόμα περισσότερα. Υπάρχουν αρκετά που σκέφτομαι και θα ήθελα να κάνω και ακόμα περισσότερα που δεν έχω ακόμα καν σκεφτεί. Φωτογραφικά, για παράδειγμα, θα ήθελα να κάνω άμεσα μια έκθεση αφιερωμένη σε όλους αυτούς τους φίλους καλλιτέχνες που με τίμησαν και με εμπιστεύθηκαν. Γίνονται σκέψεις και για κάποιο υλικό σε έντυπη μορφή. Υπάρχει και ένα project που το δουλεύω καιρό στο μυαλό και έχει να κάνει με έναν σπουδαίο δημιουργό και φίλο, που δεν βρίσκεται πλέον ανάμεσα μας. Γενικά, δεν μου αρέσει να ανακοινώνω κάτι που δεν έχει ολοκληρωθεί, γιατί δεν ξέρω αν και πότε θα ολοκληρωθεί κάτι. Προτιμώ να μιλάω για κάτι που έχει δημοσιοποιηθεί, παρά για όσα είναι «υπό σχεδιασμό». Σε σχέση με το βίντεο, υπάρχουν και εκεί διάφορες ιδέες και επιθυμίες, που όμως δεν είναι ανακοινώσιμες.  Άλλωστε ζούμε περίεργες εποχές που, πολύ εύκολα, σχέδια και προγράμματα ανατρέπονται. Οπότε, το πρώτο project που με ενδιαφέρει άμεσα είναι η επόμενη αφορμή για να χρησιμοποιήσω την κάμερα μου. 

 

Με μια πορεία ετών στο χώρο, ανάμεσα σε καλλιτέχνες-φίλους, μπορείς να μας εξιστορήσεις γεγονότα που σου έχουν χαραχτεί στη μνήμη και θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας; 

Τα γεγονότα είναι πολλά και βαθιά αποτυπωμένα στη μνήμη μου. Σίγουρα θα ξεχωρίσω τις στιγμές

που έζησα με τον ΘΑΝΟ ΑΝΕΣΤΟΠΟΥΛΟ και μια εξαιρετική ομάδα φίλων καλλιτεχνών, κατά τη διάρκεια των 2 τελευταίων παραστάσεων τους, σε ΠΑΛΛΑΣ και ΜΟΝΗ ΛΑΖΑΡΙΣΤΩΝ. Ζήσαμε ένα καλοκαίρι, αυτό του 2016, με πολλά και έντονα συναισθήματα, όχι τόσο από το γεγονός της ασθένειας του αλλά κυρίως από τον τρόπο που ο ίδιος διαχειρίστηκε όσα συνέβαιναν εκείνη την περίοδο, τόσο πάνω στη σκηνή, όσο - κυρίως - εκτός σκηνής. Όλες οι στιγμές εκείνες είναι καταγεγραμμένες λεπτό προς λεπτό στην ψυχή και στο μυαλό μου. 
Με όλους τους καλλιτέχνες που έχω συνεργαστεί έχω μόνο θαυμάσιες στιγμές να θυμάμαι. Και το λέω ειλικρινά αυτό και όχι κολακευτικά. Έχει να κάνει με την αλληλοεπιλογή μας που δεν στηρίζεται μόνο σε καλλιτεχνικά κριτήρια αλλά έχει ως καταλύτη την προσωπική γνωριμία και αποδοχή χαρακτήρων και συμπεριφορών. Οι στιγμές αυτές συμβαίνουν είτε πάνω στη σκηνή, είτε πέρα από αυτή. Κατά τη διάρκεια μιας φωτογράφισης, ενός γυρίσματος, ενός ταξιδιού ή όταν απλά θα βρεθούμε για να χαλαρώσουμε πίνοντας έναν καφέ ή ένα ποτό. Άλλωστε όταν βρίσκεσαι με φίλους, η κάθε στιγμή μαζί τους έχει κάτι να σου δώσει. Κάτι να αφήσει για να θυμάσαι και να νιώθεις ευλογημένος που το έζησες. 

Για το τέλος: ποιο τραγούδι θα ήθελες να ήσουν, ποια ταινία και ποιο βιβλίο!

Υπάρχουν πολλά τραγούδια αγαπημένα, τόσο από την ελληνική όσο κ τη διεθνή μουσική σκηνή γι’ αυτό είναι δύσκολο να ξεχωρίσω ένα. Θα επιλέξω όμως από τη δεύτερη σκηνή για να μην έχω παράπονα από φίλους μου δημιουργούς (γέλιο). Το πρώτο τραγούδι που έρχεται αυτόματα στο μυαλό είναι το SIMPLE MAN των LYNYRD SKYNYRD. Είναι από τα τραγούδια εκείνα που νιώθω ως «αυτοβιογραφικά». Από βιβλίο θα επιλέξω την ΑΣΚΗΤΙΚΗ, του  Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ, του οποίου τα γραπτά με έχουν «καθοδηγήσει» από τα παιδικά μου χρόνια. Και από ταινίες, το MODIGLIANI, του MICK DAVIS, γιατί με συγκλονίζει η προσωπικότητα του συγκεκριμένου ζωγράφου και η θεώρησή του σε σχέση με τη τέχνη και τη ζωή γενικότερα. 

Για μένα όμως το πιο σημαντικό και ουσιαστικό είναι ότι, κάθε φορά, γίνομαι το ίδιο το έργο (τραγούδι, βιβλίο, θεατρική παράσταση) που αναλαμβάνω να υπηρετήσω και να φέρω στο φως μέσα από τον φωτογραφικό μου φακό. 

 

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ:
1. Νάσια Γκόφα
2. Nightstalker
3. Βέβηλος
4. Alex K. (Last Drive)
5. Παύλος Παυλίδης
6. Γυμνά Καλώδια
7. Dead Kennedys
8. Σιλωάμ (Σκην.: Γ. Γιανναράκος, θεατρική παράσταση)
9. Panx Romana (stage diving)
10. Magic De Spell- Πουλικάκος
11. Frank Panx Romana
12. Δημ. Αποστολάκης (Χαΐνηδες)
13. Δημ. Μητσοτάκης
14. Νίκος Γιούσεφ - Tsiri Band & Υπόγεια Ρεύματα
15. Φεστιβάλ οικ. ενίσχυσης για την πυρκαγιά στο Μάτι
16. The Cave (Έλλη Παπακωνσταντίνου, θεατρική παράσταση)
17. Θοδωρής Βλαχάκης (Magic de Spell)
18. Tommie Bouzianis
19. New Zero God
20. NOMIK
21. Γ. Αγγελάκας
22. Θάνος Ανεστόπουλος

Εξώφυλλο βιβλίου:
Ντέπη Χατζηκαμπάνη, «Ποτέ πια», ποιητική συλλογή, εκδ. Ταξιδευτής

Video Clips:
«Στον Κώστα Βάρναλη«, Γυμνά Καλώδια feat. Δημ. Μητσοτάκης
«Τα καταφέρατε», Αντίθετα Πρόσημα
«Σχιζοφρενοβλαβίωση», Art Telepaths
«Παγκόσμιος ο Τρίτος (Εδώ)», Magic De Spell 

Τον Ηλία Μωραΐτη μπορείτε να βρείτε στα social media

facebook | Instagram