Ο Κωνσταντίνος Πασσάς μιλάει για το «... καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς» και «Το ημερολόγιο ενός τρελού»

Ο ταλαντούχος ηθοποιός και σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Πασσάς ξεχωρίζει φέτος σε δύο εμβληματικές παραγωγές. Στην παράσταση της ομάδας GAFF «...καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς», το κλασικό έργο του Χρόνη Μίσσιου επιστρέφει για τρίτη χρονιά στο Σύγχρονο Θέατρο και ο Κωνσταντίνος Πασσάς αναλαμβάνει να ερμηνεύσει μια σειρά ρόλων. Το έργο αυτό, σκηνοθετημένο από τη Σοφία Καραγιάννη, έχει λάβει διθυρμαβικές κριτικές και καταφέρνει μαζί με τη δύναμη του πολιτικού λόγου του Μίσσιου να συγκινεί και να εμπνέει το κοινό.

Παράλληλα, ο Κωνσταντίνος επιστρέφει με το «Ημερολόγιο ενός τρελού» του Νικολάι Γκόγκολ, μια παράσταση που έλαβε εξαιρετικές κριτικές και ξαναζωντανεύει στο Θέατρο Εν Αθήναις, με τον Ιωσήφ Ιωσηφίδη στον κεντρικό ρόλο του Αξέντι Ιβάνοβιτς. Ο Πασσάς, με τη σκηνοθετική του ματιά, αποδίδει τις βαθιές ψυχολογικές αποχρώσεις του κλασικού αυτού έργου με τον δικό του μοναδικό τρόπο. 

Ποια ήταν η πρόκληση για εσάς στο να ερμηνεύσετε έναν ρόλο σε μια παράσταση βασισμένη σε ένα τόσο ιστορικό και πολιτικά φορτισμένο έργο όπως το «…καλά εσύ σκοτώθηκες νωρίς » του Χρόνη Μίσσιου;

Η πρόκληση ήταν να μεταφέρουμε στο κοινό την αλήθεια και το συναισθηματικό βάρος του έργου. Το ιστορικό πλαίσιο του Εμφυλίου και οι πολιτικές του προεκτάσεις απαιτούν έναν προσεκτικό και ευαίσθητο χειρισμό. Το έργο του Μίσσιου είναι βαθιά προσωπικό και πολιτικά φορτισμένο, κάτι που μας υποχρέωσε να βρούμε την ισορροπία ανάμεσα στην προσωπική αφήγηση και τη συλλογική ιστορία. Υποδύομαι συναγωνιστές και βασανιστές, ρόλοι που εκπροσωπούν δύο ακραία αντίθετες πλευρές της ανθρώπινης φύσης, αλλά και της ίδιας ιστορικής περιόδου. Η πρόκληση έγκειται στο να δώσω φωνή και συναίσθημα σε χαρακτήρες που, παρότι κινούνται σε αντίθετα στρατόπεδα, μοιράζονται κοινές εμπειρίες: τον πόνο, τον φόβο και τη μάχη για επιβίωση. Στους συναγωνιστές, προσπάθησα να ενσαρκώσω την αλληλεγγύη και την ανθεκτικότητα, ενώ στους βασανιστές, τη σκληρότητα και την απανθρωπιά που γεννιέται μέσα από το σύστημα καταπίεσης.

Πώς σας επηρέασε προσωπικά η ενασχόλησή σας με το κείμενο του Μίσσιου και τα βιώματα του Εμφυλίου;

Η ενασχόληση με το κείμενο με έκανε να αναλογιστώ βαθύτερα τα τραύματα που άφησε ο Εμφύλιος πόλεμος στην ελληνική κοινωνία. Μέσα από τις αφηγήσεις του Μίσσιου, αντιλήφθηκα τον πόνο, την απώλεια και την αίσθηση του ανεκπλήρωτου, στοιχεία που προσπαθώ να μεταφέρω στη σκηνή.Οι χαρακτήρες φέρουν πάνω τους τα τραύματα μιας χώρας που προσπαθεί να ξανασταθεί στα πόδια της μετά από έναν αιματηρό πόλεμο. Αυτό με έκανε να συνειδητοποιήσω πόσο εύθραυστη μπορεί να είναι η ανθρώπινη ψυχή κάτω από πίεση και να αναλογιστώ πόσο έντονες είναι οι προσωπικές συνέπειες ενός πολιτικού πολέμου.

Τι είναι αυτό που σας ενέπνευσε περισσότερο από την ιστορία του Μίσσιου και πώς το μεταφέρατε στη σκηνή;

Αυτό που με ενέπνευσε περισσότερο ήταν η αντοχή και η επιμονή του Μίσσιου να αφηγηθεί την αλήθεια του. Αυτό το συναίσθημα προσπάθησα να μεταφέρω στη σκηνή, δίνοντας έμφαση στη διαρκή μάχη για δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια, παρά τις αντιξοότητες.

 Η ιστορία του Μίσσιου με ενέπνευσε να αναδείξω την ανθρώπινη ανθεκτικότητα απέναντι σε ακραίες συνθήκες καταπίεσης. Στη σκηνή, προσπάθησα να μεταφέρω την αίσθηση της αντίστασης, όχι μόνο ως πολιτική πράξη αλλά και ως βαθιά προσωπική και ηθική δέσμευση. Αυτό έγινε ιδιαίτερα έντονο στις σκηνές των βασανιστηρίων, όπου οι χαρακτήρες αγωνίζονται να κρατήσουν την αξιοπρέπειά τους.

Πέρα από το «…καλά εσύ σκοτώθηκες νωρίς » φέτος σκηνοθετείτε για μια ακόμη φορά το « Ημερολόγιο ενός τρελού »του Γκόγκολ. Τι νέο στοιχείο φέρατε στη σκηνοθετική σας προσέγγιση αυτή τη φορά;

Εστιάσαμε περισσότερο στην ανθρώπινη διάσταση του ήρωα, αναδεικνύοντας την τραγικότητα πίσω από το κωμικό του προσωπείο. Επίσης, προσπάθησα να ενσωματώσω πιο σύγχρονα στοιχεία στην παράσταση, ώστε το έργο να είναι πιο επίκαιρο.

 Ο πυρήνας της σκηνογραφίας,  αντικατοπτρίζει τη σταδιακή κατάρρευση του Αξέντι. Προσπάθησα να συνδέσω περισσότερο τη φυσική αποδόμηση του σκηνικού με την αποδόμηση της ψυχής και του μυαλού του ήρωα. Κάθε κομμάτι που πέφτει  αντιπροσωπεύει μια σκέψη, μια ανάμνηση ή ένα κομμάτι της ταυτότητάς του που χάνεται, φέρνοντας το κοινό πιο κοντά στην ψυχική κατάρρευση του Αξέντι.

Πώς προσεγγίσατε τη ψυχική ασθένεια του κεντρικού ήρωα, του Αξέντι Ιβάνοβιτς, και ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε στη σκηνική αναπαράστασή της;

Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να μεταφέρω τη σταδιακή ψυχική κατάρρευση του ήρωα με αυθεντικότητα, χωρίς υπερβολές. Με αλήθεια. Προσεγγίσαμε τον ήρωα με κατανόηση και ευαισθησία, δίνοντας προσοχή στη λεπτή γραμμή που χωρίζει την κωμωδία από την τραγωδία.

Στο σκηνοθετικό σας σημείωμα, αναφέρεστε σε ερωτήματα γύρω από τα όρια μεταξύ λογικής και παραλογισμού. Πώς αυτά τα όρια αποτυπώνονται στην παράσταση;

Στην παράσταση αυτά τα όρια αποτυπώνονται μέσα από τη διαρκή σύγκρουση του ήρωα με τον εαυτό του και την κοινωνία. Η αδυναμία του να κατανοήσει την πραγματικότητα γύρω του, τον οδηγεί σταδιακά σε έναν κόσμο παραλογισμού, κάτι που απεικονίζεται μέσα από τις αλλαγές που συμβαίνουν κυρίως ερμηνευτικά αλλά και σκηνικά .Αυτή η συνεχής μεταβολή του σκηνικού τονίζει την αβεβαιότητα που βιώνει ο ήρωας, ο οποίος δεν μπορεί να ξεχωρίσει τι είναι πραγματικό και τι όχι. Αυτή  η κατάρευση ενισχύει την ψυχική του αποσύνθεση.

Η παράσταση εστιάζει στην εσωτερική πάλη του ήρωα με τον εαυτό του και την κοινωνία. Πώς καταφέρατε να αποδώσετε αυτή την έντονη εσωτερικότητα επί σκηνής;

Προσπάθησα να αναδείξω την εσωτερική σύγκρουση του ήρωα μέσα από τις διαφορετικές διαδρομές που έχει να ακολοιυθήσει κάθε φορά. Η παράσταση εστιάζει στις αντιφάσεις που ζει ο ήρωας, την πάλη μεταξύ λογικής και παράνοιας, και τις στιγμές αυτοκριτικής που τον κατακλύζουν. Μια εσωτερική πάλη του ήρωα σε πολλαπλά επίπεδα. Με κάθε μικρή φθορά, το κοινό έρχεται πιο κοντά στην κατανόηση της πάλης που διεξάγεται μέσα του. Μέσα από τις σταδιακές αλλαγές στη συμπεριφορά του και στο σκηνικό χώρο, αποτυπώνεται η σταδιακή αποξένωση του ήρωα από την πραγματικότητα και από τον ίδιο του τον εαυτό.

Συνεργαστήκατε ξανά με τον Ιωσήφ Ιωσηφίδη για τον ρόλο του Αξέντι. Τι θεωρείτε ότι κάνει την ερμηνεία του τόσο μοναδική και ταιριαστή για τον ρόλο;

Ο Ιωσήφ έχει την ικανότητα να συνδυάζει την τρυφερότητα με την τραγικότητα, δίνοντας στον Αξέντι μια πολυδιάστατη ερμηνεία. Κατανοεί σε βάθος τον χαρακτήρα και τον μεταφέρει στη σκηνή με έναν μοναδικό τρόπο που αποτυπώνει τη μοναξιά και τη σύγχυση του ήρωα.Καταφέρνει να ενσαρκώσει αυτή την πολυπλοκότητα με απαράμιλλη λεπτότητα. Η ερμηνεία του δίνει μια μοναδική αίσθηση τραγικότητας στον Αξέντι, συνδυάζοντας τη βαθιά εσωτερική απόγνωση με στιγμές απροσδόκητου χιούμορ. Η ικανότητά του να μεταβαίνει από την παράνοια στη λογική με τέτοια ευκολία κάνει την ερμηνεία του τόσο ισχυρή και αξιοθαύμαστη και μάλιστα χωρίς να παίζει εσκεμμένα έναν τρελό, αλλά έναν καθημερινό άνθρωπο.

Το σκηνικό παρουσιάζεται ως "καταφύγιο" του ήρωα. Πώς συνέβαλε η σκηνογραφία στην αποτύπωση του ψυχολογικού κόσμου του Αξέντι;

Το σκηνικό σχεδιάστηκε με τρόπο που να αντανακλά την αίσθηση απομόνωσης και σύγχυσης του Αξέντι. Ο οριοθετημένος σκηνικός χώρος  μοισζει με "καταφύγιο" αλλά και με έναν κλειστό, ασφυκτικό χώρο, αντιπροσωπεύοντας το κλείσιμο του ήρωα στον ίδιο του τον κόσμο.

Η σκηνογραφία,  αντικατοπτρίζει επίσης την ψυχική και συναισθηματική διάλυση του Αξέντι. Το σκηνικό είναι στην πραγματικότητα μια φυλακή, που απογυμνώνεται σταδιακά, αφήνοντας τον ήρωα εκτεθειμένο στο ίδιο του το χάος. Κάθε στοιχείο  έχει σχεδιαστεί με σκοπό να ενισχύσει την αίσθηση της εσωτερικής αποσύνθεσης.

Πιστεύετε ότι το κοινό ταυτίζεται με τον ήρωα; Ποιος είναι ο σκοπός σας σε αυτό το επίπεδο αλληλεπίδρασης;

Πιστεύω ότι το κοινό ταυτίζεται με τον ήρωα καθώς ο Αξέντι εκφράζει έναν διαχρονικό αγώνα που πολλοί αισθάνονται. Ο στόχος μου είναι να προκαλέσω συναισθηματική ταύτιση με την εσωτερική πάλη του ήρωα, αλλά και να προσφέρω στο κοινό τροφή για σκέψη γύρω από τη φύση της λογικής και της παράνοιας. Να νιώσει την αποξένωση και την απόγνωση του ήρωα, κατανοώντας πώς μπορεί κάποιος να φτάσει σε αυτό το σημείο, όπου η λογική και η φαντασία συγχέονται.

 Πώς διαχειριστήκατε τη μετάβαση από κωμικές σε τραγικές στιγμές στην πορεία της ψυχικής κατάρρευσης του ήρωα;

Η μετάβαση είναι λεπτή και απαιτεί προσεκτική ισορροπία. Χρησιμοποιώ το χιούμορ ως μέσο για να αναδείξω τη βαθύτερη τραγωδία του ήρωα, δίνοντας έμφαση στην ευθραυστότητα της ανθρώπινης ψυχής. Κάθε κωμική στιγμή ενισχύει την τραγική αίσθηση του επικείμενου τέλους.Το κοινό γελάει με τις πρώτες "περίεργες" σκέψεις του Αξέντι, αλλά  σταδιακά αφήνεται σε ασυγκράτητησυγκίνηση, καθώς ο ήρωας φτάνει σε πλήρες αδιέξοδο, υποφέρει και θέλει να φύγει από αυτόν τον κόσμο που δεν τον καταλαβαίνει και τον πληγώνει.