Ο Κώστας Νικούλι μιλά για τα Μαθήματα Πολέμου στο deBόp

Έγινε γνωστός μέσα από την ταινία του Πάνου Κούτρα "Xenia", σε ηλικία μόλις 17 ετών. Απόφοιτος της δραματικής σχολής "Δήλος", ο Κώστας Νικούλι στα 24 του έχει καταφέρει πράγματα που άλλοι θα ζήλευαν. Βέβαια με αρκετά εμπόδια στο δρόμο του, αλλά τι σημασία έχει; Στο βιογραφικό του μετρά συνεργασίες με Α.Μπρούσκου, Α. Δανέζη-Κνούτσεν κι εσχάτως Δ. Λιγνάδη. Με αφορμή τη συμμετοχή του στην παράσταση "Μαθήματα πολέμου" μας μίλησε για το Θουκυδίδη, την ιστορία, τα λάθη του παρελθόντος αλλά και του τώρα...

6 μαθήματα ιστορίας διδάσκονται επί σκηνής. Πόσα μαθήματα χρειάζονται οι άνθρωποι για να διδαχθούν από τα λάθη τους; Ή μάλλον γίνεται να μάθει κανείς από την ιστορία του;

Ο άνθρωπος, θέλω να πιστεύω πως έχει εξελιχθεί και έχει φτάσει μέχρι εδώ μέσα από τα λάθη του. Το λάθος για μένα είναι σχετικό... Ο άνθρωπος δρα στο παρόν χωρίς να γνωρίζει τις επιπτώσεις που θα υπάρξουν στο μέλλον. Κρίνει εκ του αποτελέσματος. Τα λάθη μας είναι που μας φέρνουν πιο κοντά στη γνώση. Μέσα από το έργο του Θουκυδίδη, που μετρά 2500 χιλιάδες χρόνια ζωής βλέπουμε την ιστορία να επαναλαμβάνεται.

Σε κάποιο σημείο του κειμένου λέει ο Θουκυδίδης: "Μην κλαίτε για τα σπίτια, για τις ανθρώπινες ζωές να κλαίτε. Δε φτιάχνουν αυτά τους ανθρώπους, αλλά οι άνθρωποι αυτά". Τι πιστεύεις ότι οδηγεί τους ανθρώπους να επενδύουν στα υλικά αγαθά;

Ζούμε πια σε μια κοινωνία  διαρκούς εξέλιξης, τεχνολογικής και κοινωνικής, όπου ο άνθρωπος δηλώνει τη χρησιμότητα του στη κοινωνία σύμφωνα με τη παραγωγή που αποφέρει. Με αυτό τον τρόπο έχουν διαστρεβλωθεί οι αρχές και τα ιδανικά του σύγχρονου ανθρώπου, καταστέλλεται η λειτουργία του να ονειρεύεται, να έχει πολιτική σκέψη, να ερωτεύεται, ακόμη και να πάσχει. Αντίθετα, διοχετεύει όλη την ενέργεια του μπροστά  σε μία οθόνη που μόλις αγόρασε. Γι’ αυτό και ο λόγος του Θουκυδίδη, και πιο συγκεκριμένα στη δημηγορία του Περικλή, είναι τόσο επίκαιρος. "Μην κλαίτε για τα σπίτια, για τις ανθρώπινες ζωές να κλαίτε. Δε φτιάχνουν αυτά τους ανθρώπους, αλλά οι άνθρωποι αυτά" ας  επενδύσουμε λοιπόν στον άνθρωπο και σε ό,τι αυτός μπορεί να καταφέρει.

Στο έργο γίνεται αναφορά στη νέα γενιά και το ρόλο της στα γεγονότα της περιόδου αυτής. Στην Ελλάδα του 2018 ποιος (θα έπρεπε να) είναι ο ρόλος των νέων;

Στόχος μας είναι να ξεπεράσουμε τα λάθη των προηγούμενων και να χαράξουμε ένα νέο δρόμο για τους επόμενους. Ας συλλογιστεί ο καθένας πως μπορεί με τη δράση του να αλλάξει τον κόσμο. Παροτρύνω τον καθένα από μας να αντιληφθεί τη ζωή ως δώρο και όχι σαν λειτουργία. Μέσα μόνο από την μελέτη της ιστορίας γίνεσαι δυνατότερος. Η κρίση λειτούργησε κυρίως στη νέα γενιά σα βιασύνη για να βγούμε στο επάγγελμα και να “πιάσουμε” χρήματα στο χέρι. Με αποτέλεσμα οι περισσότεροι νέοι άνθρωποι να βγαίνουν στο εκάστοτε επάγγελμα είτε πρόωρα και ανειδίκευτοι είτε καθυστερημένα χωρίς να υπάρχει πολιτική και κριτική σκέψη απέναντι στη νέα πραγματικότητα. Αντίθετα, παρατηρείται μια πρωτοφανής απραγία για τα κοινά, μια και η επιβίωση αποτελεί τον μοναδικό στόχο.

Στην αρχαία Αθήνα του Περικλή ο πολίτης που δεν ασχολούνταν με τα κοινά θεωρούνταν άχρηστος. Σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν πάψει να ασχολούνται ενεργά με τα πολιτικά δρώμενα της χώρας. Τι φταίει άραγε για αυτή την παραίτηση;

Το ελληνικό κράτος γνώρισε δεκαετίες ταραγμένου πολιτικού βίου: μια μακρά περίοδο αυταρχικής διακυβέρνησης, βασιλική δικτατορία, στρατιωτική κατοχή κατά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, εμφύλιο πόλεμο καθώς και μια επταετή στρατιωτική δικτατορία. Σε μια χώρα με τόσα δεινά ο λαός δεν ξέρει με ποια πλευρά τα ταχθεί. Κάθε νέα κυβέρνηση έρχεται να κλείσει τις τρύπες των προηγούμενων και χωρίς να εμπνέει ασφάλεια στο λαό. Υπάρχει σαφέστατα μια μερίδα ανθρώπων οι οποίοι είναι πολιτικά ενεργοί και από την άλλη μια ομάδα, η οποία τάσσεται με την εκάστοτε κυβέρνηση χωρίς καμία ιδιαίτερη πολιτική πεποίθηση, αλλά υπολογίζοντας συνήθως σε “προνόμια”. Οι υπόλοιποι μένουν άπραγοι, αφού η εμπιστοσύνη έχει χαθεί. Ο λαός οφείλει να αντιληφθεί τη δύναμη του και οι εκάστοτε πολιτικοί να λειτουργούν προς όφελος του. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά και ο Θουκυδίδης: “Ο Περικλής, έχοντας δύναμη λόγω της (πολιτικής) καταξιώσεως και των πνευματικών του χαρισμάτων και επειδή ήταν αποδεδειγμένα εντελώς αδιάφθορος μπορούσε να κυβερνάει τον λαό με ελευθερία. Γιατί δεν ασκούσε έλεγχο με αθέμιτα μέσα, χαϊδεύοντας τα αυτιά του λαού, αλλά μπορούσε με το κύρος του να του εναντιωθεί προκαλώντας ακόμα και την οργή του. Έτσι το πολίτευμα στα λόγια ήταν δημοκρατία, στην πράξη όμως ήταν εξουσία του αξιότερου πολίτη.”

Κατάγεσαι από μια χώρα που έχει βιώσει πολιτικές αναταραχές. Τι έχεις ακούσει για αυτό το κομμάτι της ιστορίας της Αλβανίας; Πόσα κοινά μοιράζεται με την Ελλάδα σε επίπεδο ιστορίας;

Το 1997 το σκάνδαλο των πυραμίδων ταρακούνησε οικονομικά και κοινωνικά την Αλβανία, όπου κλάπηκαν καλάσνικοφ και άλλα όπλα από αστυνομικούς σταθμούς και στατιστικές βάσεις. Με αποτέλεσμα να επικρατήσεί το χάος και πολλές πόλεις να ελέγχονται από στρατιωτικά σώματα ή λιγότερο οργανωμένα σώματα ενόπλων πολιτών. Μαύρο κομμάτι της Αλβανίας και πρόσφατο... Θυμάμαι χαρακτηριστικά στην Αλβανία ένα καλοκαίρι, μετά τις αναταραχές, να σκάβω το χώμα και να βρίσκω  σφαίρες... Νομίζω ότι κοινά ιστορικά σημεία με την Ελλάδα είναι η εμφύλια διαμάχη και η στρατιωτική δικτατορία. Μόνο που η Αλβανία άργησε χρονικά λόγω και του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Αυτός ο κόσμος δε θα αλλάξει ποτέ;

“Τέτοιες μεγάλες συμφορές έπεσαν στις πόλεις εξαιτίας των εμφυλίων σπαραγμών. Τέτοιες που γίνονται και θα γίνονται πάντα όσο η φύση του ανθρώπου παραμένει ίδια.” αναφέρει κάπου ο Θουκυδίδης. Στο χέρι μας είναι να πάμε κόντρα στη φύσης μας, μια φύση που θέλει τον άνθρωπο να είναι αχόρταγος και αδυσώπητος. Ο κόσμος με τη πάροδο των χρόνων έχει αλλάξει και αλλάζει διαρκώς. Το θέμα είναι προς τα που θέλουμε να πάμε, τι ονειρεύεται ο καθένας μας και πως φαντάζεται τον κόσμο στο μέλλον. Εγώ ό,τι δεν μ' αρέσει το αλλάζω, ή προσπαθώ τουλάχιστον. Μέσα από τη τέχνη μου προσπαθώ να μεταδώσω την εικόνα του κόσμου, όπως τον φαντάζομαι. Αν θέλουμε να αλλάξει αυτός ο κόσμος ν' αλλάξει, θα αλλάξει. Αρκεί να θέλουμε.

Το θέατρο ντοκουμέντο τι δυσκολίες έχει για έναν ηθοποιό- εννοώ πως στην Ιστορία του Θουκυδίδη εκλείπει το στοιχείο της δραματικότητας ενός θεατρικού έργου, οπότε ο ηθοποιός πρέπει να την επανεφεύρει εντός του ορισμένου πλαισίου;

Στη μελέτη μας πάνω στο Θουκυδίδη ανακαλύψαμε ότι ο αφηγηματικός λόγος που χρησιμοποιεί ο ίδιος, τα γεγονότα του εμφυλίου καθαυτά αλλά κι η λεπτομερής καταγραφή του πολέμου, ήταν το μόνα στα οποία εστιάσαμε αποφεύγοντας οποιαδήποτε δραματικότητα. Ο λόγος του Θουκυδίδη είναι δραστικός χωρίς να γίνεται διδακτικός. Κρατώντας το πλαίσιο του ανοιχτού μαθήματος είχαμε το χώρο και το χρόνο να δημιουργήσουμε ένα πρόσφορο έδαφος ώστε να ανθίσει ο λόγος του Θουκυδίδη αναλλοίωτος, διαχρονικός και επίκαιρος.

Ευχαριστούμε πολύ τον Κώστα Νικούλι και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία στα επόμενα επαγγελματικά του βήματα!