Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου μιλάει στο deBόp για τον «Μπαμπά τον Πόλεμο»

Η θεατρική ομάδα «Πτωχαλαζόνες» παρουσιάζει την κωμωδία του Ιάκωβου Καμπανέλλη «ο Μπαμπάς ο Πόλεμος» σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου και παραγωγή «Ξανθίας» ΑΜΚΕ στο θέατρο Olvio, κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 21.00, από 18 Νοεμβρίου.

Το θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Ο μπαμπάς ο πόλεμος» γράφτηκε το 1952 στην πρώτη του μορφή, αλλά ευτύχησε να παρουσιαστεί μόλις το 1979, από το θέατρο Τέχνης. Πρόκειται για μια πολυπρόσωπη κωμωδία εμπνευσμένη από το ιστορικό γεγονός της πολιορκίας της Ρόδου από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή, το 305 π.Χ., με την οποία ο Καμπανέλλης σατιρίζει σύγχρονα ήθη και πάθη. Όπως ο ίδιος αναφέρει: «Το ερέθισμα που κατέληξε στην κωμωδία «Ο μπαμπάς ο πόλεμος» – ακατάλληλο από πρώτη άποψη για Κωμωδία - το έδωσε η ψυχροπολεμική ένταση που ακολούθησε τις μεγάλες προσδοκίες. Η ελπίδα πως ο πόλεμος που λίγα χρόνια πριν είχε τελειώσει ήταν ο τελευταίος πόλεμος έμοιαζε με παιδαριώδη αφέλεια. Η κατάσταση ήταν και τότε θολή και απειλητική. Οι σύμμαχοι σαν να είχαν μολυνθεί από το κακό που πολέμησαν και γίνηκαν και νικητές και διάδοχοι του.»

Περίληψη του έργου

Λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι διάδοχοι του πολεμούν μεταξύ τους για  την κυριαρχία του κόσμου. 

Η Ρόδος, κηρύσσοντας αυστηρά ουδετερότητα, έχει μετατραπεί σε έναν ασφαλή τουριστικό παράδεισο.  Δημόσια κτίρια και ναοί  έχουν μετατραπεί σε επιχειρήσεις ενώ η κυβέρνηση έχει αντικατασταθεί από το Ανώτατο Ξενοδοχειακό Συμβούλιο. 

Όταν ο πόλεμος μεταφέρεται στην θάλασσα, οι Ροδίτες με τον φόβο ότι οι Μακεδόνες του Δημητρίου του Πολιορκητή πλέουν εναντίον τους, στέλνουν τον καλύτερο τους μάγειρα και την πιο όμορφη κοπέλα του νησιού για να τον ξελογιάσουν. Ο Δημήτριος όμως ερωτεύεται την Ρόδο και αποφασίζει να την κατακτήσει. Οι τουρίστες φεύγουν, ο στρατός του Δημητρίου αποβιβάζεται στο νησί, κι  όταν ένας σερβιτόρος εκσφενδονίζει ένα πιάτο εναντίον τους, οι Μακεδόνες καίνε όλα τα μαγαζιά της παραλίας προς παραδειγματισμό. Ο λαός της Ρόδου τότε παίρνει τα όπλα, μαχαιροπήρουνα στην αρχή, και πολεμάει.

Ο μπαμπάς της Ιστορίας ο πόλεμος έχει ξεκινήσει και όλα μέλλουν να αλλάξουν. Οι Ροδίτες αντιγράφουν τους Μακεδόνες, γίνονται άριστοι πολεμιστές και νικούν. Ο  Δημήτριος ξελογιάζεται από την ομορφιά και τις χαρές της ζωής και χάνει. Η Ρόδος θα συνεχίσει να πλουτίζει αλλά πλέον μέσω μιας άλλης πιο επικερδούς επιχείρησης, της βιομηχανίας του πολέμου. «Πατήρ πάντων Πόλεμος», Ηράκλειτος

Σημείωμα της ομάδας

Όταν ξεκινούσαμε να οργανώνουμε την παρούσα παραγωγή, βρεθήκαμε μουδιασμένοι από τα θλιβερά και δυσοίωνα νέα, της επέμβασης της Ρωσίας στην Ουκρανία. Λίγες εβδομάδες πριν την πρεμιέρα μας, παρακολουθούμε με αγωνία τα όσα διαδραματίζονται για μια ακόμη φορά στην Παλαιστίνη. Θεωρώντας σταθερά το θέατρο ως ένα φόρουμ κοινωνικού και πολιτικού διαλόγου μέσω της τέχνης, προσδοκούμε, με όχημα την αιχμηρή κωμωδία του Ιάκωβου Καμπανέλλη «ο Μπαμπάς ο Πόλεμος», να συνδιαλεχθούμε ουσιαστικά με το κοινό, για αξίες και έννοιες που διαμορφώνουν συνειδήσεις. Στον πόλεμο, έννοιες όπως η δημοκρατία και η ελευθερία θρυμματίζονται. Οι μεγάλες ιδέες για οικονομικό και στρατιωτικό imperium δημιουργούν κρίση για τους αδύναμους και ευκαιρίες για τους ισχυρούς. Η δίψα για κέρδος και η δίψα για εξουσία, είναι όψεις στο ίδιο νόμισμα και ας προβάλλονται ως κάτι διαφορετικό.

Ο Καμπανέλλης πλέκει επί σκηνής  έναν κόσμο με συμμαχίες, συγκρούσεις, πάθη, ματαιώσεις και προσδοκίες. Έναν κόσμο διόλου μακριά από την πραγματικότητα, διόλου μακριά από τη φαιδρότητα και την τραγικότητα που έχει η ίδια η ζωή, ο ίδιος ο Πόλεμος.Στον επίλογο του έργου, βουτηγμένη στην ειρωνεία, έρχεται η συμφιλίωση που ελπίζει σε ένα αύριο ειρηνικό που θα σέβεται την αξία της ανθρώπινης ζωής.

Ο σκηνοθέτης της παράστασης Κώστα Παπακωνσταντίου μας μιλάει για τον ' Μπαμπά τν Πόλεμο'.

Για ποιο λόγο επιλέξατε να ανεβάσετε την παράσταση ‘ο Μπαμπάς ο πόλεμος’ του Καμπανέλλη;

Το να μιλήσουμε  πολιτικά με τις παραστάσεις μας είναι ζητούμενο για την ομάδα μας. Αντιλαμβανόμαστε το θέατρο ως ένα φόρουμ, ως ένα μέρος όπου συνεχίζεται η συζήτηση στα θέματα που αφορούν την κοινωνία. Η επιλογή των έργων και των θεμάτων που αυτά  πραγματεύονται είναι μια προσπάθεια να επηρεάσουμε με τις μικρές μας δυνάμεις την ατζέντα που απασχολεί τον δημόσιο διάλογο. Ο «μπαμπάς ο πόλεμος» είναι ένα έργο που αγαπάμε πολύ. Θέλαμε να κάνουμε κωμωδία και μέσω αυτής να σχολιάσουμε όσα ζούμε σήμερα. Ο στρατιωτικός ιμπεριαλισμός,  η θέση μια μικρής χώρας που βρίσκεται ανάμεσα στα γεωπολιτικά παιχνίδια των ισχυρών, καθώς και η τουριστική φούσκα της χώρας μας, είναι τα θέματα που θέλαμε να σχολιάσουμε στην παράστασή μας.

Πόσα κοινά έχει ένα έργο που αφορά γεγονότα του 305 π.Χ., γράφτηκε το 1952 και παίζεται ξανά το 2023;

Το έργο γράφτηκε το 1952 και πρωτοπαίχτηκε το 1979. Ο Καμπανέλλης όλα αυτά τα χρόνια ξαναδούλευε και επικαιροποιούσε το κείμενο. Έτσι, η κωμωδία «ο Μπαμπάς ο Πόλεμος», πέρα από το διαχρονικό περιεχόμενό της, έχει σχόλια και αναφορές στα γεγονότα που σημάδεψαν την Ελλάδα και τον κόσμο σε όλον σχεδόν τον 20 αιώνα.

Μέσα στην θεματική του είναι ο πόλεμος, η τουριστική φούσκα, η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η αξιοπρέπεια. 

Έχουν γίνει προσθήκες χαρακτηριστικών της σύγχρονης εποχής στην παράσταση ή το περιεχόμενο δεν έχει δεχθεί κάποια προσαρμογή;

Στο ανέβασμα της παράστασης δεν έχουμε κρατήσει συνέπεια εποχής. Επομένως, κάποια αντικείμενα και ρούχα είναι σύγχρονα αλλά για αισθητικούς λόγους, δεν σημαίνει κάτι.

Γενικά, δεν διστάζουμε να πειράξουμε τα κείμενα προκειμένου η παράστασή μας να μιλήσει πιο άμεσα ή πιο πολιτικά στο σημερινό κοινό. Στο έργο «ο μπαμπάς ο πόλεμος» δεν χρειάστηκε να πειράξουμε το παραμικρό.  Το κοινό γελάει αβίαστα, όλη η παράσταση αιωρείται στον αφρό, ενώ από κάτω μας σέρνεται το τέρας του πολέμου. Το φινάλε που έχουμε επινοήσει  έρχεται να ολοκληρώσει την αρμονική ένωση της κωμικής  φόρμας  με την ουσία και τα μηνύματα του περιεχομένου του έργου.

Σε ποιες αξίες δίνεται βάση στη συγκεκριμένη παράσταση;

Η βία είναι εθιστική. Αν εξοικειωθείς με το τέρας του πολέμου, τότε τα μεγαλύτερα εγκλήματα είναι πιθανά. Όμως για να αποφύγεις την βία πρέπει να είσαι ειλικρινής. Πρέπει να κατανοήσεις τα προβλήματα, τις συγκρούσεις και να αναζητήσεις πραγματικές λύσεις.

Τι μας διδάσκει ένα έργο τόσο διαχρονικό όπως το ‘Μπαμπάς ο πόλεμος;

Στο έργο, οι Ροδίτες αναγκάζονται να πολεμήσουν όταν κινδυνεύει η ακεραιότητα και η αξιοπρέπειά τους.  Δεν έχουν όπλα και δεν ξέρουν να μάχονται.  Όμως, ξεκινούν  με ό,τι  έχουν και η ανάγκη τούς  κάνει να μάθουν.  Ο Καμπανέλλης ξεσηκώνοντας τον Ηράκλειτο, παίρνει το απόφθεγμα «πόλεμος πατήρ πάντων» και φτιάχνει τον  κωμικό τίτλο «ο μπαμπάς ο πόλεμος».  Τα αντίθετα συνυπάρχουν. Μέσα στην ειρήνη  υπάρχει ο πόλεμος, αλλιώς  δεν είναι ειρήνη, είναι αυταπάτη καταδικασμένη να αποτύχει. Στα αντίθετα και στην σύνθεσή τους βρίσκεται η αρμονία.  Δεν υπάρχει αληθινή ειρήνη, ελευθερία, δημοκρατία χωρίς δικαιοσύνη. Και η δικαιοσύνη είναι αντίθεση, σύγκρουση, διαφορά,  που γίνεται σύνθεση συνάντηση, αμοιβαιότητα. 

Πώς μια κωμωδία μπορεί να φέρει το ζήτημα του πολέμου υπό ένα νέο πρίσμα;

Ο Καμπανέλλης γράφει το έργο λίγα χρόνια μετά τον β’ παγκόσμιο κι ενώ ο ίδιος έχει κάνει σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο ψυχρός πόλεμος έχει ξεκινήσει και οι  προσδοκίες ότι ο κόσμος  έχει ξεμπερδέψει με την υπόθεση πόλεμος, έχουν αρχίσει να διαψεύδονται. Γράφει λοιπόν μια σπαρταριστή κωμωδία, μεστή νοήματος και ουσίας, για να  μιλήσει για κάτι που τον πονάει πολύ. Όλοι θέλουν την ειρήνη αλλά κανείς δεν μπορεί να την εξασφαλίσει.