Ο Luis Paniagua και η Αλίκη Μαρκαντωνάτου εξομολογούνται το πάθος τους για την αρχαιοελληνική λύρα

Μοιράζονται το ίδιο πάθος για την αρχαία ελληνική μουσική και τη μελωδικότητα της λύρας, την οποία ανακάλυψαν, μελέτησαν και αγάπησαν. Ο Ισπανός Luis Paniagua και η Ελληνίδα Αλίκη Μαρκαντωνάτου θα βρεθούν σύντομα στη σκηνή με φίλους και συνεργάτες, σε μία βραδιά αφιερωμένη στη λύρα και τον μυστικιστικό της χαρακτήρα. Μελωδίες, αυτοσχεδιασμοί μα πάνω απ’ όλα εμπιστοσύνη και κέφι χαρακτηρίζει την μεταξύ τους σχέση. Μας μίλησαν για τη γνωριμία τους με το αρχαίο όργανο, την ιδιαιτερότητά του αλλά και την ομορφιά της αρχαίας ελληνικής μουσικής, της τόσο λίγο γνωστής στο ευρύ κοινό.

Ερώτηση: Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με την αρχαία ελληνική λύρα;

Luis Paniagua: Ήταν το 1974 όταν ο αδελφός μου, Gregorio Paniagua, ήταν επικεφαλής ενός αξιόλογου μουσικού συγκροτήματος, των Atrium Musicae από την Μαδρίτη και έπαιζα μαζί τους. Τότε αποφάσισε να κάνει μία πρωτότυπη ηχογράφηση και ήταν η πρώτη φορά που κάποιος ηχογραφούσε τα σπαράγματα της αρχαίας ελληνικής μουσικής. Υπάρχουν μουσικολόγοι, οι οποίοι, μέσα από την έρευνά τους έχουν ανακαλύψει και ανασυνθέσει τα σπαράγματα της αρχαίας ελληνικής μελωδίας. Σώζονται περίπου 60 σήμερα, τα 15 είναι σχεδόν ολοκληρωμένα. Ηχογραφήσαμε κάποια από αυτά. Ήταν μια όμορφη δουλειά την οποία κυκλοφόρησε η γαλλική δισκογραφική Harmonia Mundi.

Για την ηχογράφηση έπρεπε να δημιουργήσουμε τις δικές μας λύρες. Ο Gregorio είχε μία την οποία είχε φτιάξει μόνος του, ήταν αυτοδίδακτος. Ο αδελφός μου Carlos έφτιαξε μία για μένα. Χρησιμοποιήσαμε ξύλο και άλλα υλικά, δοκιμάζαμε τις χορδές και τον ήχο.

Το 1980 πήγα στην Ινδία να σπουδάσω κλασσική Ινδική μουσική και όταν επέστρεψα στην Ισπανία ξεκίνησα να συνθέτω και να παίζω την δική μου μουσική. Χρησιμοποιούσα τότε πολλά όργανα από όλο τον κόσμο. Από το 2000 και μετά όμως αφιερώθηκα στη λύρα και ξεκίνησα να συνθέτω μουσική για λύρα και φωνή.. απολαμβάνοντας τον ήχο και την σιωπή!

Αλίκη Μαρκαντωνάτου: Έπαιζα πιάνο σε κάποια συγκροτήματα. Ένας φίλος δούλευε με τον οργανοποιό Νικόλαο Μπρας, ο οποίος φτιάχνει λύρες. Μου έφερε μία-δύο λύρες που είχε φτιάξει να τις δοκιμάσω. Τις πήρα σπίτι μου και ήταν η πρώτη επαφή μου με το όργανο. Αυτό ήταν! Δεν κοιμήθηκα για τρεις νύχτες! Ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά! Ξεκίνησα να σκέφτομαι πως μπορώ να προσεγγίσω καλύτερα το όργανο. Ήταν μια αργή διαδικασία. Ο Νικόλαος Μπρας μου έδινε λύρες, τις δοκίμαζα, άλλαζα χορδές, άκουγα τον ήχο…

Ήμουν τυχερή γιατί το 2004, την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, προέκυψαν κάποιες συναυλίες με τη συμμετοχή λύρας και τότε κατάλαβα ότι χρειαζόμουν τη δική μου λύρα. Ξεκίνησα να μαθαίνω τον ήχο της, τα πρώτα δύο χρόνια άλλαζα συνεχώς χορδές. Όμως δεν κουράστηκα ποτέ! Το συναίσθημα ότι δεν είχα κάτι έτοιμο και έπρεπε να σχετιστώ μαζί του για να μπορέσω να το κάνω να ακούγεται σωστά και όμορφα, με συνεπήρε.

Από την άλλη απολαμβάνω την αρχαία ελληνική γλώσσα και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην οικογένειά μου. Όλοι στην οικογένεια ασχολούνται με την ελληνική λογοτεχνία.

Επίσης, δεν μου αρέσει ο τρόπος που οι στίχοι μελοποιούνται σήμερα. Ακούω τους στίχους, τη μουσική και κάτι δεν μου πάει. Στην αρχαία ελληνική μουσική δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, όλα συνδυάζονται αρμονικά. Επίσης, μου αρέσουν τα ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια γιατί συνδυάζουν αρμονικά τη γλώσσα με τη μουσική.

Καθώς ετοιμαζόμουν να ηχογραφήσω ένα άλμπουμ, ήρθε ο Nenad Radosevic, παραγωγός και ηχολήπτης από την Σερβία, ο οποίος είχε ακούσει κάποιες ηχογραφήσεις και συγκεκριμένα ένα κομμάτι ελληνικής, παραδοσιακής μουσικής, που είχα κάνει με την Αθηνά Χιώτη και την Αρετή Μίγγου. Ηχογραφήσαμε λοιπόν το πρώτο μας άλμπουμ μαζί του. Έτσι γεννήθηκαν οι “Lyre 'n’ Rhapsody”. Ακολούθησε το δεύτερο CD, «Κίρκη» και σύντομα θα κυκλοφορήσει το άλμπουμ «Αιγαίο», μια συνεργασία με την Κινέζα βιρτουόζο του Guzheng, Chang Jing και τον φλαουτίστα Zhang Di.

Ερ.: Ταξιδεύοντας και παίζοντας λύρα, ποια είναι η ανταπόκριση του κόσμου;

Luis Paniagua: Η ανταπόκριση του κόσμου με άγγιζε πολύ και με αγγίζει ακόμη. Και πριν τη λύρα ήταν πανέμορφα, καθώς συνδύαζα πολλά όργανα, πολλά συναισθήματα, πολλές κουλτούρες, χρώματα και αρώματα. Με τη λύρα δημιουργώ τις συνθέσεις την ώρα που αυτοσχεδιάζω. Και η ανταπόκριση του κόσμου όταν ταξιδεύω σε διαφορετικές χώρες… αυτό που νιώθω είναι πιο βαθύ, πνευματικό, ανθρώπινο!

Και κάτι ακόμη: Δεν δημιουργώ μουσική για τον πνευματικό κόσμο, όχι. Η μουσική έρχεται σε μένα, την αγαπώ και όταν ο κόσμος μου μιλά, μου λέει ότι αγγίζει το πνεύμα και την ψυχή του. Εγώ απλά παίζω μουσική και ο κόσμος νιώθει πράγματα που δεν περίμενα. Και αυτό είναι πανέμορφο!

Ερ. Ίσως επειδή ο ήχος της λύρας είναι αρκετά «πρωτόγονος»;

Luis Paniagua: Ναι! Άνθρωποι που με ακούν πρώτη φορά μου λένε ότι η μουσική μου τους φαίνεται γνωστή, τους θυμίζει κάτι, κάτι από το παρελθόν.

Ερ: Ποια είναι τα στοιχεία που σας εμπνέουν;

Luis Paniagua:  Συναισθήματα, άνθρωποι, η ζωή, η φύση τα πάντα! Επίσης, οι πόλεις, η εξοχή, τα πάντα σου δίνουν «τροφή», όταν παίζεις.

Όταν κάποιος με καλεί να συνθέσω μουσική, π.χ. για ένα θεατρικό έργο ή για ένα χορευτικό show, τότε τα πράγματα είναι διαφορετικά, έχεις περιορισμούς. Μου αρέσει βέβαια γιατί είναι πολύ ενδιαφέρον. Όταν όμως συνθέτω για μένα δεν σκέφτομαι κάτι συγκεκριμένο. Η μουσική έρχεται, ρέει και όταν αυτοσχεδιάζω, τότε έρχεται και η έμπνευση.

Ερ.: Ο αυτοσχεδιασμός είναι απαραίτητο στοιχείο της μουσικής σας. Πως είναι για σας να αυτοσχεδιάζετε μπροστά στο κοινό;

Αλίκη Μαρκαντωνάτου: Χρειάζεται εμπιστοσύνη και να ακούς τον άλλον. Τι παίζει, τι σου δίνει εκείνη τη στιγμή. Μερικές φορές ακούς κάτι πολύ περίπλοκο και γρήγορο και δεν μπορείς να το ακολουθήσεις, όμως «πιάνεις» τη «φράση» και συνεχίζεις από ‘κει. Και είναι σα να συνομιλείς!.

Luis Paniagua:  Στη μουσική μου η Αλίκη είναι σαν να σχολιάζει. Παίζουμε μαζί την κύρια μελωδία, τραγουδώ, κοιταζόμαστε, αποσύρομαι για λίγο και τότε εκείνη μπαίνει και αυτοσχεδιάζει. Είναι σαν να βρίσκεσαι στην πισίνα εκείνη τη στιγμή και κάνεις τη βουτιά. Όταν ολοκληρώνει τον αυτοσχεδιασμό της, το αισθάνομαι και συνεχίζω εγώ. Πρέπει να ακούς όσο πιο βαθιά μπορείς και να μην σκέφτεσαι και να συνεχίζεις από εκεί που σταμάτησε ο άλλος. Παίρνεις το ρίσκο να πηδήξεις στην πισίνα.

Ερ.: Ο αυτοσχεδιασμός είναι πιο εύκολος όταν γνωρίζεις καλά τον άλλον;

Αλίκη Μαρκαντωνάτου: Για μένα δεν έχει σημασία. Ωστόσο πρέπει να υπάρχει χημεία και να νιώθεις άνετα, ότι ο άλλος δεν θα ασκήσει κριτική στη μουσική σου.

Luis Paniagua: Τα τελευταία χρόνια έχω αντιληφθεί πόσο σημαντικό είναι το όργανο που παίζουμε αλλά και το να αισθάνεσαι άνετα με τον άλλον. Παλιά έδινα σημασία στα όργανα (το πιάνο, το βιολί, το φλάουτο) τώρα όμως δίνω σημασία στον άνθρωπο. Δεν χρειάζεται να συμφωνούμε αλλά να υπάρχει κάτι που μας δένει. Σίγουρα πρέπει ο ένας να εκτιμά τη μουσική του άλλου. Με την Αλίκη γνωριστήκαμε μέσω του facebook, είδαμε ότι παίζουμε και οι δύο λύρα, παρακολουθήσαμε βίντεο ο ένας του άλλου και ήταν σύμπτωση ότι συναντηθήκαμε μέσω ενός κοινού γνωστού σε ένα φεστιβάλ στην Κέρκυρα το περασμένο καλοκαίρι. Κάποια στιγμή ήρθα στην Αθήνα και ήταν σα να γνωριζόμαστε μια ζωή (γέλια). Κι έτσι αποφασίσαμε να συνεργαστούμε.

Ερώτηση στον Luis Paniagua: Έχετε βρεθεί αρκετές φορές στην Ελλάδα για συναυλίες. Πως είναι για εσάς να παίζετε τη μουσική σας για το ελληνικό κοινό;

Το 2008 έπαιξα στο Ηρώδειο, όταν είχα συνθέσει τη μουσική για τη «Salomé», του Oscar Wilde. Τώρα που παίζω στην Ελλάδα τη δική μου μουσική, είναι μία πολύ όμορφη εμπειρία. Ούτως ή άλλως αισθάνομαι ευπρόσδεκτος εδώ, καθώς έχω πολλούς φίλους. Άλλωστε δεν υπάρχουν πολλές διαφορές στην ιδιοσυγκρασία Ελλήνων και Ισπανών!

 

Η συναυλία του Luis Paniagua και της Αλίκης Μαρκαντωνάτου θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 15 Ιανουαρίου, στο Θέατρο Προσκήνιο, Καπνοκοπτηρίου 8 και Στουρνάρη στην Αθήνα. Περισσότερα εδώ.

Η παραμονή του Luis Paniagua στην Αθήνα, θα ολοκληρωθεί με ένα σόλο κονσέρτο το Σάββατο 16 Ιανουαρίου 2016 καθώς επίσης, με ένα σεμινάριο την Κυριακή 17 Ιανουαρίου 2016 στο PLAYGROUND for the arts (Βουτσαρά 4-6, Βοτανικός, Τηλ: 2108544836). Περισσότερα εδώ.

PHOTO: Ελευθερία Πάντζίου