Ο Τάσος Νούσιας μας μιλάει για τον «Προμηθέα Δεσμώτη»

Πριν από λίγες μέρες παρακολουθήσαμε την πρόβα του Προμηθέα Δεσμώτη και έπειτα συναντήσαμε τον χαρισματικό ηθοποιό Τάσο Νούσια που υποδύεται τον Προμηθέα. Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη μας μίλησε για την τόσο επίκαιρη αισχύλεια τραγωδία και για τον ομώνυμο ρόλο του.

Ο Προμηθέας είναι ένα έργο καθαρά πολιτικό, που μιλάει για την αντίσταση απέναντι στην εξουσία του Δία.  Γιατί επιλέξατε αυτό το έργο για φέτος;

Όταν ξεκίνησε ο σχεδιασμός της παράστασης, κατά τον Σεπτέμβρη, δεν περίμενα ότι θα εξελίσσονταν έτσι τα γεγονότα και ότι το έργο θα έφτανε να είναι τόσο επίκαιρο.

Βέβαια η αρχαία ελληνική τραγωδία και κωμωδία, βρίσκεται πάντα στην πρώτη γραμμή γιατί οι θεματικές της είναι οικουμενικές και έχουν να κάνουν με τον υπαρξισμό και την αναζήτηση του ανθρώπου, είτε σε σχέση με τον Θεό είτε σε σχέση με τους συνανθρώπους του.

Εδώ, ο Αισχύλος 2500 χιλιάδες χρόνια πριν, γράφει ένα έργο πολιτικό που μιλάει για την εξουσία και έχει έντονους παραλληλισμούς με το σήμερα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Ελλάδα βρίσκεται αλυσοδεμένη στο βράχο, ως άλλος Προμηθέας, γιατί βάλλεται από μια νέα τάξη πραγμάτων, που αντίστοιχα στο έργο είναι η εξουσία του Δία και είναι εκείνη που έδωσε στον κόσμο τα κλειδιά της γνώσης, όπως ο Προμηθέας έδωσε το πυρ.

Πείτε μας λίγα λόγια για το έργο και για τον ρόλο σας ως Προμηθέας.

Ο Προμηθέας Δεσμώτης είναι μέρος μιας τριλογίας. Κανείς δεν ξέρει πώς ακριβώς διαρθρώνεται η τριλογία γιατί τα άλλα δύο μέρη δεν έχουν σωθεί. Θεωρώ ότι ο Προμηθέας Πυρφόρος είναι το πρώτο, ο Προμηθέας Δεσμώτης το δεύτερο και ο Προμηθέας Λυόμενος το τρίτο μέρος. Είναι το μοναδικό έργο που δεν έχει ανθρώπινες υποστάσεις. Ο Προμηθέας είναι Τιτάνας, το Κράτος και η Βία είναι ουδέτερα όντα που δεν ανήκουν ούτε στο θεϊκό ούτε στο ανθρώπινο είδος και εκείνοι που έρχονται να συνετίσουν τον Προμηθέα είναι τρεις Θεοί, ο Ήφαιστος, ο Ωκεανός και ο Ερμής. Το μόνο ανθρώπινο πλάσμα διωκόμενο με τον ίδιο τρόπο αλλά από άλλη μεριά, είναι η Ιώ.

Για μένα ο Προμηθέας είναι ο Άγιος της δικής μας μυθολογίας γιατί φρόντισε τον άνθρωπο, χωρίς κανένα προσωπικό όφελος. «Με συγκίνησε η θνητή κατάντια του» είπε και τόλμησε να αρπάξει από τους Θεούς την φωτιά για να σώσει την ανθρωπότητα. Είναι αντιεξουσιαστής και βαθιά ουμανιστής.

Είναι αυτός που βοήθησε το Δία να ανέλθει στην εξουσία, γιατί πίστευε στο Δίκαιο και στην ύπαρξη ενός καλύτερου ισονομικού και αξιακού συστήματος. Τώρα όμως ο Δίας τον τιμωρεί γιατί πήρε ένα τόσο μεγάλο μέρος της δύναμης των Θεών και το δώρισε σ’ αυτό το ταπεινό πλάσμα. Είναι το πρώτο έργο στο οποίο ο Δίας παρουσιάζεται κακός και προσωποποιεί τη μανία και τη βιαιότητα της εξουσίας, που βλέπει παντού εχθρούς.

Ο Προμηθέας βρίσκεται ανάμεσα σε Θεούς και ανθρώπους, όντας και ο ίδιος Θεός. Πιστεύετε ότι, τηρουμένων των αναλογιών, υπάρχουν σήμερα άνθρωποι με εξουσία (δύναμη) που την χρησιμοποιούν με γνώμονα το κοινό καλό;

Σαφώς και υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, απλώς δεν ξεπερνούν την κρίσιμη μάζα. Είναι ελάχιστοι, δυστυχώς. Για αυτό και η ανθρωπότητα διολισθαίνει χρόνο με τον χρόνο, αιώνα με τον αιώνα. Και από εκεί που είχε φτάσει σ’ ένα εξαιρετικό πικ ισονομίας, ισοπολιτείας και ηθικής, πριν από 2500 χιλιάδες χρόνια, άρχισε σταδιακά να φθίνει. Παρόλα αυτά πιστεύω ότι υπάρχουν άνθρωποι με αλτρουισμό, ακόμα και σήμερα, που θυσιάζονται για το κοινό καλό και κρατούν μια ισορροπία που νομίζουμε ότι έχει χαθεί.

Δεδομένου ότι δεν γνωρίζουμε πώς είχαν αναπαρασταθεί τα έργα τότε, εσείς πώς προσεγγίζετε σκηνοθετικά αυτήν την τραγωδία;

Η αλήθεια ότι δεν ξέρουμε τι ακριβώς γινόταν στην πρώτη εποχή αναπαράστασης του αρχαίου δράματος, εικάζουμε απλώς μέσα από κάποιες σκόρπιες πληροφορίες. Ξέρουμε ότι πρώτα υπήρχε ένας υποκριτής, αργότερα δύο και μετά τρεις και σιγά σιγά άρχισε να στήνεται το ensemble περισσότερων προσώπων και η διαφορετική διαχείρισής τους επί σκηνής.

Η δική μας παράσταση κρατά μια δωρική γραμμή και ταυτόχρονα είναι πολύ σύγχρονη. Έχει μια κλασική φόρμα που αποδίδεται όμως μέσα από μια τωρινή ματιά.

Για να αποφύγουμε τον κίνδυνο της ακινησίας, επειδή ο Προμηθέας είναι δεμένος σε όλο το έργο, δώσαμε πολλή κίνηση στον Χορό και προσπαθήσαμε να «ξεκολλήσουμε» τον Προμηθέα στην σκηνή που αφηγείται την Τιτανομαχία. Εκεί βρίσκεται σε μια οραματική κατάσταση και είναι σαν να ξεπερνά το σώμα του.

Ο Προμηθέας είναι αμετακίνητος στις αξίες του. Από πού υπαγορεύεται η στάση του αυτή; Από την θεϊκή ή την ανθρώπινη φύση του;  

Και από τις δύο, αλλά ουσιαστικά ορμώμενος από τα πιστεύω του. Λέει χαρακτηριστικά «Βοήθησα τον άνθρωπο συνειδητά. Δεν πέρασε ούτε στιγμή από το μυαλό μου πως δεν θα είχε δυσάρεστες συνέπειες τέτοια παρανομία, αν και δεν πίστεψα ποτέ πως θα μπορούσε να μου επιβληθεί τέτοια ποινή, να σβήσω στην πέτρινη εξορία μιας ερημιάς». Δεν περίμενε ποτέ ότι ο Δίας θα τον τιμωρούσε μ’ αυτόν τον αδίστακτο τρόπο. Έχει τον εγωισμό ενός Τιτάνα, δεν φοβάται και δεν παραδίνεται αλλά νιώθει το άδικο. Αυτός βοήθησε το Δία να πάρει την εξουσία και εκείνος κινείται εναντίον του.

Στο έργο παίζει και το μοτίβο της Μοίρας, που είναι ανώτερη και από το Δία. Και ο ίδιος ο Δίας θα τιμωρηθεί με έναν τρόπο που κανείς δεν ξέρει, παρά μόνο ο Προμηθέας.

 (Η συνέντευξη έγινε μια μέρα πριν το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου)

Εν όψει της αυριανής μέρας, πιστεύετε ότι οι καλλιτέχνες πρέπει να εκφράζουν ξεκάθαρα τις απόψεις τους, ειδικά σε τόσο κρίσιμες στιγμές;

Σαφώς και πρέπει να παίρνουν θέση. Εγώ προσωπικά έχω τοποθετηθεί για αυτό, έχω γράψει άρθρο, έχω μιλήσει στο BBC και σε γερμανικό κανάλι. Πιστεύω ότι πρέπει να εκφράζουν τη γνώμη τους όχι μόνο οι καλλιτέχνες και όσοι έχουν βήμα, αλλά και ο ίδιος ο λαός. Χαίρομαι για το δημοψήφισμα γιατί είναι μια μορφή άμεσης δημοκρατίας και δίνει τη δυνατότητα στο λαό, να αποφασίσει για την τύχη του.

Σας ευχαριστούμε πολύ.

Κι εγώ ευχαριστώ.

Μετά το τέλος της συνέντευξης μας έκανε μεγάλη εντύπωση το πάθος με το οποίο μιλούσε για το ρόλο, το έργο αλλά και για ό,τι άλλο τον ρωτήσαμε. Τι πιο εντυπωσιακό λοιπόν από έναν καλλιτέχνη που παθιάζεται με την Τέχνη αλλά και με την ίδια τη ζωή; Τον ευχαριστούμε και ευχόμαστε καλή επιτυχία στον Προμηθέα Δεσμώτη, που πιστεύουμε ότι θα είναι μία από τις καλύτερες παραστάσεις του φετινού καλοκαιριού.

 

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ

Η συνέντευξη δόθηκε στις συντάκτριες Παρασκευά Γεωργία και Χρυσού Έφη.