Όταν ο Freedom Candlemaker συναντάει τον Λευτέρη Μουμτζή

Αναμφίβολα, κάθε φορά που πατάω το play, για να ακούσω μια καινούρια κυκλοφορία του Freedom Candlemaker, ξέρω ότι θα εκλπαγώ με κάτι διαφορετικό. Έχει δηλαδή αυτήν την ποικιλία στον ήχο και στο ύφος, που κάθε φορά με εκπλήσσει ευχάριστα. Σταθμοί στη μέχρι τώρα πορεία του ήταν το γλυκό και ακουστικό "Now Happiness" (2016), το ψυχεδελικό "Astral Body" (2019) και τώρα έχει επανέλθει με ένα εκσυγχρονισμένο pop άκουσμα, στο "I Am Love" από τον επερχόμενο δίσκο του. Ο Λευτέρης Μουμτζής, όπως λέγεται στην πραγματικότητα, έχει επιλέξει να ζει για και από τη μουσική, έχει ανοίξει τη δική του δισκογραφική εταιρεία, έχει δραστηριοποιηθεί σε Η.Π.Α., Αγγλία και Ελλάδα, έχει επιστρέψει στην πατρίδα του την Κύπρο και έρχεται στο debόp να μιλήσει για τα άπαντα του σύμπαντός του. 

Το πιο πρόσφατό σου κομμάτι είναι το «I Am Love». Πες μας λίγα λόγια για αυτό.

Το πρώτο φωνητικό αρχείο που βρίσκω στο κινητό μου είναι Αύγουστος του 2019, με μια κουρασμένη φωνή μόνο, πριν πάω για ύπνο. Ακολουθούν τα πρώτα demo με πιάνο, μήνες μετά, τον Νοέμβριο. Η διαδικασία της ολοκλήρωσής του ήταν πολύ αργή. Έκανα demo διάφορες version μέχρι να καταλήξω στο τι χρειαζόταν το κομμάτι. Μπήκα στο στούντιο γύρω στον Ιούνιο του 2020 και το κομμάτι ολοκληρώθηκε την άνοιξη του 2021. Είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι για μένα, όπως όλα τα τραγούδια μου, που μου υπενθυμίζουν κάτι ζωτικό, το οποίο χρειάζομαι να έχω πάντα στη συνείδηση μου και με αυτό να πορεύομαι. Ενορχηστρωτικά ήθελα να το διακατέχει μια μεγαλειότητα, να έχει μία αίσθηση όπως να σπρώχνεις για να ανοίξεις τις πύλες των ουρανών, ή του παραδείσου, ή τέλος πάντων τις πύλες της λυτρώσεως, της καθάρσεως. Νιώθω ότι το πετύχαμε.

Τι είναι η αγάπη και ο έρωτας για σένα;

Θέτεις δύο τεράστια ερωτήματα σε ένα. Αλλά θα προσπαθήσω να το απαντήσω. Χωρίς να το πολυσκεφτώ, ο τρόπος που εγώ τα αντιλαμβάνομαι είναι ότι η αγάπη είναι πρώτη ύλη για οτιδήποτε, είναι η πρόθεση με την οποία αντιμετωπίζεις κάθε κατάσταση στη ζωή, είναι το εργαλείο, με το οποίο δημιουργείς οτιδήποτε έχει ψυχική αξία, είναι η δημιουργία η ίδια. Είναι η αποδοχή και η τρυφερότητα για την κάθε στιγμή ζωής.

Έρωτας είναι η εκδήλωση της πράξεως, η οποία διακατέχεται από αγάπη, περιέργεια, ενθουσιασμό και πάθος, Είναι εκεί που εστιάζει η αγάπη και λέει ‘εδώ θέλω να επενδύσω περισσότερη ενέργεια και χρόνο γιατί νιώθω όμορφα’.

Τι αισθάνεσαι ότι έχεις να πεις με τον επερχόμενο δίσκο σου;

Αρκετά πράγματα που σχετίζονται με την προηγούμενή μου απάντηση. Ιστορίες για απογοητευτικές καταστάσεις, μέσω των οποίων βρίσκουμε τον εαυτό μας, αλλά και για τις υπερβάσεις που είμαστε ικανοί να κάνουμε, μαθαίνοντας μέσα από κάθε εμπειρία, κάτι το οποίο πιστεύω είναι και ένας από τους σημαντικότερους λόγους που βρισκόμαστε σε αυτή τη ζωή. Γενικότερα έχω να πω για τα πράματα που μας ενώνουν, την αγάπη, την απώλεια, τα όνειρα, τον πόνο, τη χαρά.

Πότε καταλαβαίνεις ότι είσαι έτοιμος να κυκλοφορήσεις μια δημιουργία;

Για τον καθένα είναι διαφορετικό. Σε μένα, το νιώθω όταν ολοκληρώνεται ένας κύκλος. Δηλαδή ότι ένα συγκεκριμένο υλικό βγάζει νόημα ως ενότητα και χρειάζεται να πάει στο επόμενο στάδιο. Και αυτοί οι κύκλοι μπορεί να παίρνουν χρόνια. Αλλά τα κομμάτια σε κάποια φάση θα επαναστατήσουν και θα φωνάξουν ότι θέλουν να βγουν έξω.

Βέβαια, σε αυτό συντείνουν και άλλες συγκυρίες της ζωής, όπως το αν υπάρχει ο χρόνος να δουλέψεις στο να ολοκληρώσεις κομμάτια, πόση θέληση έχεις να ολοκληρώσεις τα κομμάτια και να βάλεις μπρος μια διαδικασία ηχογράφησης, το πώς εμπνέεσαι από την καθημερινότητά σου για να δημιουργήσεις. Όλα αυτά, βέβαια, σε έναν μεγάλο βαθμό, τα επιλέγεις.

Εν κατακλείδι, δε νιώθω ότι είμαι ποτέ πραγματικά έτοιμος. Απλά η ανάγκη της επικοινωνίας με τον έξω κόσμο υπερνικά.

Τι είναι η μουσική για σένα;

Είναι πάρα πολλά πράματα μαζί. Αδερφή, παιδί, εραστής, θεός. Είναι ο συναισθηματικός μου χάρτης. Αρχικά, ήταν η απόδρασή μου, αλλά παράλληλα και ένας τρόπος να κριθώ και να εκτεθώ. Το ότι είναι η απόδρασή μου ισχύει ακόμα, αλλά είναι και η δουλειά μου πια, οπότε αυτά τα δύο χρειάζονται συνεχώς να διαπραγματεύονται μία ισορροπία.

Πες μου πέντε άλμπουμ που σε επηρέασαν.
Χωρίς να το πολυσκεφτώ γιατί είναι πολλά σου δίνω πέντε όπως μου έρχονται στο μυαλό.

Carrie & Lowell – Sufjan Stevens, Aromanticism – Moses Sumney, The ecstatic music of Alice Coltrane, OK computer - Radiohead, The White Album – The Beatles.

Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς επαγγελματικά με τη μουσική;

Ενώ με ρωτάς, προσπαθώ να σκεφτώ αν υπήρχε καν επιλογή. Δεν σκέφτηκα ποτέ από τη στιγμή που πήγα για μουσικές σπουδές στην Αμερική ότι θα υπήρχε ποτέ γυρισμός σε κάτι άλλο. Κάποιος μου είχε πει μια φορά ότι τη μουσική δεν την επιλέγεις, σε επιλέγει, το οποίο όντας μικρός τότε, κάπως το χλεύασα από μέσα μου. Αλλά τελικά μπορώ να πω ότι ισχύει. Δεν ασχολήθηκα ποτέ μου με τη μουσική περιστασιακά. Ήταν πάντοτε σχεδόν όλη μου η ζωή και τα περισσότερα πράγματα που έκανα σχετίζονταν πάντοτε με τη μουσική. Ταξίδια, συνεργασίες, δουλειά, έρωτες…

Πώς είναι να βιοπορίζεσαι από τη μουσική;

Είναι κάτι συναρπαστικό και πάντοτε αβέβαιο. Αρκετές φορές θα αναγκαστείς να σκαρφιστείς δουλειές από μόνος σου για να δημιουργήσεις ευκαιρίες για τον εαυτό σου να βγάλει χρήματα, άλλες θα βγάλεις αρκετά χρήματα με πολύ λίγο κόπο και άλλες πολύ λίγα με πολύ κόπο! Το σίγουρα είναι ότι δεν υπάρχει ποτέ σταθερός μισθός στο τέλος του μήνα. Για μένα δεν έχει υπάρξει σχεδόν ποτέ. Αλλά έχω πίστη ότι πάντα κάτι θα έρθει... Και έρχεται!

Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στον Freedom Candlemaker και τον Λευτέρη Μουμτζή;

Ο Freedom Candlemaker είναι όσο πιο κοντά στον Λευτέρη Μουμτζή θα μπορούσε να είναι ένα moniker για μένα αυτή τη στιγμή. Μου πήρε πολλά χρόνια για να συναντήσω τον εαυτό μου μέσα σε αυτά που έκανα, να νιώσω, να εισπράξω και να ενσωματώσω την ικανοποίηση, αφού έχω δημιουργήσει κάτι. Εξού και πάντα κρυβόμουν πίσω από διάφορα ονόματα και projects, όπως κάπως έκανα και με τα πραγματικά μου συναισθήματα και αυτό που ήμουν στην καθημερινή μου ζωή. Ο Freedom Candlemaker είμαι εγώ, μεταφρασμένος στα αγγλικά, για τον απλούστατο λόγο ότι θέλω να μπορεί οποιοσδήποτε στον κόσμο να μπορεί να προφέρει το όνομά μου.

Πώς ορίζεις την επιτυχία και ποιοι παράγοντες τη διέπουν;

Επιτυχία είναι για μένα οτιδήποτε μικρό σε πάει ένα βήμα παραπέρα. Βασικός παράγοντας είναι να νιώθω καλά με αυτό που συμβαίνει, να νιώθω ότι οι συνθήκες είναι σωστές, ότι είμαι με τα σωστά άτομα γύρω μου, ότι δεν έχω αμφιβολίες. Επιτυχία είναι κάθε εμπειρία που καταφέρνω μέσα από αυτήν να μάθω κάτι, να αλλάξω κάτι σε μένα, το οποίο με έκανε να επαναλαμβάνω λάθη. Βάσει αυτού μπορώ να πω ότι και η αποτυχία μπορεί να είναι επιτυχία.
 

Μαζί με τον Ανδρέα Τραχωνίτη, δημιουργήσατε το Μουσικό Χωριό Φέγγαρος και τη Louvana Records. Τι σας ώθησε σε αυτές τις επιχειρηματικές κινήσεις;

Η «ξηρασία» που διακατείχε την σκηνή της Κύπρου όταν πρωτο-επιστρέψαμε στην Κύπρο από το εξωτερικό. Αρχικά θέλαμε να έχουμε έναν τρόπο να κυκλοφορούμε και να παίζουμε τη δική μας μουσική και των φίλων μας. Επομένως, φτιάξαμε τη δισκογραφική και λίγο αργότερα το φεστιβάλ. Αρχικά, ως μουσικό φεστιβάλ και αργότερα και ως σειρά εκπαιδευτικών εργαστηρίων μουσικής σε δυσεύρετες θεματικές, μιας και συνειδητοποιήσαμε ότι και αυτός ήταν ένας σημαντικός παράγοντας που έλειπε από τον τόπο. Η Louvana Records είναι για μας το πιο πολύτιμο πράγμα που έχουμε επαγγελματικά, αλλά και το πιο δύσκολο να διατηρήσουμε στη «ζωή». Είναι όμως η οδός μέσα από την οποία υλοποιούνται τα μουσικά όνειρά μας.

Τι σου έχει μείνει από τις εμπειρίες σου στο εξωτερικό;

Σίγουρα οι φίλοι, πρώτο και πιο σημαντικό. Οι άνθρωποι και οι εμπειρίες που ζεις μαζί τους είναι αυτό που μένει σε βάθος χρόνου. Αυτό είναι που με γεμίζει και το κάνει όλο να φαίνεται ότι άξιζε να το ζήσω. Με κάνει να νιώθω ότι έχω οικογένεια σε διάφορα μέρη του κόσμου. Και αυτό το έφτιαξε κυρίως η συσχέτισή μας μέσω της μουσικής και η αλληλοεκτίμηση για αυτό που κάνει ο καθένας.

Πώς αποφάσισες να επιστρέψεις μόνιμα στην πατρίδα σου, την Κύπρο;

Ένιωσα σε κάποια φάση ότι ο κύκλος μου στο εξωτερικό είχε ολοκληρωθεί. Η αφορμή ήταν ότι ήθελα να ζω σε μεσογειακό κλίμα. Η αιτία ήταν ότι χρειαζόμουν να κάνω μια καινούργια αρχή. Ότι είχα κάποιον άλλο σκοπό να υπηρετήσω. Ή μπορεί να είναι και το αντίθετο.

Ποιες είναι οι ομοιότητες της Ελλάδας με την Κύπρο σε καλλιτεχνικό και κοινωνικό επίπεδο

Στον καλλιτεχνικό χώρο, όπου κινούμαι εγώ, βρίσκω ότι οι ομοιότητες έχουν να κάνουν σε μεγάλο βαθμό με την έλλειψη κινήτρου, υποδομής και παράδοσης, για να είναι κάποιος επαγγελματίας σε αυτόν τον χώρο, δηλαδή να βιοπορίζεται από τη μουσική του. Αυτό δημιουργεί ανασφάλεια και κάνει τα πράγματα να κινούνται με πιο αργούς ρυθμούς σε σχέση με άλλες χώρες. Οπότε, αναπόφευκτα, αυτό σε αναγκάζει να κάτι άλλο σαν πρώτη δουλειά, για να καταφέρνεις να εκπληρώνεις αυτά που θέλεις ως καλλιτέχνης. Και αυτό αντικατοπτρίζεται και κοινωνικά. Οι γύρω σου το βλέπουν επίσης έτσι. Η δυσοίωνη αυτή αντίληψη μας περικυκλώνει από παντού και κάπως νορμαλοποιείται.

Άλλες ομοιότητες είναι ότι η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν εξαιρετικά ταλαντούχους καλλιτέχνες που έχουν πολλά να πουν, αν τους δοθεί η ευκαιρία.

Υπάρχει κάτι που ξεχωρίζεις από την ελληνική και την κυπριακή σκηνή;

Πολλά πράγματα. Από την ελληνική σκηνή βρίσκω εξαιρετικό τον καινούργιο πρώτο σόλο δίσκο του Dzingovic από τη Θεσσαλονίκη, τα πάντα που κάνει ο Φώτης Σιώτας είτε με τους προσωπικούς του δίσκους είτε με τους Sancho 003 και ό,τι άλλο αγγίζει. Από την ποπ ροκ σκηνή οι Cave Children, οι Whereswilder, οι Acid Baby Jesus. O Larry Gus, η Σtella και φυσικά ο αγαπημένος μου φίλος και εξαιρετικά ταλαντούχος Foken που κυκλοφόρησε έναν καταπληκτικό δίσκο το 2020. Και σίγουρα ξεχνώ αρκετούς ακόμα.

Από την Κύπρο ξεμυτίζουν υπέροχα πράγματα από νεαρούς καλλιτέχνες τα τελευταία χρόνια όπως η Nama Dama, η Sophie Fetokaki, o Βασίλης Φιλίππου, ο Δημήτρης Μεσημέρης, η Spivak και φυσικά η Eleni Era, με την οποία δουλεύουμε στη Louvana Records. Όλοι τους έχουν κυκλοφορήσει δουλειές μέσα στον τελευταίο χρόνο.

Πώς ήταν για σένα η εμπειρία της πανδημίας και του εγκλεισμού;

Τη μισή αυτή περίοδο, δηλαδή τις αρχές του 2020, την πέρασα στο κέντρο της πόλης, κλεισμένος σε ένα μικρό διαμέρισμα, γεγονός το οποίο με έκανε να αναθεωρήσω αρκετά τη ζωή, τις προτεραιότητες, τη σχέση μου με τον εαυτό μου, ενώ το δεύτερο μισό του 2020 και το 2021 μέχρι τώρα, το πέρασα κατοικώντας εκτός πόλεως σε ένα πολύ μικρό ημιορεινό χωριό. Εδώ οι συνθήκες είναι αρκετά διαφορετικές. Δεν ένιωθα τόσο έντονα την απαγόρευση της κίνησης, ήμουν πιο κοντά στη φύση, ένιωθα την ελευθερία και κατάλαβα ότι εδώ θέλω να ζω και με αυτό τον τρόπο, και αυτό διενέργησε και εξίσου ευεργετικά στον εσωτερικό μου κόσμο.

Τι προβλέπεις τώρα που οι συναυλίες σιγά σιγά ξεκινούν ξανά;

Δεν προβλέπω κάτι. Παρακολουθώ το πώς εξελίσσονται τα πράγματα με επιφύλαξη. Ευελπιστώ ότι τουλάχιστον θα μπορέσουμε να κάνουμε το Φεστιβάλ Φέγγαρος το καλοκαίρι και ήδη ετοιμάζομαι για αυτό. Αλλά από πέρσι και μετά δεν έχω προσδοκίες γενικότερα όσον αφορά τις συναυλίες. Περιμένω υπομονετικά.

Τι είναι αυτό που ωθεί τους ανθρώπους στην τέχνη;

Καλή ερώτηση. Η ανάγκη να εκφράσουμε τα ενδότερά μας, να συναντήσουμε κάτι, το οποίο χάνεται στον αιθέρα και νιώθουμε την ανάγκη να το φέρουμε στον υλικό κόσμο. Η ανάγκη για επικοινωνία, μοιρασιά και ένωση. Τέχνη για μένα είναι η αναζήτηση απαντήσεων για αυτά που μας συμβαίνουν και η καταγραφή - σαν μικρές υπενθυμίσεις - των ευρημάτων μας κάθε φορά που μέσω της φαντασίας μας επισκεπτόμαστε αυτόν τον άλλο παράλληλο κόσμο, όπου κατοικεί η δημιουργικότητά μας. Είναι μια ευκαιρία συνάντησης με τον εαυτό, το θείο, την ύπαρξη. Και αυτό είναι συναρπαστικό, εθιστικό και ταυτόχρονα ζωτικής σημασίας.

Τι θα έλεγες σε έναν νέο καλλιτέχνη που αρχίζει τώρα την πορεία του στον χώρο ή σε κάποιον που ακόμα δεν έχει καταφέρει όσα θέλει, δεδομένου ότι οι συνθήκες, ειδικά με την πανδημία, τοποθετούν την τέχνη σε χαμηλό σημείο;

Να εμπνέεται από άλλους αλλά να μη συγκρίνεται. Ο καθένας μας είναι διαφορετικός και έχει το δικό του ταξίδι και τη δική του ιστορία να γράψει. Δε θα είμαστε ποτέ κανείς άλλος εκτός από εμάς και κανείς δε θα είναι ποτέ εμείς. Να πιστεύει και να αφουγκράζεται αυτό που πραγματικά θέλει και όχι κάτι που νομίζει ότι θέλει. Οι συνθήκες είναι αυτές που είναι και πάντα καλούμαστε σαν καλλιτέχνες να είμαστε ευέλικτοι έτσι και αλλιώς. Χρειάζεται να είμαστε δημιουργικοί σε κάθε βήμα της δουλειάς μας και να μην παίρνουμε ποτέ κάτι σαν δεδομένο αλλά ούτε και να αφήνουμε τον εαυτό μας να τρομοκρατηθεί από τις καταστάσεις. Είναι καλά πάντα να προσπαθούμε να έχουμε και μια άλλη ματιά στα πράματα. Να βλέπουμε το καλό σε οτιδήποτε συμβαίνει και να κοιτάμε πάντα μπροστά με θάρρος.

Ποια είναι τα επόμενα βήματά σου;

Είμαι στην τελική ευθεία προετοιμασίας των ηχογραφήσεων του καινούργιου μου δίσκου και προσπαθώ καθημερινά, όσο μπορώ, να βουτάω μέσα στον κόσμο που θέλω να απεικονίσω με αυτή τη δουλειά.

Στις 17 Νοεμβρίου θα εμφανιστώ ως Freedom Candlemaker στο διαδικτυακό φεστιβάλ Fengaros Reacts, το οποίο θα μεταδοθεί από το κανάλι της Louvana Records στο YouTube, με ένα υπέροχο γυναικείο ντουέτο που έχω βαφτίσει The Nymphs.

Επίσης, αυτές τις μέρες ολοκληρώνω το soundtrack της καινούργιας κυπριακής τηλεοπτικής σειράς Μελίαρτος με τον συνεργάτη μου Αντρέα Τραχωνίτη, στην οποία κάνω και το ντεμπούτο μου ως ηθοποιός με έναν μικρό ρόλο.

Φωτογραφίες Χρίστος Χατζηχρίστου