Συνέντευξη με τον Κυριάκο Καραΐσκο, υπεύθυνο των εκδόσεων Διάπλαση

Λίγες μέρες πριν την Παγκόσμια γιορτή του Παιδικού Βιβλίου, συζητήσαμε με τον υπεύθυνο των εκδόσεων Διάπλαση Κυριάκο Καραΐσκο, για τα παιδικά βιβλία, τις σύγχρονες αναγνωστικές τάσεις και πολλά άλλα. Πρόκειται αναμφίβολα για μία πολύ αγαπημένη Παγκόσμια Ημέρα και θα την γιορτάσουμε όπως της αρμόζει!

 

Θα θέλαμε να μας πείτε λίγα λόγια για τις εκδόσεις Διάπλαση και την πορεία τους από το 2002 που ιδρύθηκαν.

Οι εκδόσεις Διάπλαση ξεκίνησαν μέσα από ένα μικρό, παιδικό-παιδαγωγικό βιβλιοπωλείο που είχε ανοίξει στο κέντρο και ήταν το πρώτο παιδικό βιβλιοπωλείο που λειτούργησε στην Αθήνα. Το πρώτο μας βιβλίο εκδόθηκε χωρίς να υπάρχει κάποιο πλάνο για μετατροπή του καταστήματος σε εκδοτικό οίκο και έτυχε μεγάλης αποδοχής. Κάπως έτσι μπήκε το εκδοτικό «μικρόβιο» και μέχρι σήμερα έχουμε εκδώσει περίπου 350 τίτλους.

Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τον χώρο του βιβλίου και, μάλιστα, με το παιδικό βιβλίο;

Περιστασιακά εργάστηκα σαν πωλητής βιβλίων αλλά και με παιδιά σαν ασκούμενος κοινωνικός λειτουργός. Μέσα από αυτές τις εμπειρίες, αισθάνθηκα πως με γοητεύει ό,τι περιβάλλει τον κόσμο του παιδιού γιατί σου ανοίγει απλόχερα τον κόσμο της φαντασίας, εκεί όπου μπορούν να συμβούν όλα.

Έχετε διακρίνει διαφορές στις αναγνωστικές προτιμήσεις των παιδιών αλλά και των γονέων (που κατά κύριο λόγο επιλέγουν και αγοράζουν τα βιβλία) όλα αυτά τα χρόνια;

Ναι πολύ μεγάλες. Τα παιδιά επιλέγουν βιβλία με βάση το ένστικτο. Δίνουν σημασία στην εικόνα και διαλέγουν βιβλία τα οποία συνήθως έχουν χαρούμενο περιεχόμενο. Οι γονείς, στην προσπάθειά τους για διαπαιδαγώγηση, αναζητούν περισσότερο βιβλία με έντονο διδακτισμό. Τα παιδιά θέλουν απλές εικονογραφήσεις ενώ οι γονείς πιο περίτεχνες.

Ποια βιβλία από τον ιδιαίτερα πλούσιο κατάλογο των εκδόσεων Διάπλαση παραμένουν πάντοτε αγαπημένα για τα παιδιά;

Όλα τα βιβλία μας που αφορούν την μουσικοκινητική αγωγή και το παιδικό θέατρο, τα οποία ήταν πρωτοπόρα όταν κυκλοφόρησαν μιας και δεν υπήρχε κάτι σχετικό στην ελληνική αγορά και δεν μπόρεσαν να αντιγραφούν από κανέναν μέχρι σήμερα, παρότι έγιναν πολλές απόπειρες. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε, ότι την Μαρία Κυνηγού-Φλάμπουρα εμείς την είχαμε σε όλες τις τελευταίες της δουλειές. Επίσης η σειρά Ελληνικής Μυθολογίας της Σύρμως Καπούτση, αλλά και η δεύτερη σειρά, η οποία κυκλοφόρησε πολύ αργότερα της Κατερίνας Μουρίκη και Ιωάννας Κυρίτση-Τζιώτη, η σειρά ελληνικά παραδοσιακά παραμύθια της Χρυσάνθης Καραίσκου, τα βιβλία του Ευγένιου Τριβιζά και της Κέλλυς Σταμουλάκη παραμένουν πάντα πρώτα στις προτιμήσεις των παιδιών. Γενικά λίγα βιβλία μας ήταν «άτυχα», τα περισσότερα ανατυπώνονται διαρκώς και για μας που επενδύουμε σε ελληνικές παραγωγές, είναι πολύ σημαντικό.

Ποιες είναι οι σκέψεις σας για την ιδιαίτερα μεγάλη εκδοτική παραγωγή παιδικών βιβλίων στην Ελλάδα;

Δεν χρειάζεται τόσο μεγάλη παραγωγή γιατί είμαστε μικρή χώρα με μικρό αναγνωστικό κοινό. Κάθε βιβλίο πρέπει να είναι μια νέα πρόταση και όχι αναμασήματα παλιών πραγμάτων. Παρατηρώ σε μεγάλους εκδοτικούς να βγαίνουν πραγματικά διαμάντια τα οποία όμως δεν μπορούν να ξεχωρίσουν γιατί καθημερινά βγάζουν κι άλλα βιβλία. Στην μεγάλη εκδοτική παραγωγή τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί και βιβλία τα οποία βγαίνουν από επιτήδειους «εκδότες» που σημαίνει ότι όποιος τους πληρώσει, του βγάζουν το βιβλίο.

Υπάρχει κάτι που δεν σας ικανοποιεί στην ελληνική παιδική λογοτεχνία; Παρατηρείτε αλλαγές στα σύγχρονα κείμενα και την εικονογράφηση σε σχέση με παλαιότερα;

Πάρα πολλά δεν με ικανοποιούν σήμερα και πρώτα απ’ όλα η εικόνα των συγγραφέων. Το παιδικό βιβλίο είναι πολύ σοβαρή υπόθεση και κάποιοι δείχνουν να μην το καταλαβαίνουν. Τους βλέπουμε λοιπόν καθημερινά, να προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή του κόσμου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τρόπους που θα έλεγα ότι δεν είναι συμβατοί με το προφίλ ενός συγγραφέα, προκειμένου να προσελκύσουν μια πρόσκληση για την παρουσίαση του βιβλίου τους σε κάποιο σχολείο ή βιβλιοπωλείο. Εκεί παρατηρούνται ακόμα πιο φαιδρά επεισόδια και αναρωτιέμαι αν μ’ αυτό τον τρόπο προωθούν την φιλαναγνωσία ή την κακογουστιά και πόσο παιδαγωγικό τελικά είναι όλο αυτό. Όλοι θα θυμόσαστε από παλιά τις εταιρείες που πουλούσαν βιβλία με δόσεις μέσω πλασιέ. Σήμερα αυτές οι εταιρείες, ως σύγχρονοι αλχημιστές, μεταλλάχτηκαν και βάφτισαν τους πλασιέ συγγραφείς οι οποίοι προσεγγίζουν σχολεία μέσω διαδικτύου και πουλάνε τα βιβλία τους μ’ αυτό τον τρόπο. Αυτά τα βιβλία συνήθως δεν έχουν καμιά λογοτεχνική αξία και διακινούνται μόνο μ αυτό τον τρόπο. Έτσι φτάσαμε λοιπόν στο σημείο να μας τηλεφωνούν σχολεία και να μην ζητάνε παρουσίαση κάποιου συγκεκριμένου βιβλίου που τους άρεσε, αλλά συγγραφέα που να έχει ζωηρό μουσικοχορευτικό πρόγραμμα, χωρίς να γνωρίζουν καν το έργο του!

Με αφορμή αυτή την συνέντευξη θα ήθελα να ευχαριστήσω τους συγγραφείς μας που δεν έχουν αυτή τη λογική.

Τα τελευταία χρόνια η εικονογράφηση έχει εξελιχθεί πολύ προς το καλύτερο αλλά οι εικονογράφοι μας θέλουν πολύ δουλειά ακόμη και κάποια σοβαρή σχολή εικονογράφησης θα βοηθούσε πολύ. Σε ό,τι αφορά τα κείμενα δυστυχώς εκεί υπάρχει πολύ μεγάλο πρόβλημα… τα περισσότερα κείμενα είναι γραμμένα με πολύ παλιό τρόπο και με έντονο διδακτισμό χωρίς φαντασία.

Είναι ενθαρρυντικός ο αριθμός των παιδιών που διαβάζουν σήμερα; Πως καταφέρνουμε τελικά να μεταφέρουμε στο παιδί το ενδιαφέρον για διάβασμα;

Δυστυχώς είναι πολύ μικρός και όλο το πρόβλημα ξεκινάει απ’ την οικογένεια, ίσως, γιατί και οι ίδιοι οι γονείς δεν έχουν τη γνώση που χρειάζεται για να τη μεταφέρουν στα παιδιά τους. Σε όποια τιμή και να είναι ένα βιβλίο ο μέσος Έλληνας το θεωρεί ακριβό. Έρχονται σε μια έκθεση βιβλίου και τους βλέπουμε να ξοδεύουν πολλά χρήματα σε φαγώσιμα, μπαλόνια κλπ αλλά να μην αγοράζουν βιβλία. Όταν οι γονείς, ακόμη κι αν δεν διαβάζουν, καταλάβουν πως το βιβλίο, παρότι δεν είναι αναλώσιμο είδος, είναι είδος πρώτης ανάγκης για τα παιδιά τους και τους το παρέχουν από μικρά, τότε τα παιδιά θα γίνουν καλοί αναγνώστες. Άλλωστε παρατηρούμε σχεδόν πάντα, γονείς που διαβάζουν ή που παίρνουν βιβλία στα παιδιά τους από πολύ μικρή ηλικία να μην προβληματίζονται στην συνέχεια με το σχολικό διάβασμα του παιδιού.

Ποιους συγγραφείς παιδικών βιβλίων ξεχωρίζετε αυτή τη στιγμή και γιατί;

Τον Ευγένιο Τριβιζά γιατί μας εισάγει σε κόσμους μαγικούς και γνώριμους. Κόσμους που ταξιδεύαμε όταν ήμασταν παιδιά. Την Κέλλυ Σταμουλάκη γιατί έχει θεατρική ματιά στα κείμενά της, την Χρυσάνθη Καραίσκου γιατί τα κείμενά της είναι γραμμένα με πολύ σύγχρονο λόγο και γεμάτα ανατροπές, την Χρυσηίδα Δημουλίδου, που ο πολύς κόσμος δεν ξέρει πόσο όμορφη δουλειά έχει κάνει στο παιδικό βιβλίο και την Σπυριδούλα Μπιρπίλη, για τον ωραίο τρόπο που χειρίζεται τον λόγο. Θα ακουστεί εγωιστικό αλλά ξεχωρίζω όλους τους συγγραφείς μας για τα βιβλία τους που έχουμε εκδώσει και όχι για το σύνολο των βιβλίων που έχουν γράψει. Με κάποιους συγγραφείς που διακόψαμε τη συνεργασία ήταν δική μας απόφαση γιατί δεν μας ικανοποιούσε η ποιότητα των νέων κειμένων τους.  

Ποιοι είναι οι συγγραφείς και τα βιβλία που εσείς ξεχωρίσατε και αγαπήσατε ως παιδί;

Η γενιά μου, όπως κι εγώ, διάβαζε κυρίως κλασικά εικονογραφημένα και κλασικά παραμύθια. Στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού ανακάλυψα και αγάπησα τον Ιούλιο Βερν.