«Θα τις πληρώσουμε τις επιλογές μας» | Η Δανάη Σπηλιώτη στο deBόp λίγες μέρες πριν την πρεμιέρα του «Γκίλγκαμες - Η αναζήτηση της αιώνιας ζωής»

Αυτό το τόσο περίεργο καλοκαίρι, η θεατρική ομάδα Roswitha μάς συστήνει το αρχαιότερο λογοτεχνικό κείμενο του κόσμου. Με τη μουσική αισθητά παρούσα, οι δύο αφηγητές ανεβαίνουν στη σκηνή παρουσιάζοντας το «Γκίλγκαμες- Η αναζήτηση της αιώνιας ζωής». Ένα κείμενο ευαίσθητο και τρομερά επίκαιρο που, σύμφωνα με τη σκηνοθετίδά του Δανάη Σπηλιώτη, χτυπάει σ’ ένα καίριο ζήτημα: «Στην αίσθηση του άφθαρτου και αήττητου, την εικόνα του ανθρώπου νικητή πάνω στον οποίο πατάει με αυθάδεια ο πολιτισμός μας».

Λίγες μέρες πριν την πρεμιέρα του, η Δανάη Σπηλιώτη μάς μίλησε για όλα όσα συνδέουν τον σύγχρονο άνθρωπο με το εμβληματικό έπος του 21ου αιώνα π.Χ.

Τι σας κέρδισε στο έπος του Γκίγκλαμες ως αναγνώστη, αλλά και ως δημιουργό;

Αρχικά με εντυπωσίασε το βάθος της ιστορίας από το οποίο έρχεται το κείμενο. Είναι φοβερό να διαβάζει κανείς ένα τόσο παλιό έργο. Μοιάζει σαν ν’ ανοίγει ένα παράθυρο σ’ εκείνη την εποχή, την τόσο άπιαστη σε μας. Στην καθημερινή ζωή εκείνων των ανθρώπων. Στον τρόπο ζωής τους, την φύση τους, τα όνειρά τους, τον πολιτισμό τους. Στη συνέχεια, με συγκίνησε βαθιά η ιστορία και η ευαίσθητη γραφή του. Αισθάνθηκα μια μεγάλη συγγένεια με τα ερωτήματα και τις εκδηλώσεις εκείνων των ανθρώπων. Σκέφτηκα ότι είμαστε τόσο μακριά κι όμως τόσο κοντά τους. Έπειτα πάντα με ενδιέφερε η προφορική αφήγηση. Πώς αφηγούμαστε στη ζωή και την σκηνή. Θέλησα λοιπόν να διερευνήσω τη λειτουργία του αφηγητή, την εμπλοκή του με την ιστορία που αφηγείται, τη στιγμή της ταύτισης με τους ήρωες.

Τι σηματοδοτεί ο υπότιτλος της παράστασης «Η αναζήτηση της αιώνιας ζωής»;

Ήταν για μένα ένας τρόπος να δηλώσω την δική μου ανάγνωση στο έργο. Είναι ένα έργο με πολλούς άξονες. Εγώ αποφάσισα να δώσω έμφαση στην ανάγκη του ανθρώπου να κατακτήσει την αθανασία. Την ανάγκη του για παντοδυναμία. Από την άλλη θεωρώ πως αυτή η ανάγνωση χτυπάει σε ένα καίριο για μένα θέμα: στην αίσθηση του άφθαρτου και αήττητου, την εικόνα του ανθρώπου νικητή πάνω στον οποίο πατάει με αυθάδεια ο πολιτισμός μας.

Ποιες αλήθειες ζωής μπορεί να «διδάξει» στο σύγχρονο άνθρωπο ένα έργο που γράφτηκε τον 21ο αιώνα π.Χ;

Το ότι και ο πιο δυνατός πέφτει. Και ότι "η μοίρα των ανθρώπων", δηλαδή ο θάνατος, νικάει τους πάντες. Αυτή όμως η σκέψη παρουσιάζεται, θεωρώ, απελευθερωτικά. Τα μνημεία και τα κατορθώματα του ανθρώπινου πολιτισμού δεν είναι τελικά εκεί για να δηλώνουν την νίκη των ανθρώπων, μα για να μαρτυρούν ότι κάποτε αυτοί υπήρξαν. Προτείνει,, κατά τη γνώμη μου, μια ζωή συμφιλιωμένη με την φθαρτότητά μας και τον θάνατο. Σε ενότητα με την φύση, το σύμπαν, τον κύκλο της ζωής.

Στο έπος του Γκίγλκαμες ο κεντρικός χαρακτήρας αισθάνεται άτρωτος. Ποιες παγίδες κρύβει εις τους αιώνες αυτή η ψευδαίσθηση;

Θεωρητικά το ξέρουμε οι πιο πολλοί ότι η υπεροψία της δύναμης και της εξουσίας είναι παγίδα. Σε καίει όπως ο ήλιος τον Ίκαρο και τόσες άλλες περιπτώσεις ηρώων της τραγωδίας. Όμως είναι ένα λάθος που κάνουμε ξανά και ξανά. Παίρνουμε τον εαυτό μας πολύ στα σοβαρά. Σκεφτόμουν πρόσφατα ότι ο άνθρωπος δεν φαίνεται μόνο στα δύσκολα. Φαίνεται και στις επιτυχίες του. Την στιγμή του θριάμβου του. Εκεί αποκαλύπτεται πραγματικά αν σέβεσαι τους άλλους, αν είσαι σταθερός σε όσα πιστεύεις. Με λύπη διαπιστώνω ότι το σύστημά μας, οι πολιτικές επιλογές, η εκπαίδευσή μας, οι τρόποι που αντιμετωπίζουμε το περιβάλλον μας και τα ζώα είναι αυθάδεις. Ανάγουν τον άνθρωπο σε ανώτερο ον, σε κυρίαρχο του κόσμου. Έτσι όμως αυτοκαταστρεφόμαστε. Μαζί με τα τρωτά κομμάτια του εαυτού, για τα οποία έχουμε μάθει ντρεπόμαστε και να τα κρύβουμε με φόβο, καταστρέφουμε και την φύση, τον κόσμο μας, ό,τι δεν μπορεί να μας αντισταθεί. Όσα όμως καταπιέζονται, έρχονται στο τέλος στο φως. Θα τις πληρώσουμε τις επιλογές μας. Ελπίζω μόνο η νέα γενιά των παιδιών να γυρίσουν τελευταία στιγμή το τιμόνι.

Η μουσική είναι αισθητά παρούσα στην παράσταση. Πώς προέκυψε αυτή η ανάγκη και τι εξυπηρετεί;

Η μουσική ήταν για μένα προϋπόθεση. Στην πρώτη μου ανάγνωση του έργου, θέλησα κάποια στιγμή να βάλω να τρέχει από κάτω ένα μουσικό χαλί. Έπειτα άρχισα να διαβάζω δυνατά. Μου αποκαλύφθηκε τότε πως έχει μεγάλο ενδιαφέρον η αφήγηση μέσα σε ένα μουσικό περιβάλλον. Σαν να φτιάχνει το πλαίσιο του λόγου. Ο Φώτης Σιώτης και ο Δημήτρης Χατζηζήσης έφτιαξαν μια μουσική με ήχους οικείους μας, αλλά και με παραξενισματα. Η μουσική άλλοτε βαδίζει μαζί με τους αφηγητές, άλλοτε φέρνει στη σκηνή αυτό που δεν ειπώνεται, άλλοτε θυμίζει και άλλοτε παρηγορεί. Είναι άλλος ένας παίχτης. Άλλος ένας αφηγητής.

Ποιος είναι κατά τη γνώμη σας ο ρόλος της τέχνης αυτούς τους ζοφερούς καιρούς;

Να ενώνει. Να θυμίζει τις συγγένειές μας. Σε καιρούς πόλωσης είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι υπάρχουν μέσα μας βαθιά τα υλικά που ενώνουν. Θυμίζει ότι δεν είμαστε μόνοι. Και τώρα, και ιστορικά. Πολλοί νιώθουν σαν εμάς τώρα, αλλά και ανά τους αιώνες. Τέλος, παρηγορεί.  Και αυτό δεν είναι λίγο. Είναι σπουδαίο να γελάσεις, να συγκινηθείς, να φύγεις με ένα χαμόγελο σαν κάποιος φίλος να σε άγγιξε. Να σε κάνει να κοιτάς με καθαρή ματιά, σαν για πρώτη φορά πράγματα  χιλιοειδομένα. Και αυτό, αν το σκεφτεί κανείς, είναι η αρχή κάθε εξερεύνησης και κάθε αλλαγής.

Η παράσταση θα κάνει πρεμιέρα 21 και 22 Αυγούστου στην Ιερά Μονή Κοίμησης Θεοτόκου Δεσκάτης, στα Γρεβενά, στο πλαίσιο του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός», ενώ στις 25/8 θα παιχτεί στο θέατρο Πέτρας στην Πετρούπολη.
Διαβάστε όλες τις λεπτομέριες για την παράσταση εδώ.