Το μουσικό ταξίδι του Βασίλη Καπανίκη: ~Nemesis-Purple Overdose-The Big Puff~

Με τον Βασίλη γνωριζόμαστε από παλιά. Σεμνός, προσγειωμένος κι αθόρυβος, ο Βασίλης Καπανίκης είναι ένας καλλιτέχνης αρχικά αυτοδίδακτος. Το αναμφισβήτητο ταλέντο του καθώς και η αγάπη για τη μουσική τον οδήγησαν να διευρευνήσει τον χώρο της σε βάθος και έτσι να εφοδιαστεί με όσα μετέπειτα χρειάστηκαν στη μουσική του σταδιοδρομία. Ξεκίνησε το μουσικό του ταξίδι αγκαλιά με μια μεταχειρισμένη ηλεκτρική κιθάρα και πολλά πολλά βινύλια. Σήμερα κατασκευάζει ο ίδιος κιθάρες, όχι τις συνηθισμένες κιθάρες που όλοι ξέρουμε, αλλά κιθάρες από κουτιά πούρων, τα Cigar Box Guitars.

Πώς μπήκε η μουσική στη ζωή σου; Ποιο ήταν το ερεθισμά σου;

Είμαστε στη δεκαετία του 70. Υπάρχουν γύρω μας πολλά ερεθίσματα όσον αφορά τη ροκ μουσική. Είναι για εμάς ένας νέος ήχος, ένας νέος τρόπος ζωής. Μπαίνοντας στο γυμνάσιο, η οικογένειά μου άλλαξε σπίτι. Από εκεί που ήμουν αμολημένος σε αλάνες, βρέθηκα να παίζω με τις παρεές μου μαντρωμένος σε ένα διαμέρισμα στην Αχαρνών. Στο γυμνάσιο λοιπόν, ανακάλυψα το hard rock, το οποίο ακούγαμε πολύ στο ραδιόφωνο. Θυμάμαι υπήρχαν το Σάββατο τρεις εκπομπές που άκουγα ανελλειπώς. Εκείνη την εποχή - λόγω δικτατορίας - το ροκ ήταν κάπως περιορισμένο, δεν το προωθούσαν τόσο. Έτσι λοιπόν, πέρα από τα μαθήματα άρχισα σιγά σιγά να ασχολούμαι με τη μουσική.

Έπαιζες κάποιο όργανο;

Τα όργανα που μου είχαν κάνει "κλικ" από παλιά, ήταν το πιάνο και το σαξόφωνο. Όμως, οι δικοί μου δεν ήθελαν να ασχοληθώ με τη μουσική, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι γονείς της γενιάς μου. Θεωρούσαν ότι επαγγελματικά δεν υπήρχε μέλλον και στο κάτω κάτω μπορώ να σου πω ότι για την Ελλάδα δεν είχαν και άδικο. Όσοι ασχολήθηκαν με το λαϊκό ίσως κατάφεραν κάτι,  άλλα για άλλο είδος μουσικής θεωρώ ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει χώρος, χωρίς να θέλω να απογοητεύσω τα νέα παιδιά. Βέβαια με την παγκοσμιοποίηση και το internet ίσως υπάρχουν ελπίδες, δεν το ξέρω όμως. Πάντα αμφισβητώ τα πράγματα στην Ελλάδα σχετικά με τη rock, punk, rap, ακόμη και με τη κλασική μουσική.

Στην αρχή ζήτησα από τους δικούς μου να μου πάρουν μια ηλεκτρική κιθάρα, ήταν όμως ανένδοτοι. Για να αποκτήσω την πρώτη μου κιθάρα δούλεψα όλο το καλοκαίρι, τελειώνοντας την πρώτη γυμνασίου. Τότε επιτρεπόταν η δουλειά σε πιτσιρικάδες, έβλεπες το "ζητείται μικρός" παντού. Δούλεψα λοιπόν σε ένα μπακάλικο δυο γειτονιές παραπάνω. Πήγαινα τα ψώνια στις κυριούλες, οι οποίες μου έδιναν φιλοδώρημα. Μου έδινε κι ο μπακάλης ένα μεροκάματο της πλάκας και κουτσά στραβά μάζεψα ένα "χιλιάρικο", χίλιες δραχμές τότε. Έτσι αγόρασα την πρώτη μου ηλεκτρική (μεταχειρισμένη) κιθάρα και ξεκίνησα να κάνω όνειρα. Στην τρίτη γυμνασίου έφτιαξα το πρώτο μου συγκρότημα.

Σπούδασες μουσική;

Εκείνη την εποχή όχι. Από δίσκους και φίλους μαθαίναμε τα πάντα. Από δω κι από κει. Για παράδειγμα ήξερε ένας φίλος μια συγχορδία ή ένα ακόρντο, σου το έδειχνε. Ήξερα εγώ κάτι άλλο, το μοιραζόμουν.

  Είσαι αυτοδίδακτος στην ουσία;

 Τελείως και θα σου εξηγήσω γιατί. Την εποχή  εκείνη, γύρω στο 1971-73, δεν υπήρχαν βιβλία  για να δούμε τις κλίμακες ή τα ακόρντα. Υπήρχαν  μεν αλλά μόνο για κλασσική κιθάρα και αυτά μην  φανταστείς κάτι ιδιαίτερο. Πέρα από τις κλασικές  ματζόρε-μινόρε, (που καλό ήταν να τις ξέρεις,  κατά τα άλλα όμως ήταν άχρηστες για να παίξεις  τη ροκ που ακούγαμε εμείς) μέσα από τους  δίσκους γνωρίσαμε τις πεντατονικές, blue note και  κλίμακες blues, ορολογία που μάθαμε πολύ  αργότερα. Ουσιαστικά δεν υπήρχε κανένας να μας δείξει. Να φανταστείς μια φορά είχαμε βρεθεί στα Λιόσια, με έναν τύπο που είχε φτιάξει μέσα σε ένα οικόπεδο μια παράγκα από τσιμεντόλιθους, για να μάθουμε το σι ματζόρε εβδόμης! Πήγαμε με τα πόδια μέχρι εκεί για να μας το δείξει! Σκέψου πόσο το θέλαμε. Επίσης μαθαίναμε πολύ από τους δίσκους. Βάζαμε ένα δίσκο και προσπαθούσαμε ξανά και ξανά να βγάλουμε τα θέματα με το αυτί. Αυτός είναι ο λόγος που το Machine Head των Deep Purple τον είχα αγοράσει δέκα φορές! Τον είχα σκάψει τον δίσκο σταματώντας τη βελόνα πέρα δώθε για να βγάλω ένα θέμα. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος. Όλα τα παιδιά το ίδιο κάναμε. Ίσως πιο τυχεροί να υπήρξαν  αυτοί που είχαν κάποιον στο εξωτερικό και μπορούσε να τους φέρει κάποιο υλικό.

Μίλησε μου για το πρώτο σου συγκρότημα

Το πρώτο σοβαρό συγκρότημα που έφτιαξα, το οποίο είχε και μια καλή πορεία, ήταν οι NEMESIS το 1977. Σχετικά με τους NEMESIS, υπήρξαν δύο σχήματα. Ξεκινήσαμε το πρώτο σχήμα πέντε μέλη, δύο κιθάρες, πλήκτρα, μπάσο/φωνή και τύμπανα. Και το δεύτερο σχήμα κιθάρα/φλάουτο εγώ, μπάσο/φωνή, τύμπανα και είχαμε 2 κιμπορντίστες, εκ των οποίον ο ένας έπαιζε και βιολί. Αυτό ήταν και το τελικό σχήμα το οποίο έχει και την δισκογραφία. Οι ηχογραφήσεις έγιναν το 78-79, ενδιαφέρθηκαν κάπως κάποιες εταιρίες και βγήκε ο πρώτος μας δίσκος. Ο δεύτερος δίσκος δεν έμελλε να γίνει παρόλο που υπήρχαν τα κομμάτια. Στη συνέχεια κάναμε κάποιες περιοδίες, συναυλίες, έγραψαν για εμάς τα έντυπα της εποχής, κλπ. Δυστυχώς όμως όλα τα συγκροτήματα έχουν την μοίρα να διαλυθούν κάποια στιγμή.  Αυτό συμβαίνει με τις περισσότερες ελληνικές μπάντες. Από τη μία γιατί κάποιοι δεν έχουν υπομονή, από την άλλη γιατί υπάρχει ο ελληνικός στρατός και έτσι μοιραία χάνεται η επαφή. Μετά το στρατό πήγαμε Γερμανία,  συνεχίσαμε και φτιάξαμε κάποια άλλα γκρουπ τη δεκαετία του 80 αλλά δεν στέριωσαν. Το διάστημα ‘85 μέχρι και τέλος της δεκαετίας του 90, το υπάρχον γκρουπ μεταλλάχτηκε σε ένα άλλο που ονομάστηκε «Ιατροί», το οποίο δεν έκανε τίποτα δισκογραφικά, παρόλο που είχε δυο κομμάτια δικά του που αργότερα ενσωματωθήκαν σε άλλο δίσκο. Η μπάντα αυτή συνόδευε εκείνη τη δεκαετία ονόματα του τότε ροκ, Μιλιώκα, Μικρούτσικο, Κατσιμιχαίους, Ζιόγαλα, Γιοκαρίνη, Καζούλη, Κρίστυ Στασινοπούλου, Ζωρζ Πιλαλή, κ.α. Συνεπώς δεν μείναμε ποτέ χωρίς δουλειά. Ήταν ένα γκρουπ που το έπαιρνε πακέτο κάποιος από αυτούς καθαρά για επαγγελματικούς λόγους.

Στις αρχές τις δεκαετίας του 90, δημιουργώ μια άλλη μπάντα ονόματι «The World Of Cain» η οποία πήγαινε πάρα πολύ καλά αλλά την «έφαγε» κι αυτή ο στρατός μιας και είχαμε δυο πιτσιρικάδες που αναγκάστηκαν να διακόψουν για να υπηρετήσουν τη θητεία τους. Παρόλα αυτά η μπάντα αυτή έκανε ένα reunion και ξανάπαιξε στο πρώτο Norway Festival στο Fuzz και στο Gagarin στις 24 και 25 Μαϊου 2008 με τους Madrugada στην τελευταία τους εμφάνιση πριν διαλυθούν κι αυτοί. Ήταν δυο συναυλίες sold out  εκείνο το διήμερο.

Πέρα από τη μουσική ασχολήθηκες βιοποριστικώς και με άλλα πράγματα;

Ναι, πάντα όμως με το αντικείμενο της μουσικής. Δεκαετία 90, είμαι ήδη στην ΕΡΤ και δουλεύω ως μουσικός σύμβουλος αλλά και βοηθός παραγωγής στο Μουσικόραμα για 5 χρόνια μέχρι που έληξε. Από το 1992 και μετά μπαίνω μέσα στους Purple Overdose, μια μπάντα στην οποία έμεινα μέχρι το 2001. Τότε έφυγα δίοτι πίστευα ότι ο κύκλος αυτής της μπάντας είχε κλείσει, πράγμα που αποδείχτηκε αληθές γιατί δεν έκαναν σημαντικά πράγματα μετά. Το 2004 φεύγω για τη Λέρο και επιστρέφω το 2009. Εκεί μαζί με τη σύζυγό μου βγάλαμε τα πτυχία μας από το συρτάρι (εφόσον είχαμε σπουδάσει μουσική στο μεταξύ), και εργαστήκαμε στο Δημοτικό Ωδείο. 

Ξεκίνησες αυτοδίδακτος αλλά στη συνέχεια  έκανες μουσικές σπουδές σωστά;

Ναι πήρα τέσσερα πτυχία. Έπρεπε να κάνω μουσικές σπουδές για να κατοχυρώσω τις γνώσεις μου. Παρότι αυτοδίδακτος, ήξερα να διαβάζω και να γράφω μουσική. Ό,τι βιβλία υπήρχαν τότε τα έπαιρνα και τα διάβαζα, δεν έπαιζα μόνο. Αρμονία, Αντίστιξη, Ενοργάνωση-Διεύθυνση Φιλαρμονικής και Φούγκα. Ξεκίνησα παράλληλα να παραδίδω μαθήματα μουσικής, είτε ιδιαίτερα είτε σε διάφορα Ωδεία. Επίσης μια εποχή ήμουν για έξι χρόνια στον ΑΝΤΕΝΑ, στη σχολή ηχοληψίας, όπου δίδαξα μουσική και στοιχεία παραγωγής.  

Ας μιλήσουμε τώρα για το άλλο κομμάτι, το πιο πρόσφατο με το οποίο ενασχολήθηκες.

Κάποια στιγμή ξεκίνησα να έχω κι άλλες ανησυχίες, σχετικά με κατασκευές. Πάντα έπιαναν τα χέρια μου και μικρό παιδί στο δημοτικό έφτιαχνα διάφορες κατασκευές. Όμως δεν ασχολήθηκα ποτέ γιατί είχα άλλους στόχους.

Πώς ξεκίνησε αυτό;

Κάποια στιγμή ήθελα να αγοράσω μια lap steel guitar. Όταν έψαξα στο ίντερνετ για να την αγοράσω ήταν πολύ ακριβή για τα δεδομένα μου και τότε σκέφτηκα να την κατασκευάσω. Στο ίντερνετ πάλι υπάρχουν sites που σε καθοδηγούν βήμα βήμα και ενώ έψαχνα σχετικά με τη lap steel guitar, έπεσα πάνω στα Cigar Box Guitars (CBG). Εντυπωσιάστηκα και άρχισα να το ψάχνω.

Δεν γνώριζες τις CBG?

Όχι. Τις lap steel τις ήξερα καλά από τη δεκαετία του 70 γιατί πολλά σχήματα τις χρησιμοποιούσαν, όπως ο Gilmore των Pink Floyd, και μου άρεσε πολύ αυτός ο ήχος. Το 2011 περίπου λοιπόν ανακάλυψα τα CBG και με εντυπωσίασε ο ήχος αλλά και ο σχεδιασμός αυτού του οργάνου. Έτσι ξεκίνησα την κατασκευή τους. Με βοήθησε το internet αλλά στη συνέχεια έβαλα και δικά μου στοιχεία. Ως κιθαρίστας μπορούσα να βελτιώσω το όργανο και τονικά αλλά και σαν ήχο. Ήθελα να τα ξεκινήσω στην απλή τους μορφή αρχικά. Τα CBG γίνονται με μία έως 3 χορδές, κι αποφάσισα να φτιάξω κατευθείαν τρίχορδο για λόγους πρακτικούς, για καλύτερη εξυπηρέτηση στα κομμάτια.

Πόσο χρόνο σου πήρε για να κατασκευάσεις την πρώτη σου Cigar Box Guitar?

Πολύ χαλάρα ένα δεκαπενθήμερο.

Τόσο σου παίρνει και τώρα;

Όχι. Τώρα το πολύ μια βδομάδα.

 Ποια είναι τα υλικά;

Το σκάφος είναι από κουτιά απο πούρα τα οποία  προμηθεύομαι.  Για το μπράτσο που είναι  μονοκόματο από τη μια μεριά στην άλλη  χρησιμοποιώ τρία με πέντε είδη ξύλου. Κάθε ξύλο  έχει και τον δικό του ήχο. Παραδοσιακά τα Cigar  Box Guitar γίνονται από poplar, που είναι η  αμερικάνικη λεύκα. Είναι λευκό ξύλο, δουλεύεται  πολύ εύκολα, και παρόλο που είναι ελαφρύ και  πολύ μαλακό, έχει την ιδιότητα να μη λυγίζει. Οι χορδές που είναι σαν τόξο, ασκούν δυνάμεις  πάνω σε ένα ξύλο, επομένως μπορούν να το σκευρώσουν. Το poplar όμως δεν σκευρώνει, έχει έναν ήχο μεσαίο και για τα live με βολεύει να χρησιμοποιώ αυτές τις CBG. Άλλα ξύλα που χρησιμοποιούνται είναι: το maple, ο σφένδαμος/μαόνι και η καρυδιά.

Βρίσκονται αυτά στην Ελλάδα;

Όχι, δεν είναι εύκολο να βρεθούν τα καλά κομμάτια. Τι εννοώ με αυτό: για παράδειγμα σχετικά με το μαόνι, μπορεί να υπάρχουν πολλοί τύποι, άλλο όμως είναι το μαόνι Αμερικής, άλλο το μαόνι Ευρώπης και άλλο αυτό της Ασίας. Το ίδιο ισχύει και για το poplar.

Εσύ συνεπώς πώς κινείσαι;

Κάποια ξυλουργεία τυχαίνει να έχουν ρετάλια, οπότε μπορείς να βρεις μερικά καδρόνια και να τα δουλέψεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι από ένα καδρόνι μπορείς να βγάλεις πέντε μπράτσα κιθάρας.  Πρέπει να βρεις το «καλό σημείο» στο ξύλο για να σου βγάλει τον ήχο. Το θέμα είναι να έχει ξεραθεί και να έχει φύγει η υγρασία. Ακουστικά μιλώντας, κάθε κιθάρα που φτιάχνω έχει διαφορετικό ήχο τον οποίο μπορώ να το καταλάβω εγώ, επειδή απλά είμαι μουσικός. Μπορεί να έχω φτιάξει για παράδειγμα τέσσερεις κιθάρες μαόνι με το ίδιο σκάφος και η μία να έχει κάτι περισσότερο σε μπάσο, η άλλη σε πρίμα, λεπτομέρειες που μπορώ να τις αντιλαμβάνομαι. Από  τη στιγμή όμως που τις φτιάχνω και ηλεκτρικές, υπάρχει ο ενισχυτής οπότε μπορείς να επέμβεις και να φέρεις τον ήχο εκεί που θέλεις. Όσον αφορά τα ηλεκτρονικά κομμάτια που βάζω πάνω στις ηλεκτρικές, για τις καινούργιες έχω αρχίσει και χρησιμοποιώ κάποιους μαγνήτες. Στις παλιές όμως χρησιμοποιώ τα λεγόμενα piezo.  Τους πρώτους μαγνήτες τους έβγαλα από τηλέφωνο. Στα τηλέφωνα της δεκαετία του 80,  εκεί που γινόταν το κουδούνισμα βρίσκονταν αυτοί οι μαγνήτες που ήταν σαν παστίλιες με δυο καλωδιάκια τα οποία δημιουργούν αυτή την ιδιατερότητα στον ήχο. Από εκεί και πέρα μπορεί ο καθένας  να πειραματιστεί ανάλογα. Για τους καβαλάρηδες χρησιμοποιώ βίδες όπως γίνεται παραδοσιακά αλλά και εκεί πολλά μπορεί να αλλάξουν.

Τα όργανα αυτά ξεκίνησαν την εποχή των μαύρων σκλάβων για το παίξιμο blues...

Ναι, το 1830 περίπου στο Νότο της Αμερικής, χρησιμοποιούσαν σκουπόξυλα και κουτιά από πούρα για να παίξουν τα blues, με μια χορδή τότε και ένα κομμάτι από λαιμό μπουκαλιού το οποίο το γλιστρούσαν για να βγει αυτός ο χαρακτηριστικός ήχος του  "slide".  Τώρα κάποιοι κατασκευαστές βάζουν και τάστα στα CBG και ξεφεύγει από το παραδοσιακό. Οπως και στα live για να αποφύγουμε τους μικροφωνισμούς θα χρησιμοποιήσω μαγνήτες αντί για τα piezo pickups που είναι για ακουστικούς χώρους.

 Πόσες CBG έχεις κατασκευάσει;

 Η πρώτη μου Cigar Box κιθάρα μου βγήκε πολύ  καλή, αλλά δεν την χρησιμοποιώ καθόλου σε  συναυλίες. Χρησιμοποιώ το πέμπτο όργανο κατά  σειρά που έφτιαξα γιατί θεώρησα ότι αυτός είναι  κι ο ήχος που μου ταιριάζει. Συνολικά έχω φτιάξει  είκοσι κομμάτια. Αυτόν τον καιρό κατασκευάζω το  εικοστό πρώτο.

 

 

 

Τα διαθέτεις και για πώληση;

Ναι, έχω πουλήσει κάποια αλλά δεν το έχω κινήσει αρκετά προς το παρόν. Μου έχουν μείνει 8 κομμάτια και βρίσκονται στο site μου: http://www.hobovilleguitars.com/

Είναι μεγάλο το κόστος για αυτά τα όργανα;

Το κόστος των υλικών δεν μπορεί να θεωρηθεί ακριβό. Κυμαίνονται συνήθως στα σαράντα ευρώ, το πολύ. Η εργασία είναι αυτή που κοστίζει. Οι εργατοώρες δηλαδή μιας και όλα γίνονται στο χέρι.

Έχεις φτιάξει κι ένα μπάσο;

Ναι, είναι για το πρόσφατο γκρουπάκι μου, το οποίο έχει ένα χρόνο ζωής με το όνομα "The Big Puff". Χαλαρά το ξεκινήσαμε κι έχουμε κάνει δυο live. Είμαστε τρία άτομα. Κιθάρα, μπάσο και τύμπανα. Η κιθάρα και το μπάσο είναι από CBG που έχω κατασκευάσει εγώ.  Σχετικά με τα τύμπανα υπάρχει μια ιδέα για να γίνουν κι αυτά κάτι ιδιαίτερο οπτικά αλλά και σαν ήχος. Μια σκέψη που θα υλοποιηθεί σύντομα. 

Που έχεις εμφανιστεί με τα CBG;

Το 2015 στο Ιταλικό Ινστιτούτο κάναμε ένα μικρό live και υπήρχε και μια έκθεση για αυτά τα όργανα. Επίσης το καλοκαίρι στην παραλία του Ζούμπερι, στον "Ινδιάνο".

Ποιες είναι οι επιρροές σου μουσικά;

Τα γκρουπ που έχω φτιάξει είναι του είδος progressive rock, ψυχεδελικά και κυρίως η αγγλική σχολή του ροκ. Σχετικά με τα CBG  η τελευταία μπάντα "The Big Puff" είναι blues, αλλά με το δικό μας "touch".  Το blues πάντα υπήρξε η βάση. Το '70 που ξεκίνησα, όλες οι κλίμακες για παράδειγμα ήταν από blues.  Η βάση του ροκ είναι το blues ούτως ή άλλως.

Πόσο πιστεύεις ότι χρειάζεσαι τη μουσική στη ζωή σου;

Για εμένα μουσική είναι η ίδια μου η ζωή. Δυο κομμάτια που είναι αναπόσπαστα. Όλη μου η ζωή περιστρέφεται γύρω από τη μουσική. Αν για παράδειγμα έτσι όπως είναι τα πράγματα στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή  δεν είχα τη μουσική και αυτές τις κατασκευές μου να ασχολούμαι, θα είχα πέσει σε κατάθλιψη. Πάντως ό,τι και να έχει γίνει, όταν πιάσω την κιθάρα μου όλα είναι ρόδινα γύρω μου. Ξεπερνάω όλες μου τις δυσκολιές παίζοντας και ακούγοντας μουσική γιατί ακόμα ακούω, ακόμα μελετάω κι ακόμα παίζω.

Ποιο μήνυμα θα ήθελες να αφήσεις στους αναγνώστες του deBóp;

Όπως εγώ έχω βρει την ψυχική μου υγεία, το φάρμακό μου εντός εισαγωγικών και τον τρόπο να εξισορροπώ καταστάσεις, ας ψάξει ο καθένας να βρει αυτό που του ταιριάζει για να έχει μια καλύτερη ψυχολογία. Υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να θεραπεύσουν την ψυχή μας. Πιστεύω απόλυτα ότι ο καθένας μας μπορεί να βρει το «ψυχοφάρμακό» του γιατί αυτό που μετράει είναι η ψυχική υγεία.

«Η μουσική και ο ρυθμός βρίσκουν το δρόμο τους προς τα πιο απόκρυφα μέρη της ψυχής».
- Πλάτων -

Κείμενο - Φωτογραφίες: Μαρία Μιχαλινού